قربانی (فتاوای مراجع)

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام قربانی است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله قربانی.

نوع حیوان قربانی

مسئله ۱۰۲۰
امام خمینی: واجب است بر کسي که حج تمتع به جا مي‌آورد، ذبح يک هدي؛ يعني يک شتر يا يک گاو يا يک گوسفند و شتر افضل است و پس از آن گاو بهتر است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۲۲
امام خمینی: ساير حيوانات، غير از سه حيوان مذکور، کافي نيست.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۲۵
امام خمینی: گاوميش در ذبح واجب، کافي است لکن گفته‌اند کراهت دارد.
مراجع دیگر:

یک قربانی برای چند نفر

مسئله ۱۰۲۱
امام خمینی: کفایت نمی‌کندبرای چند نفر به شرکت، يک هدي در حال اختيار، بلکه در حال ضرورت نيز محل اشکال است و احتياط واجب جمع بين شرکت در ذبح و روزه است که ذکر مي‌شود.
مراجع دیگر:

ویژگی‌های حیوان قربانی

مسئله ۱۰۲۳
امام خمینی: در هدي چند چيز معتبر است و بايد مراعات شود: اول ـ آنکه اگر شتر باشد سن آن کمتر از پنج سال نباشد و داخل در شش سال شده باشد و اگر گاو است بنا بر احتياط واجب، کمتر از دو سال نباشد و داخل در سه سال شده باشد و همچنين در «بز» کمتر از سن گاو نباشدو در ميش به احتياط واجب کمتر از يک سال نباشد و داخل در سال دوم شده باشد. دوم ـ بايد صحيح باشد، پس حيوان مريض کافي نيستحتي مثل کچلي بنا بر احتياط. سوم ـ بايد خيلي پير نباشد. چهارم-بايد تام الأجزاء باشد و ناقص کافي نيست. پس اگر واضح باشد کوري يا لنگي آن بنا بر اقوي کافي نيست و اگر واضح نباشد به احتياط واجب کافي نيست و احتياط واجب آن است که چشمش سفيد نشده باشد و بايد گوش بريده و دم بريده و شاخ داخل آن شکسته يا بريده نباشد. پنجم ـ بايد لاغر نباشد و اگر در گُرده او پيه باشد کافي است، و احتياط آن است که آن را در عرف لاغر نگويند. ششم ـ بايد «خصي» نباشد، يعني بايد خصيتين آن را بيرون نياورده باشند. هفتم ـ بايد بيضه آن را نکوبيده باشند به احتياط واجب. هشتم ـ بايد در اصل خلقت بي‌دم نباشد به احتياط واجب و اگر گوش يا شاخ در خلقت اصلي نداشته باشد، بعيد نيست کفايت، اگرچه خلاف احتياط است. نهم ـ در اصل خلقت بي‌بيضه نباشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۲۴
امام خمینی: اگر غير از خصي يافت نشود، بعيد نيست کفايت ذبح خصي، گرچه احتياط در جمع بين آن و سالم است در ماه ذي‌حجه همان سال و اگر نشد سال ديگر،يا جمع بين ناقص و روزه.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۲۶
امام خمینی: اگر حيوان، شاخ خارجش شکسته يا بريده باشد اشکال ندارد و شاخ خارج؛ شاخ سخت سياهي است که به منزله غلاف است از براي شاخ داخل که آن شاخ سفيد است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۲۷
امام خمینی: شکاف داشتن گوش و سوراخ بودن آن مانع ندارد و احتياط آن است که چنين نباشد.
مراجع دیگر:

تعداد حیوان‌های قربانی

مسئله ۱۰۲۹
امام خمینی: يک گوسفند، کمتر چيزي است که کافي است براي ذبح، لکن هرچه بيشتر ذبح کند افضل است و در روايت است که رسول خدا(ص) صد شتر همراه آوردند، سي و چهار تاي آنها را براي حضرت اميرالمؤمنين(ع) نحر کردند و شصت و شش تاي آنها را براي خودشان.
مراجع دیگر:

اگر حیوان قربانی یافت نشد

مسئله ۱۰۳۰
امام خمینی: اگر هدي يافت نشود قيمت آن را پيش شخص اميني بگذارد که در بقيه ذي‌حجه بگيرد و در منا ذبح کند و اگر در اين سال ممکن نشود، سال بعد اين کار را بکند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۱
امام خمینی: اگر هدي ناقص يافت شود (از غير جهت خصي بودن که گذشت) احتياط واجب آن است که آن را ذبح کند و يک هدي تام هم در بقيه ذي‌حجه و اگر نشد در سال آينده ذبح کند، و احتياط بهتر آن است که جمع کند بين هدي ناقص و هدي تام؛ به طوري که گفته شد و روزه به نحوي که ذکر شد.
مراجع دیگر:

زمان قربانی

مسئله ۱۰۲۸
امام خمینی: بايد ذبح را بعد از رمي جمره عقبه بکند به احتياط واجب.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۲
امام خمینی: احتياط واجب آن است که ذبح هدي را از روز عيد تأخير نيندازد.
مراجع دیگر:

دیگر موضوعات

مسئله ۱۰۳۳
امام خمینی: اگر به واسطه عذري مثل فراموشي يا غير آن، ذبح را در روز عيد نکرد، احتياط واجب آن است که در ايام «تشريق» ذبح کند و اگر نشد در بقيه ماه ذي‌حجه و در تأخير عمدي نيز همين حکم است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۴
امام خمینی: اگر حيواني را به گمان آنکه صحيح و سالم است ذبح کرد بعد معلوم شد که مريض يا ناقص بوده، کافي نيست و بايد دوباره ذبح کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۵
امام خمینی: اگر حيواني را به گمان چاقي ذبح کرد بعد معلوم شد لاغر است، کافي است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۶
امام خمینی: {اگر حيواني را به گمان لاغري خريد و به اميد آنکه چاق درآيد، براي اطاعت خدا رجائاً ذبح کرد و بعد معلوم شد چاق است، کافي است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۷
امام خمینی: اگر احتمال نمي‌داد که حيوان چاق است يا احتمال مي‌داد لکن از روي بي‌مبالاتي ذبح کرد نه به اميد موافقت امر خداوند، کافي نيست
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۸
امام خمینی: اگر لاغري آن را اعتقاد داشت و به واسطه جهل به مسئله، براي اطاعت خداوند ذبح کرد، بعد معلوم شد چاق است، احتياط واجب در اعاده است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۳۹
امام خمینی: اگر ناقص بودن را اعتقاد داشت و به واسطه جهل به مسئله، براي اطاعت خداوند ذبح کرد و بعد معلوم شد صحيح است ظاهراً کافي باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۰
امام خمینی: احتياط آن است که ذبيحه را سه قسمت کنند، يک قسمت را هديه بدهند و يک قسمت را صدقه بدهند و قدري هم از ذبيحه بخورند و صدقه را به مؤمنين بدهند ولکن هيچ‌يک از اين احتياط‌ها واجب نيست و اگر صدقه را به فقراي کفار بدهد يا آنکه تمام ذبيحه را به آنها بدهد اشکال ندارد و ضامن حصه فقراء نيست ليکن احتياط؛ خصوصاً در خوردنِ قدري از ذبيحه، خيلي مطلوب است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۱
امام خمینی: جايز است که ذبح را کسي ديگر به نيابت انجام دهد و نيت را نايب کند و احتياطاً خود شخص هم نيت کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۲
امام خمینی: احتياط واجب آن است که ذابح مؤمن باشد بلکه خالي از قوت نيست و همين طور در ذبح کفارات.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۳
امام خمینی: در صورتي که قرباني به دست غير مؤمن انجام گيرد، کفايت نمي‌کند و بايد دو مرتبه قرباني کند، هرچند در وقت قرباني متوجه نشود که ذابح مؤمن نيست يا جاهل به مسئله باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۴
امام خمینی: ذبح هم از عبادات است و در آن نيت خالص و قصد اطاعت خداوند لازم است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۵
امام خمینی: احتياط آن است که اگر احتمال نقص يا مرض در گوسفند بدهند، آن را معاينه کنند، اگرچه اقوي در احتمال آنکه عيبي حادث شده باشد، مثل آنکه احتمال بدهد گوش يا دمش را بريده‌اند يا آن را خصي کرده‌اند، عدم لزوم معاينه است و احتياط در عيب‌هايي که محتمل است از حال تولد داشته و مادرزاد بوده، ترک نشود.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۶
امام خمینی: اگر بعد از ذبح کردن، احتمال داد ناقص بودن يا نداشتن ساير شرايط را، اعتنا نکند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۷
امام خمینی: اگر به کسي نيابت داد براي خريداري کردن و ذبح، و نايب انجام داد، و بعد از آن شخص محرم احتمال داد که نايب به شرايط عمل نکرده باشد، به اين احتمال اعتنا نکند و ذبح کافي است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۸
امام خمینی: اگر کسي را نايب کرد براي خريداري و ذبح، بايد علم پيدا کند يا اطمينان به اينکه عمل کرده است و گمان کفايت نمي‌کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۴۹
امام خمینی: اگر نايب عمداً بر خلاف دستور شرع، در اوصاف ذبيحه يا در کشتن آن، عمل کرد ضامن است و بايد غرامت آن را بدهد و بايد دو مرتبه ذبح کنند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۰
امام خمینی: اگر نايب از روي اشتباه يا جهل، بر خلاف دستور عمل کند، اگر براي عمل اجرت گرفته است ضامن است والاّ معلوم نيست ضامن باشد
مراجع دیگر:

بدل قربانی

مسئله ۱۰۵۱
امام خمینی: اگر قادر نباشد بر ذبح، بايد سه روز در حج و هفت روز پس از مراجعت از حج روزه بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۲
امام خمینی: مراد از اينکه قادر بر ذبح نباشد، آن است که نه هدي را داشته باشد و نه پولش را.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۳
امام خمینی: اگر مي‌تواند بدون زحمت و مشقت قرض کند و در ازاي قرض چيزي که ادا کند داشته باشد بايد قرض کند و ذبح کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۴
امام خمینی: اگر مي‌تواند بدون مشقت چيزي که زايد از مؤونه سفر است بفروشد، بايد بفروشد، و هدي بخرد، لکن لباس را هرچه باشد لازم نيست بفروشد
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۵
امام خمینی: لازم نيست کسب کند و پول هدي را تهيه کند، ليکن اگر کسب کرد و تهيه کرد، بايد ذبح کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۶
امام خمینی: اگرچه لباس را لازم نيست بفروشد لکن اگر لباس زايد داشت و فروخت، ظاهراً بايد ذبح کند و احتياط آن است که روزه هم بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۷
امام خمینی: اين سه روز روزه را بايد در ماه ذي‌حجه بگيرد و احتياط واجب آن است که از هفتم تا نهم بگيرد و جلوتر نگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۸
امام خمینی: بايد اين سه روز دنبال هم باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۵۹
امام خمینی: اگر روز هفتم نتوانست روزه بگيرد، روز هشتم و نهم بگيرد و يک روز ديگر بعد از مراجعت از منا بگيرد و احتياط آن است که بعد از ايام تشريق، که يازدهم و دوازدهم و سيزدهم است، بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۰
امام خمینی: اين سه روز روزه را در ايام تشريق، در منا، جايز نيست بگيرد، بلکه در ايام تشريق در منا روزه براي همه کس حرام است، چه حج به جا بياورد يا نه.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۱
امام خمینی: احتياط مستحب براي کسي که روز هفتم را روزه نگرفته و هشتم و نهم را گرفته، آن است که بعد از مراجعت از منا، سه روز روزه بگيرد ـ که اول آن، روز کوچ کردن است؛ يعني سيزدهمـ و متوالي بگيرد و قصدش آن باشد که سه روز از پنج روز براي اداي روزه واجب باشد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۲
امام خمینی: اگر روز هشتم را روزه نگرفت، روز نهم را هم نگيرد و بعد از مراجعت از منا سه روز دنبال هم بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۳
امام خمینی: جايز است اگر از هشتم روزه تعويق افتاد، تا آخر ذي‌حجه هر وقت بخواهد اين سه روز را روزه بگيرد، اگرچه احتياط آن است که بعد از ايام تشريق فوراً بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۴
امام خمینی: اين سه روز را در سفر مي‌تواند روزه بگيرد و لازم نيست در مکه قصد اقامت کند، بلکه اگر براي ماندن سه روز در مکه مهلت نيست بين راه هم جايز است بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۵
امام خمینی: اگر سه روز روزه را گرفت و بعد از آن متمکن شد از هدي، لازم نيست ذبح کند ليکن اگر قبل از تمام شدن سه روز متمکن شد بايد ذبح کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۶
امام خمینی: اگر اين سه روز روزه را نگرفت تا ماه ذي‌حجه تمام شد بايد هدي را خودش يا نايبش در منا ذبح کند و روزه فايده ندارد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۷
امام خمینی: بايد اين سه روز روزه را، بعد از احرام به عمره به جا آورد و قبل از آن نمي‌تواند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۸
امام خمینی: هفت روز بقيه را بايد بعد از مراجعت از سفر حج، روزه بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۶۹
امام خمینی: احتياط واجب آن است که پي‌درپي به جا آورد
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۰
امام خمینی: جايز نيست اين هفت روز را در مکه يا در راه روزه بگيرد، مگر آنکه بناي اقامت در مکه داشته باشد، در اين صورت اگر مدتي بگذرد که در آن مدت مي‌توانست به وطن خود مراجعت کند، جايز است به جا آورد و همچنين جايز است اگر يک ماه بماند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۱
امام خمینی: در اين ايام که با هواپيما مراجعت مي‌کنند، بعيد نيست براي کسي که در مکه اقامت کرده جايز باشد به همان مقداري که هواپيما اشخاص را به محل مي‌رساند صبر کند و روزه بگيرد ليکن احتياط خلاف آن است و به احتياط واجب جمع بين سه روز و هفت روز را نکند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۲
امام خمینی: اگر در غير مکه؛ چه در راه يا در بلدي غير از وطن خودش، اقامت کرد ظاهراً نتواند هفت روز روزه را در آنجا بگيرد اگرچه به مقداري صبر کند که اگر راه مي‌پيمود به وطن مي‌رسيد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۳
امام خمینی: ابتداي ماهي را که اگر بماند در مکه جايز است روزه را بگيرد و همين طور ابتداي حساب موقع رسيدن به وطن را ظاهراً بايد از وقتي که بناي مجاورت يا اقامت به مکه کرد حساب کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۴
امام خمینی: اگر متمکن از روزه گرفتن شد و قبل از آنکه روزه بگيرد مرد، واجب است ولي او سه روز را قضا کند بنا بر اقوي، و هفت روز ديگر را بنا بر احتياط واجب.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۵
امام خمینی: لازم نيست بعد از برگشتن به بلد خود، در همان جا روزه بگيرد، پس اگر در جاي ديگر قصد اقامت کرد مي‌تواند بگيرد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۶
امام خمینی: اگر متمکن از سه روز روزه نشد، در مکه و برگشت به محل خود، در صورتي که ماه ذي‌حجه باقي است مي‌تواند در محل بگيرد، ليکن با هفت روز روزه فاصله بدهد و اگر ماه گذشته باشد بايد در منی هدي ذبح کند اگرچه به وسيله شخص اميني باشد.
مراجع دیگر:

