عقد ازدواج (فتاوای مراجع)

عقد ازدواج (فتاوای مراجع)
دسته	محرمات احرام
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج
مکان	حرم مکی
زمان	هنگام احرام
حکم	حرام است
کفاره	ندارد
پیامد فقهی	عقد در حال احرام باطل است
مفاهیم فقهی وابسته	محرمات احرام
جستارهای وابسته	عقد ازدواج

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام عقد ازدواج است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله عقد ازدواج.

چگونگی

عقد کردن زن
امام خمینی: [از محرمات احرام است:] عقد کردن زن از برای خود یا غیر، چه آن غیر، احرام بسته باشد یا نبسته باشد و مُحِلّ باشد.

شاهدبودن برای عقد

مسئله 325
امام خمینی: جایز نیست^{[م325 ۱]} شخص محرم شاهد شود برای عقد، گرچه آن عقد برای غیر محرم باشد.
مراجع دیگر: ↑ آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است. آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: احتیاط واجب.

مسئله 326
امام خمینی: احتیاط آن^{[م326 ۱]} است که شهادت ندهد بر عقد، اگرچه شاهد عقد شده باشد، در حال محرم نبودن، اگرچه جایز بودن آن خالی از قوت نیست.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: احتیاط واجب این است که محرم. آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

حکم خواستگاری در حال احرام

مسئله 327
امام خمینی: اقوی آن است که خواستگاری کردن در حال احرام جایز است و احتیاط^{[م327 ۱]} در ترک است.
مراجع دیگر: ↑ آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید. آیت‌الله سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

رجوع به زن مطلقه

مسئله 328
امام خمینی: رجوع کردن به زنی که طلاق رجعی داده است مانع ندارد.

حکم عقد زن

مسئله 329
امام خمینی: اگر زنی را در حال احرام برای خود عقد کند، با علم به مسئله، آن زن بر او حرام دائمی می‌شود.^{[م329 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

در صورت جهل

مسئله 330
امام خمینی: اگر زنی را با جهل به مسئله برای خود عقد کند، عقدی که کرده است باطل است، لیکن حرام دائمی نمی‌شود،^{[م330 ۱]} ولی احتیاط آن است که آن زن را نگیرد؛ خصوصاً اگر با او نزدیکی کرده باشد.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر. آیت‌الله سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند. آیت‌الله نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

عمومیت حکم بین زن عقدی و صیغه‌ای

مسئله 331
امام خمینی: ظاهراً فرقی بین زن عقدی و صیغه‌ای نیست در احکامی که ذکر شد.

عقد زن محرم

مسئله 332
امام خمینی: احتیاط آن است که زن اگر احرام بسته باشد و مرد محرم نباشد و او را عقد کند، با او نزدیکی نکند و او را طلاق دهد، و در صورت علم به مسئله، او را طلاق دهد و با او هیچ وقت ازدواج نکند^{[م332 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست. آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (آیت‌الله سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است). آیت‌الله زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست. آیت‌الله سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود. آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست. آیت‌الله فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

کفاره

مسئله 333
امام خمینی: اگر کسی عقد کند زنی را برای محرمی و محرم دخول کند، پس اگر هر سه عالم به حکم^{[م333 ۱]} باشند بر هر یک آنها یک شتر کفاره است و اگر دخول نکند کفاره نیست و در این حکم فرق نیست بین آنکه زن و عاقد مُحِلّ باشند یا مُحرم و اگر بعضی از آنها حکم^{[م333 ۲]} را می‌دانند و بعضی نمی‌دانند؛ بر آنکه می‌داند کفاره است.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست. آیات عظام زنجانی، سیستانی، فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند. آیت‌الله سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند. ↑ آیت‌الله زنجانی: و موضوع.

جستار وابسته

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 194 تا 195 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

[1] 
آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است.

آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: احتیاط واجب.

