تلبیه (فتاوای مراجع)

فتوای مراجع درباره تلبیه برگرفته از کتاب مناسک حج، ص 162
مسئله 259 واجب دوم احرام: تلبيه؛ امام خمینی (ره): يعني لبيک گفتن، و صورت آن بنا بر اصح، آن است که بگويد: «لَبَّيْک، اللّهُمَّ لَبَّيْک، لَبَّيْک لا شَرِيک لَک لَبَّيْک». و به اين مقدار اگر اکتفا کند محرم شده و احرامش صحيح است و احتياط مستحب آن است^{[م259 ۱]} که پس از آنکه چهار «لبيک» را به صورتي که گفته شده گفت، بگويد: «إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَالْمُلْک، لا شَرِيک لَک لَبَّيْک ^{[م259 ۲]} و اگر بخواهد احتياط^{[م259 ۳]} بيشتر بکند، پس از گفتن آنچه ذکر شد، بگويد: «لَبَّيْک اللّهُمَّ لَبَّيْک لَبَّيْک^{[م259 ۴]} إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَالْمُلْک لا شَرِيْک لَک لَبَّيْک». و مستحب است بعد از آن بگويد: «لَبَّيْک ذَا الْمَعارِج لَبَّيْک داعياً إلى دارِ السَّلامِ لَبَّيْک، لَبَّيْک غَفّارَ الذُّنُوبِ لَبَّيْک، لَبَّيْک أهْلَ الْتَلْبِيَةِ لَبَّيْک، لَبَّيْک مَرْهُوباً وَ مَرْغُوباً إلَيْک لَبَّيْک، لَبَّيْک إلهَ الْحَقِّ لَبَّيْک، لَبَّيْک ذَا النَّعْمِاءِ وَالْفَضْلِ الْحَسَنِ الْجَمَيلِ لَبَّيْک، لَبَّيْک کشَّافَ الْکرَبِ الْعِظامِ لَبَّيْک، لَبَّيْک عَبْدُک وَ ابْنُ عَبْدَيْک لَبَّيْک، لَبَّيْک يا کرِيمُ لَبَّيْک». و اين جملات را نيز بگويد خوب است: «لَبَّيْک، أتَقَرِّبُ إلَيْک بِمُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد لَبَّيْک، لَبَّيْک بِحَجَّة و عُمْرَة لَبَّيْک، لَبَّيْک وَ هذِهِ عُمْرَةُ مُتْعَة إلي الْحَجِّ لَبَّيْک، لَبَّيْک أهْلَ التَّلْبَيَةِ لَبَّيْک، لَبَّيْک تَلْبِيَةً تَمامُها وَ بَلاغُها عَلَيْک».
مراجع دیگر: ↑ آية الله بهجت: احتياط واجب اين است. آية الله زنجاني: و به اين مقدار اکتفا نکند؛ بلکه بايد پس از آن بگويد: «إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَ الْمُلْک، لا شَرِيک لَک» و گفتن «لَبَّيک» پنجم واجب نيست هرچند ضرر هم نمي‌زند، و شخص با گفتن مقدار واجب از تلبيه، محرم مي‌شود و بر او واجب مي‌شود عمره تمتع را تکميل کرده، پس از آن حج تمتع را به جا آورد؛ هرچند عمره و حج او استحبابي باشد. آيات عظام سبحاني، صافي، گلپايگاني: صورت تلبيه واجب، که به وسيله آن احرام واقع مي‌شود اين است: «لَبَّيک اللّهُمَّ لَبَّيک لَبَّيک لا شَريک لَک لَبَّيک» و احتياط در اين است اين جمله اضافه شود: «إنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَالمُلک لا شَريک لَک». آية الله سيستاني: لبيک پنجم جايز است ولي جزو اين احتياط استحبابي نيست. آية الله مکارم: احتياط واجب است که بگويد:... اما لبّيک پنجم را نگويد. ↑ آية الله سبحاني: احتياط مستحب اين است که اين جمله را به دو صورت يعني هم با اضافه کردن «لبيک» به آخر آن و هم بدون کلمه «لبيک» در آخر بگويد. ↑ آية الله فاضل: احتياط مستحب آن است که به جاي صورت اول بگويد. ↑ آية الله خامنه‌اي: لبّيک اللّهم لبّيک إنّ الحمد ... آية الله سبحاني: در اين فقره اقوي اين است که جمله «لا شريک لک لبيک» گفته شود.
مسئله 260: امام خمینی (ره): واجب است صحيح گفتن قدر واجب از لبيک را که گذشت، همان‌ طور که صحيح گفتن تکبيرة‌ الاحرام در نماز واجب است.^{[م260 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ . آية الله خامنه‌اي: در مناسک معظّم له اين دو مسئله نيز مطرح شده است: ـ هرگاه کسي عمداً تلبيه را نگويد، حکم کسي را دارد که عمداً احرام بستن از ميقات را ترک کرده باشد. ـ هرگاه کسي تلبيه را به طور صحيح نگويد و عذري نيز نداشته باشد، حکم کسي را دارد که عمداً تلبيه را ترک کرده باشد.