مسائل متفرقه

مسئله ۱۰۷۷
امام خمینی: تقسيم قرباني به سه قسم واجب نيست، و فروش يا هبه سهم فقير، قبل از قرباني و بدون قبض آن باطل است. بنابراين، عمل بعضي، که به ادعاي فقر يا وکالت از فقير، ثلث فقير را از قرباني بخود حاجي مي‌فروشند يا هبه مي‌کنند صحيح نيست.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۸
امام خمینی: گفته مي‌شود که در منا، مسلخ فعلي، کمي در وادي مُحسِّر ساخته شده و در اين صورت، هرچند در صورت امکان ولو تا آخر ذي‌حجه بايد در منا قرباني کنند لکن قرباني در مسلخ جديد مجزي است.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۷۹
امام خمینی: کسي که اجير در حج است، مي‌تواند براي قرباني شخص ثالثي را وکيل کند و وکيل مزبور، نيت قرباني حجي که موکلش از طرف موکل خود انجام مي‌دهد را مي‌نمايد.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۸۰
امام خمینی: تأخير ذبح از روز عيد عمداً، جايز نيست علي الأحوط، لکن اگر تأخير شد عمداً يا جهلاً يا نسياناً، ذبح در شب کفايت مي‌کند.
مراجع دیگر:

مسئله ۱۰۸۱
امام خمینی: کساني ‌که وکيل ديگري هستند که براي او قرباني کنند، مي‌توانند قبل از اينکه حلق يا تقصير کنند، قرباني ديگري را ذبح نمايند.
مراجع دیگر:

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 219 تا 222 کتاب مناسک حج مطابق با فتاوای امام خمینی(ره) و مراجع معظم تقلید تهیه و تنظیم در پژوهشکده حج و زیارت، منتشر شده به سال ۱۳۹۷، است.