اِحرام کعبه، نمایان شدن پوشش سفید کعبه بر اثر بالا بردن پرده آن

وجه نام‌گذاری

بر پایه سنتی تاریخی، در اواخر ذی‌قعده پرده کعبه از چهار سو حدود یک قامت‌ و نیم بالا زده می‌شود. در این حال، لایه زیرین و سفید پوشش کعبه نمایان می‌گردد و حالتی همانند حج‌گزاران احرام‌بسته می‌یابد که در اصطلاح به آن «احرام کعبه» می‌گویند.[۱] از این حالت به تشمیر کعبه نیز تعبیر می‌شود.[۲]

ابداع‌کننده سنت

به‌گفته برخی، نخستین کسی که چنین کرد، مأمون خلیفه عباسی بود.[۳] پاسداشت این سنت از آن روست که قداست پرده کعبه حفظ شود و با هجوم زائران مشتاق آسیب نبیند.[۴] در این روز، به رسم جشن، درِ کعبه به روی همگان گشوده می‌شد[۵] و با نصب پرده جدید در روز عید قربان، کعبه از احرام خارج می‌گشت.[۶]

روز احرام کعبه

ابن جبیر (درگذشت ۵۴۰ق) احرام کعبه را در روز ۲۷ ذی‌قعده هم‌زمان با سالروز فتح مکه گزارش کرده است.[۷] فاسی (درگذشت ۸۳۲ق) سخن او را گزارش کرده و افزوده است که پرده کعبه روز ۲۵ ذی‌قعده بالا می‌رود و در ۲۷ ذی‌قعده کارگزاران کعبه قسمتی از پرده کعبه را که بالا برده‌اند، افزون بر بخش‌هایی دیگر تا روی در کعبه، قطع می‌نمایند و در روز عید قربان نیمه بالای پرده را عوض می‌کنند.[۸]

علت بریدن پرده کعبه

فاسی احتمال داده است که دلیل بریدن نیمی از پرده کعبه به دست کارگزاران کعبه، فروش زودهنگام آن به حاجیان مصری و شامی بود که معمولاً در روزهای نخست ذی‌حجه وارد مکه می‌شدند. در گذشته شماری از حاجیان دیرتر به مکه می‌رسیدند و بی‌درنگ رهسپار عرفات می‌شدند و خرید بخش‌هایی از پرده کعبه را به روزهای پس از اعمال وامی‌گذاشتند و با توجه به این که پرده در روز عید قربان عوض می‌شد، آن را خریداری می‌کردند.[۹]

پانویس

  1. رحلة ابن جبیر، ص۱۲۸؛ رحلة ابن بطوطه، ج۱، ص۴۰۴؛ سفرنامه حجاز، ص۲۳۱.
  2. شفاء الغرام، ج۱، ص۲۴۶-۲۴۷.
  3. مکه و مدینه، ص۶۵.
  4. رحلة ابن جبیر، ص۱۲۸.
  5. رحلة ابن جبیر، ص۱۲۸.
  6. شفاء الغرام، ج۱، ص۲۴۷-۲۴۸.
  7. رحلة ابن جبیر، ص۱۴۳؛ شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۸، ۲۴۷.
  8. شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۸.
  9. شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۸-۲۳۹.

منابع

 محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل احرام کعبه.

*رحلة ابن بطوطه: ابن بطوطه (م.۷۷۹ق.)، رباط، آکادیمیة المملکة المغربیه، ۱۴۱۷ق؛ *رحلة ابن جبیر: محمد بن‌احمد (م.۶۱۴ق.)، بیروت، دار مکتبة الهلال، ۱۹۸۶م؛ *سفرنامه حجاز: محمد لبیب البتونی، ترجمه: انصاری، تهران، مشعر، ۱۳۸۱ش؛ *شفاء الغرام: محمد الفأسی (م.۸۳۲ق.)، به کوشش مصطفی محمد، مکه، النهضة الحدیثه، ۱۹۹۹م؛ *مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی: عبیدالله محمد امین کردی، ترجمه: صابری، تهران، مشعر، ۱۳۸۰ش.