مسئله 261: امام خمینی (ره): اگر تلبيه را به قدر واجب که ذکر شد، نداند بايد آن را ياد بگيرد يا کسي او را در وقت گفتن تلقين کند؛^{[م261 ۱]} يعني کلمه کلمه آن شخص بگويد و شخصي که مي‌خواهد احرام ببندد دنبال او به طور صحيح بگويد.
مراجع دیگر: ↑ آية الله زنجاني: چنانچه وقت احرام بستن وسعت دارد ـ در صورت امکان ـ بايد احرام را تا تنگي وقت به تأخير بيندازد تا آن را ياد بگيرد يا لااقل با تلقين تلبيه را به طور صحيح ادا کند و اگر ياد نگرفت براي گفتن تلبيه نايب بگيرد و بنا بر احتياط مستحب خود نيز به بهترين شکلي که مي‌تواند تلبيه بگويد. آية الله سبحاني: اگر هيچ‌کدام از آنها ممکن نيست هر مقدار که مي‌تواند بگويد.
مسئله 262: امام خمینی (ره): اگر نتواند ياد بگيرد يا وقت ياد گرفتن نباشد و با تلقين هم نتواند بگويد، احتياط آن است که به هر نحو که مي‌تواند بگويد^{[م262 ۱]}، و ترجمه‌اش را هم بگويد و بهتر آن است که علاوه بر آن نايب هم بگيرد.
مراجع دیگر: ↑ آيات عظام بهجت، تبريزی، خويي: به ذيل مسئله 235 مراجعه شود. آية الله خامنه‌اي: بايد به هر نحو که مي‌تواند بگويد و بنا بر احتياط نايب هم بگيرد. آية الله زنجاني، آية الله سبحاني: به ذيل مسئله قبل مراجعه شود. آية الله سيستاني: کافي است به نحوي که مي‌تواند بگويد، اگر عرفاً صدق تلبيه کند و اگر صدق نکند به احتياط واجب، هم مرادف عربي و هم ترجمه آن را بگويد و نيز نايب بگيرد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر تلقين ممکن نشد به هر طوري که مي‌تواند بخواند و ترجمه‌اش را به فارسي يا زبان ديگر بگويد و نايب هم بگيرد رجائاً، که از طرف او به طور صحيح بخواند. آية الله فاضل: و ظاهراً همين مقدار کافي است و احتياط مستحب آن است که ترجمه را بگويد و نايب نيز بگيرد. آية الله نوري: به هر نحو که مي‌تواند بگويد و ترجمه‌اش را هم بگويد.
مسئله 263 امام خمینی (ره): اگر لبيک گفتن را فراموش کرد يا به واسطه ندانستن حکم نگفت، واجب است برگردد به ميقات در صورت امکان و احرام ببندد و لبيک بگويد و اگر نتواند برگردد، همان جا بگويد اگر داخل حرم نشده است، و اگر داخل حرم شده واجب است برگردد به خارج حرم و احرام ببندد و لبيک بگويد^{[م263 ۱]} و اگر ممکن نيست همان جا^{[م263 ۲]} محرم شود و لبيک بگويد، و اگر بعد از گذشتنِ وقتِ جبران، يادش آمد بعيد نيست صحت عمل.^{[م263 ۳]}
مراجع دیگر: ↑ نظر آيات عظام در ذيل مسئله 215 گذشت. ↑ آية الله سبحاني: از همان جا که مسئله را ياد گرفته. ↑ آية الله بهجت: محل تأمّل است. آية الله تبريزى، آية الله خويي: صحت عمل خالي از اشکال نيست. آية الله زنجاني: اگر در عمره تمتع باشد بايد احتياطاً حج تمتع نيز به جا آورد و براي حج واجب به اين عمل اکتفا نکند و اگر در حج تمتع باشد مطابق مسئله 947 تا 949 و حواشي آن عمل کند. آية الله سيستاني: اگر در عمره باشد صحت عمل مورد اشکال است. آية الله فاضل: اگر بعد از اعمال حج يادش آمد حج او صحيح است. ولي اگر بعد از عمره تمتع يا عمره مفرده يادش آمد عمره باطل است، و در عمره تمتع اگر فرصت دارد و امکان جبران دارد بايد به ميقات ولو به ادني‌ الحل برگردد و جبران کند و اگر امکان جبران نبود حج افراد انجام دهد، و در اين صورت کفايت از حجة الاسلام مي‌کند. آية الله مکارم: اگر بعد از اتمام حج يا عمره يادش بيايد، عمل او صحيح است.
