حج در اندیشه اسلامی(کتاب)

کتاب حج در اندیشه اسلامی نوشته سیدعلی قاضی عسکر است. این کتاب شامل 22 بخش می‌ باشد که در دو شاخص عمده به اهمیت حج و حج‌گزاری و آداب آن، و نیز اعمال و اماکن مورد توجه به هنگام حج مانند طواف، مقام ابراهیم، برائت از مشرکین، صفا و مروه و نظایر آن پرداخته است.

حج در اندیشه اسلامی(کتاب)

پدید آورندگان
نویسنده	سید علی قاضی عسکر
محتوا
موضوع	حج، مفاهیم، اماکن
نشر
تعداد جلد	1
قطع	وزیری
ناشر	مشعر
محل نشر	تهران
تاریخ نشر	1400

آداب اعمال ارکان حج

در این بخش با ذکر آیات قرآن به حج اختصاص دارد، اهمیت حج‌گزاری را بیان می‌کند. آیه 96 و 97 سوره آل عمران، سوره ابراهیم آیه 37، سوره حج آیه 26 و 27، سوره بقره آیه 197 از این دست آیات هستند.

در این بخش با تکیه بر آیات و روایات ابتدا اهمیت حج و گزاری را بیان می کند. سپس آداب و رفتار برتر به هنگام حج را برمی شمرد. همچنین با بیان مفاهیم حج باطنی و حج ظاهری اهمیت و جان مایه حج را باطن اعمال که همانا تسلیم بودن برابر اراده الهی و دوری از گناهان است می داند. برکات سفر حج نیز در این بخش مورد توجه قرار گرفته است، برکاتی نظیر آشنایی مسلمانان جهان به هنگام حج، بالارفتن معلومات دینی آنان و نیز منافع اقتصادی و فرهنگی ناشی از مراسم حج.

به شاخص ها و ویژگی های شهر مکه به عنوان شهر دربردارنده کعبه و برپا کننده حج مورد توجه قرار گرفته است. این ویژگی ها براساس آیات قرآن ام القری بودن، امن بودن برای تمامی موجودات، پاکی اقتصاد و ولایت صالحان تعریف شده است. همچنین هنگامه حج را محلی برای وحدت امت اسلامی ذکر می کند و با آیات و روایات همگرایی مومنان در مراسم حج را عنوان می کند.زیر فصل های این بخش بدین شرح است:

حج در قرآن؛ آیات 96و 97 سوره آل عمران، آیه 37 سوره ابراهیم، آیات 26و27 سوره حج

حج در روایات؛ در روایات شیعه و سنی مورد اهمیت بوده و همواره از سوی پیامبر و امامان معصوم به ترویج حج توصیه شده است.

پیشینه حج گزاری؛ پیش از حیات آدم توسط فرشتگان آغاز شده و تا زمان پیامبر اسلام در جریان بوده است.

آداب سفر حج؛ اخلاص در نیت ، توبه و استغفار، وصیت، تأمین مخارج زن و فرزند، غسل، صدقه، لباس تمیز پوشیدن، خدمت به دیگر حاجیان، نماز خواندن در مسجد

اسرار و معارف حج؛ توجه به باطن اعمال، تسلیم خدا بودن و پرهیز از گناهان

اهداف معنوی سفر حج؛ با توجه به آیات متعدد، اهمیت حج گزاری و آداب و هدف آن که همانا خلوص انسان را بیان می کند.

برکات حج، آشنایی مسلمانان مناطق مخلتف با هم، تصمیم گیری در مورد مشکلات جهان اسلام، بهره‌گیری از مراسم حج برای بالابردن معلومات دینی حجاج، منافع اقتصادی و فرهنگی، وحدت امت اسلامی

مکه مکرمه مرکز فرهنگی جهان اسلام

نقش و جایگاه حج در تحقق همگرایی اسلامی

حج در روایات

در این بخش بنا بر روایات متعدد شیعه و سنی به اهمیت حج‌گزاری توجه داده شده است. براساس روایات حج را مانند نماز، روزه، زکات، ولایت از ارکان دین می‌شمارد.همچنین برپایه روایات ثواب و پاداش حج را برتر از انفاق و آزاد کردن بنده می‌داند.و نیز به این نکته اشاره می‌کند که پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) همواره مردم را برای سفر حج تشویق و ترغیب می‌کردند. و بنا بر روایتی از پیامبر به علی(ع) عنوان می‌کند هرکس مستطیع باشد و به حج نرود کافر است.در این بین از برخی خلفای اموی و عباسی نظیر عبدالملک بن مروان، حجاج بن یوسف، متوکل نام می‌برد که با ایجاد مساجد و اماکن زیارتی مردم را از رفتن به حج باز‌می‌داشتند.

