درون کعبه
درون کعبه به فضای درونی کعبه قبله مسلمانان اشاره دارد و شامل جزئیاتی مانند ستون‌های کعبه و پرده درون کعبه می‌شود.
درون کعبه در طول تاریخ تغییرات زیادی کرده است. مانند اینکه گاهی محلی برای جمع‌اوری بت‌های مشرکان و بت‌پرستان به حساب می‌آمد.[۱]
چاه کعبه
چاهی در ضلع شرقیِ درون کعبه به دست حضرت ابراهیم(ع) کنده شد و بعدها، محلی برای نگهداری هدایایی که به کعبه می‌شد تلقی می‌گردید.
در تاریخ، از این چاه کم‌تر نامی برده شده است. بنا به نظر، دزدان هدایای داخل چاه را سرقت کردند و در ته چاه ماری بزرگ زندگی می‌کرد که به عنوان نگهبان هدایای کعبه محسوب می‌شد و حدود ۵۰۰ سال زندگی کرد و در سال ۳۵ عام الفیل عقابی آن را ربود و به کوه اجیاد الصغیر برد. [۲]
عمی و طول و عرض این چاه در کتاب‌های تاریخی شناسانده نشده است.
مسلم است که این چاه تا هنگام بازسازی ساختمان کعبه به وسیله قریش در سال ۳۵ بعثت موجود بود. در این سال که قریش کف و در خانه خدا را حدود ۲ متر بالا آورد، ظاهرا این چاه هم از بین رفت. گفته می‌شود در زمان جرهم، نگهبان چاه قصد دزدی از آن را داشت که سنگی بر او فرود آمد و او راکشت و از آن به بعد، به آن چاه «اخسف» (غایب کننده در زمین) گفتد. [۳]
دو شاخ قوچ
در درون کعبه روبه‌روی در ضلع شرق۷ روی دیوار، دو شاخ قوچ نصب شده بود. این شاخ‌ها، شاخ‌های قوچ بهشتی یا سمبل و نشانه‌ای برای اشاره به آنها بودند.[۴]
هنگامی که کعبه را معطر و خوش‌بو می‌کردند، این شاخ‌ها را نیز معطر و خوش‌بو می‌کردند. زیروآلات و طالاهایی که به کعبه هدیه می‌شد روی آین شاخ‌ها آویزان می‌کردند. این شاخ‌ها در زمان ابن زبیر در درون کعبه جای داشت. و در سال ۶۴ق در آتش‌سوزی مکه سوخت و از بین رفت.[۵]
ستون‌های کعبه
کعبه ساخته شده به دست حضرت ابراهیم(ع) سقف نداشت، پس احتیاجی هم به ستون نداشت. اولین ستون‌های کعبه به وسیله قریش در سال ۳۵ عام الفیل زده شد که شامل شش ستون در دو ردیف سه‌ستونه از شمال به جنوب (عرض خانه خدا) می‌شد.[۶]
در بعضی از روایات تاریخی آمده که پیامبر پس از فتح مکه داخل خانه خدا شد و نماز خوند و محل نماز خواندن آن حضرت طوری بود که دو ستون در سمت راست، یک ستون در سمت چپ و سه ستون در پشت سر آن حضرت قرار می‌گرفت.[۷]
اکنون وقتی وارد خانه خدا می‌شویم روبه‌روی در خانه، محرابی می‌یابیم که به عنوان محل نماز گزاردن پیامبر معرفی می‌شود.[۸]
عبدالله بن زبیر که در سال ۶۴ق. کعبه را دوباره بنا کرد، برای آن فقط سه ستون چوبی قرار داد که تا کنون باقی مانده و هم اکنون منبّت‌کاری شده و زینت داده شده است.[۹]
این سه ستون در یک ردیف از شمال به جنوب، در عرض درون کعبه قرار گرفته است و فاصله هر یک با دیگری چهار قدم است که اولین ستون در فاصله سه قدمی ضلع یمانی-شرقی و سومین ستون در مقابل ضلع عراقی-شامی قرار دارد.[۱۰]
اکنون رنگ این ستو‌ها، قهوه‌ای مایل به سیاه است. قطر هر ستون ۴۴ سانتی‌متر و محیط هر کدام تقریبا ۱۵۰ سانتی‌متر است و قاعده آنها چوبی، مربع‌شکل و کنده‌کاری شده است. در ارتفاعی مناسب، میله‌ای میان ستون های سه‌گانه وجود دارد که برخی از هدیه‌های کعبه به آن آویخته می‌شود. در بالای هر یک از ستون‌ها تیرکی دارد که دو سرآن در دیوارهای شمالی و جنوبی کعبه جای داده شده است. ستون‌های سه گانه داخل کعبه تنها تا زیر سقف زیرین امتداد می‌یاد و به زیر سقف بالایی نمی‌رسد. در فاصله میان سقف‌های زیرین و بالایی، ستون‌های چوبی باریک‌تر و بیشتری برای نگهداری سقف بالایی گذاشته شده و پایه برخی از این ستون‌ها با واسطه بر روی ستون‌های سه‌گانه قرار گرفته است. در پایین هر یک از ستون‌های سه‌گانه که عمده وزن سقف را تحمل می‌کنند، طوقی برای تقویت قرار داده شده است.[۱۱]
پانویس
- ↑ مکه در بستر تاریخ، ص۱۰۵.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الاثار، ج۱، ص۲۴۲.
- ↑ المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، ج۶، ص۲۵۲؛ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۴.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۲۴۶.
- ↑ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۷۱؛ اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۱۳۸.
- ↑ اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ج۱، ص۱۳۸؛ مغازی، ج۴، ص۱۱۰۰؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۲۳.
- ↑ الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ فی منزل الوحی، ص۱۶۹.
- ↑ الرحلة الحجازیة، ص۱۰۶؛ مرآة الحرمین الشریفین، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ رحلة ابن جبیر، ص۴۸؛ رحلة ابن بطوطة، ص۱۳۴.
- ↑ مکه و مدینه تصویری از توسعه و نوسازی، ص۱۲۱.