مسئله 264 امام خمینی (ره):اگر کسي لبيک واجب را نگفت، چه به واسطه عذري و چه بدون عذر، چيزهايي که بر محرم حرام است بر او حرام نمي‌شود و اگر آنچه در احرام موجب کفاره مي‌شود به جا آورد، کفاره ندارد و همچنين اگر لبيک را به ريا باطل کند.
مسئله 265 اگر بعد از گفتن لبيک واجب در ميقات، فراموش کند که نيت عمره تمتع کرده يا نيت حج تمتع، بنا بگذارد که نيت عمره تمتع کرده و عمره او صحيح است و همچنين اگر بعد از لبيک گفتن در روز هشتم که بايد براي حج تمتع بگويد، فراموش کرد که لبيک را براي حج گفت يا براي عمره، بنا بگذارد که براي حج تمتع گفته و حج او صحيح است^{[م265 ۱]} و احتياط مستحب در تجديد تلبيه است.
مراجع دیگر: ↑ آية الله تبريزى، آية الله خويي: در هر دو صورت اگر داخل در عمل مترتب مثل طواف عمره تمتع يا وقوف به عرفات شده، حکم به صحت مي‌شود و در غير اين صورت بايد اعاده نمايد. آية الله زنجاني: اگر احتمال مي‌دهد هنگام احرام، متوجه وظيفه خود بوده بنا بگذارد که مطابق وظيفه خود نيت کرده است، و همچنين است حکم احرام حج تمتع.
مسئله 266: امام خمینی (ره):جايز نيست^{[م266 ۱]} لبيک واجب را از ميقات تأخير بيندازد و اگر تأخير انداخت، بايد به دستوري که در مسئله 215 ذکر شد، عمل کند.^{[م266 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آية الله خويي: کسي که مي‌خواهد از راه مدينه به حج برود، بهتر است گفتن تلبيه را تا رسيدن به بيداء (جايي که يک ميل با ذوالحليفه به طرف مکه فاصله دارد) تأخير بيندازد و در آنجا تلبيه بگويد و کسي که از راه ديگر به حج مي‌رود تلبيه را پس از قدري راه رفتن بگويد. ↑ آية الله زنجاني: در تأخير با عذر به مسئله 215 و ذيل آن و در تأخير بدون عذر به مسئله 210 و ذيل آن عمل کند.
مسئله 267: امام خمینی (ره): واجب در لبيک بيش از يک مرتبه نيست، ولي مستحب است تکرار آن و زياد گفتن آن هرچند مي‌تواند و براي هفتاد مرتبه گفتن ثواب زيادي ذکر شده است، و لازم نيست آنچه را در حال احرام بستن گفته است تکرار کند، بلکه کافي است ^{[م267 ۱]} بگويد «لَبَّيْک اَللّهُمَّ لَبَّيْک» يا تکرار کند «لَبَّيْک» را فقط.
مراجع دیگر: ↑ آية الله مکارم: به قصد رجا.
امام خمینی (ره):مسئله 268: احتياط واجب آن است که کسي که براي عمره تمتع محرم شد، در وقتي که خانه‌هاي مکه پيدا مي‌شود لبيک را ترک کند و ديگر لبيک نگويد^{[م268 ۱]} و مراد از خانه‌هاي مکه خانه‌هايي است که در زماني که عمره به جا مي‌آورد، جزو مکه باشد^{[م268 ۲]}، هرچند مکه بزرگ شود و احتياط واجب^{[م268 ۳]} براي کسي که احرام حج بسته آن است که لبيک را تا ظهر روز عرفه بيشتر نگويد.
مراجع دیگر: ↑ آيات عظام تبريزي، خامنه‌اي، خويي، سبحاني، فاضل، مکارم: واجب است. آية الله زنجاني: در عمره تمتع براي کسي که از مواقيت محرم شده بعد از مشاهده خانه‌هاي مکه، ديگر تکرار تلبيه، مستحب نيست و منظور از مکه در اين مسئله محدوده مکه زمان پيامبر اکرم9 است و در احرام حج، تکرار تلبيه تا ظهر روز عرفه مستحب است و بعد از آن مستحب نيست. ↑ آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، سيستاني: بلکه مراد خانه‌هاي قديمي مکه است. ↑ آيات عظام بهجت، تبريزي، خامنه¬اي، خويي، سبحاني، فاضل، مکارم: بايد قطع نمايد.

