آیه ۹۶ سوره آل‌عمران
آیه ۹۶ سوره آل‌عمران، آیه‌ای از قرآن، که
متن و ترجمه
| ﴿ | إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ یقیناً نخستین خانه‌ای که برای [نیایش و عبادت] مردم نهاده شد، همان است که در مکه است، که پر برکت و وسیله هدایت برای جهانیان است. |
﴾ |
شرح واژگان
واژه «بيت» در لغت به معناى مأوى، مسكن و محل اجتماع است.[۱]
«بكّه» در لغت به معناى تجمع و ازدحام است.[۲] طبرسی، مفسّر شیعه، بكّه را همان مكّه دانسته كه ميم آن تبديل به باء شده است.[۳]
بر اساس روایتی، امام علی(ع) مکه را «اطراف حرم» و بکه را «محل خانه خدا» دانسته است. او علت نامگذاری بکه را این دانسته که خانه خدا چشمان سرکشان و گناهکاران را گریان می‌کند. (بکّت رقاب الجبارین و اعناق المذنبین.)[۴]
واژه «مبارک» از رشه برک به دو معنای «نمو و زیادت»، و «ثبوت و قوام» است. [۵] راغب اصفهانی، لغت‌شناس قرآنی، بركت را به معناى خير الهى در چيزى دانسته است.[۶]
محتوا
در آیه ۹۶ سوره آل‌عمران، به معرفى خانه خدا در قالب چند وصف پرداخته شده و به تاريخ و جغرافياى آن اشاره شده است.
مراد از نخستین خانه
در این آیه، کعبه نخستین خانه دانسته شده است. برخی مراد از این تعبیر را این دانسته‌اند که محل کعبه اولین نقطه روی زمین است که از میان آب آشکار شده است؛ بنابراین، این آیه اشاره به دحو الارض دارد.[۷]
احتمال دیگری که داده شده این است که کعبه، نخستین خانه عمومی است که برای مردم روی زمین ساخته شده است. در روایتی از امام علی(ع) نیز به احتمال دوم اشاره شده است.[۷]
پانویس
منابع
بحارالانوار، محمد باقر مجلسى، تهران، دارالكتب الاسلاميه، دوم، ١٣۶٣ش.
الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية، اسماعيل بن حماد جوهرى، تحقيق احمد عبدالغفور عطار، بيروت، دارالعلم للملايين، چهارم، ١۴٠٧ق.
مجمع البيان فى تفسير القرآن، فضل بن حسن طبرسى، قم، كتابخانه مرعشى نجفى، ١۴٠٣ق.
المصباح المنير، احمد بن محمد فيومى، قم، دارالهجرة، دوم، ١۴١۴ق.
مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، تحقيق صفوان عدنان داوودى، بيروت، دارالسامية، ١۴١٢ق.