شیعه در اندونزی (کتاب)

شیعه در اندونزی کتابی درباره تاریخ تشیع در کشور اندونزی است از آثار پژوهشکده حج و زیارت نوشته محمد علی ربانی. این کتاب ابتدا به تاریخ شیعه در اندونزی پرداخته و نظرات مختلف درباره زمان ورود شیعه به اندونزی را بررسی کرده است و پس از آن به بازتاب فرهنگ شیعی در آداب و سنت‌های دینی امروزین مردم اندونزی پرداخته و در نهایت به شناسایی جمعیت و گروه‌های شیعی فعلی در اندونزی می‌پردازد.

ورود تشیع به اندونزی

بحث از زمان ورود تشیع به اندونزی با بحث از زمان و نحوه ورود اسلام به جنوب شرق آسیا و اندونزی ارتباط دارد.

سه نظریه درباره ورود اسلام و تشیع در اندونزی وجود دارد. نظریه اول که مورخان اهل سنت بدان تمایل دارند، بر آن است که اسلام توسط سنی‌ها به اندونزی آورده شده و تشیع ریشه‌ای در تاریخ اسلام در اندونزی ندارد و شیعه معاصر در اندونزی تنها بعد از انقلاب اسلامی در ایران ظهور یافته اند.

نظریه دوم که از آن برخی پژوهشگران بومی است بر این باورند که شیعه در آسیای جنوب شرقی به وژیه اندونزی ریشه‌های فرهنگی و تاریخی دارد. و ظهور انقلاب اسلامی تنها در احیا و گسترش شیعه نقش داشته است.

نظریه سوم که از آن پژوهشگران غربی است بر این باور است که هر چند موج اصلی اسلامی سازی آسیای جنوب شرقی مربوط به مبلغان سنی مذهب بوده است اما بازرگانان و مبلغان و کارگزاران شیعه مذهبی هندی و ایرانی و عرب نیز در اسلامی سازی و در نتیجه رواج آموزه‌های شیعه نقش داشته اند.

نویسنده در فصل دوم این کتاب به تفصیل درباره نقش شیعه در ورود و گسترش اسلام در اندونزی به بحث و بررسی پرداخته است. درباره نحوه ورود اسلام به اندونزی نظرات مختلفی وجود دارد. محققان ورود اسلام به این مناطق را به اعراب، هندی‌ها، ایرانی‌ها و چینی‌های مسلمان نسبت داده اند. نویسنده که معتقد است هر یک از این مبادی سهمی در ورود اسلام به جنوب شرق آسیا داشته اند، در طول این فسل سعی کرده اثبات کند که عامل شیعی در هر یک از این فرضیه‌ها نقش و سهم ساسی بر عهده داشته باشد.

بدین ترتیب نویسنده در فصل دوم تلاش می‌کند ورود تشیع به اندونزی را از طریق مبادی زیر به اثبات برساند. مهاجرت سادات از سرزمین‌های عربی به اندونزی، انتقال فرهنگ شیعه با سفر بازرگانان و مهاجران مسلمان هندی به اندونزی، و مهاجرت ایرانیان از جمله صوفیان ایرانی که پل ارتباطی شیعه و سنی بودند به اندونزی.

نقش تشیع در فهرهنگ شیعی اندونزی

فصل سوم کتاب شیعه در اندونزی به بررسی نمونه‌هایی از تاثیرات تاریخی تشیع بر جنبه‌های گوناگون فرهنگ اندونزی می‌پردازد. نویسنده در این بخش به تاثیر فرهنگی و تمدنی تشیع در قالب سنت‌های آیینی، باورهای اجتماعی، عرفان و تصوف، ادبیات و فلسفه و علوم پرداخته است. تاثیر شیعه بر نظام اداری، آموزشی و قضایی، تاثیر شیعه بر سنت‌های فرهنگی و آیینی از جمله صلوات خوانی، سنت‌های محرم، و تاثیر عرفان شیعی بر تصوف مالایی، تاثیر نظریه مهدویت بر اندیشه اسلامی مالایی و بازتاب تشیع در ادبیات و هنر مالایی در بخش‌های مختلف این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.