[1] آية الله بهجت: احتياط واجب اين است. آية الله زنجاني: و به اين مقدار اکتفا نکند؛ بلکه بايد پس از آن بگويد: «إِنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَ الْمُلْک، لا شَرِيک لَک» و گفتن «لَبَّيک» پنجم واجب نيست هرچند ضرر هم نمي‌زند، و شخص با گفتن مقدار واجب از تلبيه، محرم مي‌شود و بر او واجب مي‌شود عمره تمتع را تکميل کرده، پس از آن حج تمتع را به جا آورد؛ هرچند عمره و حج او استحبابي باشد. آيات عظام سبحاني، صافي، گلپايگاني: صورت تلبيه واجب، که به وسيله آن احرام واقع مي‌شود اين است: «لَبَّيک اللّهُمَّ لَبَّيک لَبَّيک لا شَريک لَک لَبَّيک» و احتياط در اين است اين جمله اضافه شود: «إنَّ الْحَمْدَ وَالنِّعْمَةَ لَک وَالمُلک لا شَريک لَک». آية الله سيستاني: لبيک پنجم جايز است ولي جزو اين احتياط استحبابي نيست. آية الله مکارم: احتياط واجب است که بگويد:... اما لبّيک پنجم را نگويد.

[2] آية الله سبحاني: احتياط مستحب اين است که اين جمله را به دو صورت يعني هم با اضافه کردن «لبيک» به آخر آن و هم بدون کلمه «لبيک» در آخر بگويد.

[3] آية الله فاضل: احتياط مستحب آن است که به جاي صورت اول بگويد.

[4] آية الله خامنه‌اي: لبّيک اللّهم لبّيک إنّ الحمد ... آية الله سبحاني: در اين فقره اقوي اين است که جمله «لا شريک لک لبيک» گفته شود.

[5] . آية الله خامنه‌اي: در مناسک معظّم له اين دو مسئله نيز مطرح شده است: ـ هرگاه کسي عمداً تلبيه را نگويد، حکم کسي را دارد که عمداً احرام بستن از ميقات را ترک کرده باشد. ـ هرگاه کسي تلبيه را به طور صحيح نگويد و عذري نيز نداشته باشد، حکم کسي را دارد که عمداً تلبيه را ترک کرده باشد.

[6] آية الله زنجاني: چنانچه وقت احرام بستن وسعت دارد ـ در صورت امکان ـ بايد احرام را تا تنگي وقت به تأخير بيندازد تا آن را ياد بگيرد يا لااقل با تلقين تلبيه را به طور صحيح ادا کند و اگر ياد نگرفت براي گفتن تلبيه نايب بگيرد و بنا بر احتياط مستحب خود نيز به بهترين شکلي که مي‌تواند تلبيه بگويد. آية الله سبحاني: اگر هيچ‌کدام از آنها ممکن نيست هر مقدار که مي‌تواند بگويد.