[2] آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: شاهد شدن بر عقد، بنا بر قول مشهور، بر محرم حرام است و این قول موافق احتیاط است.

[3] آیت‌الله مکارم، آیت‌الله نوری: احتیاط واجب.

[2] 
آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: احتیاط واجب این است که محرم.

آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

[5] آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: احتیاط واجب این است که محرم.

[6] آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: شهادت بر عقد جایز نیست، اگرچه پیش از احرام شاهد شده باشد.

[3] 
آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید.

آیت‌الله سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

[8] آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، فاضل، گلپایگانی، مکارم، نوری: بنا بر احتیاط واجب محرم نباید خواستگاری نماید.

[9] آیت‌الله سبحانی: خواستگاری در حال احرام مکروه است.

[4] 
آیت‌الله سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

[11] آیت‌الله سبحانی: چه آن زن محرم باشد یا نباشد و خواه عالم به مسئله باشد یا نباشد.

[5] 
آیت‌الله بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.

آیت‌الله سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند.

آیت‌الله نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

[13] آیت‌الله بهجت: اگر جاهل بود حرام ابدی نمی‌شود، اگرچه دخول بنماید، بنا بر اظهر و اشهر.

[14] آیت‌الله سبحانی: و بعداً می‌تواند او را برای خود عقد کند.

[15] آیت‌الله نوری: در صورت عدم دخول، و در صورت دخول حرام دائمی می‌شود.

[6] 
آیت‌الله بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.

آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (آیت‌الله سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).

آیت‌الله زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.

آیت‌الله سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.

آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.

آیت‌الله فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

[17] آیت‌الله بهجت: احوط اتحاد حکم مرد و زن است بلکه خالی از وجه نیست.

[18] آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی: در صورتی که زن محرم باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده است موجب حرمت ابدی هم می‌شود. (آیت‌الله سیستانی حکم اخیر مبنی بر احتیاط است).

[19] آیت‌الله زنجانی: در احکامی که در مسائل پیشین گفته شد بین مرد و زن محرم فرقی نیست.

[20] آیت‌الله سبحانی: اگر یکی از آنان از حکم مسئله آگاه باشد و بداند که عقد در حال احرام حرام است چنین عقدی باطل و آن زن برای آن مرد حرام ابدی می‌شود.

[21] آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: اگر زوجه محرم، عالم به حرمت عقد باشد و مرد محرم نباشد و عقد کند، احتیاط واجب آن است که دیگر با او ازدواج نکند، بلکه عدم جواز خالی از قوت نیست.

[22] آیت‌الله فاضل: اگر زنی احرام بسته باشد و مردی که محرم نیست او را به عقد خود درآورد، این عقد باطل است و چنانچه زن عالم به حکم بوده، عقد باطل است و برای همیشه بر یکدیگر حرام می‌شوند.

[7] 
آیت‌الله بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.

آیات عظام زنجانی، سیستانی، فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.

آیت‌الله سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.

[24] آیت‌الله بهجت: و نیز عالم به موضوع در موردی که محلّی برای جهل آن هست.

[25] آیات عظام زنجانی، سیستانی، فاضل: عالم به حکم و موضوع (یعنی اینکه بدانند مرد مُحرم است) باشند.

[26] آیت‌الله سبحانی: البته در مورد زنی که محرم نیست علاوه بر آگاهی از حکم شرعی به موضوع یعنی محرم بودن زوج نیز آگاهی داشته باشد و اگر برخی از حکم شرعی آگاه بوده و برخی نبودند کفاره تنها بر کسانی واجب است که حکم شرعی را می‌دانسته‌اند.

[8] 
آیت‌الله زنجانی: و موضوع.

[28] آیت‌الله زنجانی: و موضوع.

[م325 ۱]

[م326 ۱]

[م327 ۱]

[م329 ۱]

[م330 ۱]

[م332 ۱]

[م333 ۱]

[م333 ۲]