پیشینه حج

در این بخش به تاریخچه حج از پیش حیات آدم(ع) در بیت الضراح توسط فرشتگان و نیز ساخت کعبه روی زمین توسط آدم(ع) و از بین رفتن آثار آن در طوفان نوح و احیای مجدد کعبه و مراسم حج توسط ابراهیم(ع) می‌پردازد. و از آن به بعد مراسم حج برپا بوده و در زمان اعراب جاهلی نیز قریش و برخی اقوام دیگر بر پایه سنت ابراهیم(ع) حج به‌جا می‌آوردند.

آداب حج

در این بخش بر اساسی روایات، کمال آداب و رفتار حاجیان به هنگام حج‌گزاری را بیان می‌کند. و نظایر آن از مهم‌ترین آداب و رفتار حج‌گزاران ذکر شده است.

اهداف معنوی سفر حج

در این قسمت با بیان مفاهیم حج ظاهری و حج باطنی، هدف حج را توجه به باطن اعمال ذکر می‌کند. تسلیم بودن در برابر اراده الهی، پاکی از گناهان و مبارزه با شیطان اهم اهداف سفر حج می‌باشد.

برکات حج

این بخش به برکات مراسم حج در جهان مسلمانان می‌پردازد. ، از مهم‌ترین برکات حج ذکر شده است.

مکه مکرمه مرکز فرهنگی جهان اسلام

این بخش به جایگاه مکه از نظر قرآن می‌پردازد و صفات مکه از نظر قرآن را برمی‌شمرد: مکه، ام القری و مادر شهرها، تمدن شهری مکه در پی پایه گذاری کعبه توسط ابراهیم(ع)، امن بودن شهر مکه و اطراف برای تمام جانداران، دارا بودن اقتصاد سالم، توجه مسلمانان جهان به این سرزمین، برابری مردم مکه با مسلمانان سایر مناطق جهان اسلام، اداره شهر مکه به‌وسیله صالحان، قرارداشتن کعبه در این شهر، تبادل افکار مسلمانان جهان به موقع حج در این شهر، قرار داشتن کعبه و مسجدالحرام که محل زدودن گناهان است در مکه، بقای جامعه دینی و تحقق اهداف پیامبر که در توجه مردم به حج است که در مکه برگزار می شود، قرار داشتن کعبه که محور توحید و رهاسازی انسان از هر بردگی است و این شهر محور آزادی را در خود جای داده است.

نقش و جایگاه حج در تحقق همگرایی اسلامی

بنا بر روایات و آیات و فضایلی که برای حج برمی شمرد، هنگامه حج را برترین جایگاه برای وحدت امت اسلامی می داند.

پیشینه تاریخی طواف

این بخش به طواف فرشتگان در بیت الضراح، طواف آدم(ع)، طواف پیامبران، طواف ابراهیم(ع)، طواف ایرانیان قبل از اسلام و طواف در زمان پیامبر می پردازد.

طواف و اهمیت آن در روایات

در این بخش بنابر روایات اهمیت طواف ذکر شده و پاداش طواف را آمرزش گناهان برشمرده شده است. سپس به کیفییت طواف نظیر هفت شوط طواف، طواف در شب، دعا و ذکر در طواف، طواف نیابتی می پردازد.

مقام ابراهیم

در این بخش بنا بر آیات و روایت اهمیت مقام ابراهیم را بیان می کند. سپس به کیفیت مقام ابراهیم، نظیر فرو رفتگی پا در سنگ، اندازه مقام ابراهیم، فاصله مقام تا کعبه، پرده مقام ابراهیم، نماز پشت مقام ابراهیم می پردازد.

زمزم

ابتدا روایات تاریخی مختلف در پیدایش آب زمزم مطرح شده و پس از اشاره به هاجر و اسماعیل و چگونگی ایجاد این چشمه، به آبادانی شهر مکه در اثر بروز این چشمه پرداخته است. احیای مجدد چشمه زمزم توسط عبدالمطلب جد پیامبر و توصیف زمزم در سفرنامه ها و اشعار از دیگر مطالب این بخش است.