[7] آيات عظام بهجت، تبريزی، خويي: به ذيل مسئله 235 مراجعه شود. آية الله خامنه‌اي: بايد به هر نحو که مي‌تواند بگويد و بنا بر احتياط نايب هم بگيرد. آية الله زنجاني، آية الله سبحاني: به ذيل مسئله قبل مراجعه شود. آية الله سيستاني: کافي است به نحوي که مي‌تواند بگويد، اگر عرفاً صدق تلبيه کند و اگر صدق نکند به احتياط واجب، هم مرادف عربي و هم ترجمه آن را بگويد و نيز نايب بگيرد. آية الله صافي، آية الله گلپايگاني: اگر تلقين ممکن نشد به هر طوري که مي‌تواند بخواند و ترجمه‌اش را به فارسي يا زبان ديگر بگويد و نايب هم بگيرد رجائاً، که از طرف او به طور صحيح بخواند. آية الله فاضل: و ظاهراً همين مقدار کافي است و احتياط مستحب آن است که ترجمه را بگويد و نايب نيز بگيرد. آية الله نوري: به هر نحو که مي‌تواند بگويد و ترجمه‌اش را هم بگويد.

[8] نظر آيات عظام در ذيل مسئله 215 گذشت.

[9] آية الله سبحاني: از همان جا که مسئله را ياد گرفته.

[10] آية الله بهجت: محل تأمّل است. آية الله تبريزى، آية الله خويي: صحت عمل خالي از اشکال نيست. آية الله زنجاني: اگر در عمره تمتع باشد بايد احتياطاً حج تمتع نيز به جا آورد و براي حج واجب به اين عمل اکتفا نکند و اگر در حج تمتع باشد مطابق مسئله 947 تا 949 و حواشي آن عمل کند. آية الله سيستاني: اگر در عمره باشد صحت عمل مورد اشکال است. آية الله فاضل: اگر بعد از اعمال حج يادش آمد حج او صحيح است. ولي اگر بعد از عمره تمتع يا عمره مفرده يادش آمد عمره باطل است، و در عمره تمتع اگر فرصت دارد و امکان جبران دارد بايد به ميقات ولو به ادني‌ الحل برگردد و جبران کند و اگر امکان جبران نبود حج افراد انجام دهد، و در اين صورت کفايت از حجة الاسلام مي‌کند. آية الله مکارم: اگر بعد از اتمام حج يا عمره يادش بيايد، عمل او صحيح است.

[11] آية الله تبريزى، آية الله خويي: در هر دو صورت اگر داخل در عمل مترتب مثل طواف عمره تمتع يا وقوف به عرفات شده، حکم به صحت مي‌شود و در غير اين صورت بايد اعاده نمايد. آية الله زنجاني: اگر احتمال مي‌دهد هنگام احرام، متوجه وظيفه خود بوده بنا بگذارد که مطابق وظيفه خود نيت کرده است، و همچنين است حکم احرام حج تمتع.

[12] آية الله خويي: کسي که مي‌خواهد از راه مدينه به حج برود، بهتر است گفتن تلبيه را تا رسيدن به بيداء (جايي که يک ميل با ذوالحليفه به طرف مکه فاصله دارد) تأخير بيندازد و در آنجا تلبيه بگويد و کسي که از راه ديگر به حج مي‌رود تلبيه را پس از قدري راه رفتن بگويد.

[13] آية الله زنجاني: در تأخير با عذر به مسئله 215 و ذيل آن و در تأخير بدون عذر به مسئله 210 و ذيل آن عمل کند.

[14] آية الله مکارم: به قصد رجا.

[15] آيات عظام تبريزي، خامنه‌اي، خويي، سبحاني، فاضل، مکارم: واجب است. آية الله زنجاني: در عمره تمتع براي کسي که از مواقيت محرم شده بعد از مشاهده خانه‌هاي مکه، ديگر تکرار تلبيه، مستحب نيست و منظور از مکه در اين مسئله محدوده مکه زمان پيامبر اکرم9 است و در احرام حج، تکرار تلبيه تا ظهر روز عرفه مستحب است و بعد از آن مستحب نيست.

[16] آيات عظام بهجت، تبريزي، خويي، سيستاني: بلکه مراد خانه‌هاي قديمي مکه است.

[17] آيات عظام بهجت، تبريزي، خامنه¬اي، خويي، سبحاني، فاضل، مکارم: بايد قطع نمايد.

[م259 ۱]

[م259 ۲]

[م259 ۳]

[م259 ۴]

[م260 ۱]

[م261 ۱]

[م262 ۱]

[م263 ۱]

[م263 ۲]

[م263 ۳]

[م265 ۱]

[م266 ۱]

[م266 ۲]

[م267 ۱]

[م268 ۱]

[م268 ۲]

[م268 ۳]