مقام امام زمان (نعمانیه)

در کشور عراق چندین مقام برای حضرت مهدی(ع) از جمله در شهرهای سامرا، کوفه، نجف، حلّه، کربلا و نعمانیه وجود دارد که شماری از آنها از دیرباز، زیارتگاه‌های مشهور و شناخته شده شیعیان بوده است. مهم‌ترین این مقام‌ها شامل سرداب غیبت در سامرا، مقام‌های حضرت مهدی(ع) در مسجد سهله و قبرستان وادی‌السلام و در شهرهای حلّه، کربلا و نعمانیه است.

مقام امام زمان در نعمانیه

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	نامعلوم
تأسیس	قبل از قرن 8 هجری قمری
کاربری	زیارتگاه
مکان	عراق، استان واسط، یک کیلومتری از سمت غربی جاده نعمانیه به کوت
مشخصات
وضعیت	فعال
معماری
بازسازی	1419ه.ق توسط خیرین نعمانیه

مقام امام زمان در نعمانیه، در منطقه «ام عکیط»، در فاصله حدود یک کیلومتر از سمت غربی جاده نعمانیه به کوت، قرار دارد. این مقام به یادبود دیدار «ابن ابی‌جواد نعمانی» با امام زمان(ع) ساخته شده و در قرن هشتم هجری، زیارتگاهی کاملا شناخته شده بود. در داخل این مقام، قبر منسوب به محمد بن قاسم، از نوادگان امام سجاد(ع) و مشهور به «صوفی» وجود دارد.

موقعیت جغرافیایی

این مقام، در منطقه «ام عکیط»، در فاصله حدود یک کیلومتر از سمت غربی جاده نعمانیه به کوت، در استان واسط عراق قرار دارد. فاصله آن از نعمانیه، 15 کیلومتر و از کوت، 22 کیلومتر است‌ و در فاصله نزدیک به 150 متر از پشت مقام، رود دجله جریان دارد.

پیشینه

قدیمی‌ترین اشاره به این مقام، مربوط به حکایت دیدار ابن ابی‌جواد نعمانی، با امام زمان(ع) است که «میرزا عبدالله افندی» در زندگی‌نامه این عالم، در بخشی از کتاب خود، به نام «ریاض العلماء» به آن اشاره کرده است. این بخش از کتاب ریاض العلماء، امروزه به دست ما نرسیده است، ولی محدث نوری، آن را در کتاب «النجم الثاقب»، نقل کرده است. این نقل، نشان می‌دهد که مقام حضرت مهدی(ع) در سده هشتم قمری، شناخته شده بوده و در آن، آمده است که امام(ع) در روزها و شب‌های سه‌شنبه، در این مقام، حضور می‌یابد.

ساختمان

ساختمان مقام، در گذشته، کوچک‌تر از بنای فعلی آن و از آجر و خشت و گل بوده است. نقل کرده‌اند که در گذشته، سنگی داخل مقام وجود داشته که روی آن، نام مدفون در مقام، ثبت شده بود. اما در زمان جنگ جهانی دوم که نیروهای نظامی انگلیس در یک پادگان نظامی نزدیک مقام حضور داشتند، یک کاپیتان انگلیسی، این سنگ را به سرقت برد.

کار بازسازی و توسعه بنای مقام، به شکل کنونی آن، از سال 1419ق. (1998م)، با تلاش مؤمنان و نیکوکاران نعمانیه، آغاز شد.

قبر داخل مقام

میان بنا، قبر برجسته‌ای به ارتفاع حدود نیم متر، وجود دارد که با پارچه‌های سبزرنگ، پوشیده شده است. روی قبر، ضریحی از آلومینیوم به عرض 3 متر و ارتفاع 5/ 3 متر وجود دارد که بالای آن، با شیشه پوشیده شده است. این قبر، مدفن محمد بن قاسم بن علی بن عمر اشرف بن امام زین‌العابدین(ع)، مشهور به «صوفی»، دانسته شده است.

محمد بن قاسم، از نوادگان امام سجاد(ع) است که در دانش و دیانت و پارسایی، از چهره‌های ممتاز عصر خود بود و چون معمولًا جامه پشمی سفید رنگ و خشن، بر تن می‌کرد، او را صوفی می‌گفتند. وی علیه معتصم عباسی قیام کرده، دستگیر شده و گریخت. او ادامه زندگی خود را مخفیانه به سر برد. به گفته برخی، محمد بن قاسم، در زمان متوکل عباسی، دوباره به زندان افتاده و تا پایان عمر در اسارت ماند و به گفته پاره‌ای، مسموم شده و به شهادت رسید.

پیوند به بیرون

• معرفی مقام امام زمان(ع) در شهر نعمانیه.
• آیا مقام امام زمان(ع) در شهر نعمانیه دارای سند است؟

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، بخش «زيارتگاه‌هاى مهم استان واسط، مقام حضرت مهدى(عج) و قبر محمد بن قاسم صوفى»، ج2، ص431، است.

• النجم الثاقب فی احوال الامام الحجة الغائب، الشیخ حسین الطبرسی النوری، تقدیم وترجمة وتحقیق وتعلیق: السید یاسین الموسوی، ط 1، قم، انوار الهدی، 1415 ه. ق.
• «مقام امام زمان(عج) در شهر نعمانیه»، احمد علی مجید الحلی، مترجم، صعلی‌اصغر رضایی، انتظار موعود، ش 18.

مقاتل الطالبيين، ابوالفرج الاصفهانى، تحقيق سيد احمد صقر، مؤسسة الاعلمى، بيروت، ١۴٠٨ق (١٩٨٧م).