رمی جمرات سه گانه (فتاوای مراجع)

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام رمی جمرات سه گانه است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله رمی جمرات سه گانه.

چگونگی

مسئله 1253
امام خمینی: شب‌هایی که واجب است در منا بیتوته کند باید در روزِ آنها رمی جمرات سه‌گانه کند؛ یعنی سنگ‌ریزه بزند به سه محل، که یکی را جمره اُولی و یکی را جمره وُسطی و یکی را جمره عقبه گویند، ولی اگر عمداً همه آن را ترک کند، به حج او ضرر نمی‌رساند و صحیح است، گرچه در صورت عمد معصیت‌کار است.

حکم

مسئله 1254
امام خمینی: اشخاصی که باید شب سیزدهم را در منا بمانند، واجب است روز سیزدهم رمی جمرات کنند.
مراجع دیگر:

عدد سنگ‌ریزه رمی

مسئله 1255
امام خمینی: عدد سنگ‌ریزه که باید به جمره بزند، برای هر یک در هر روزی باید هفت عدد باشد و کیفیت انداختن و شرایط و واجبات آن به همان نحو است که سابقاً در جمره عقبه گفته شد.

زمان رمی جمرات

مسئله 1256
امام خمینی: وقت انداختن سنگ از اول طلوع آفتاب تا غروب آفتابِ روزی است که شب آن روز را بیتوته کرده است و در شب جایز نیست به جا آورد.

مسئله 1257
امام خمینی: اگر کسی عذری داشته باشد از اینکه روز به جا آورد؛ مثل شبان و مریض و علیل و کسی که ترس داشته باشد از چیزی مثل تزاحم جمعیت، جایز است شب آن روز یا شب بعد انجام دهد.
مراجع دیگر:

وجوب ترتیب رمی

مسئله 1258
امام خمینی: واجب است ترتیب در سنگ انداختن به اینکه: اول به جمره اُولی و بعد از آن به جمره وُسطی و بعد از آن به جمره عقبه سنگ بیندازد.

مسئله 1259
امام خمینی: اگر به ترتیبی که گفته شد به جا نیاورد، باید دوباره آنچه که بر خلاف ترتیب کرده به جا آورد، به طوری که ترتیب حاصل شود، مثلاً اگر اول به جمره وُسطی انداخت و بعد به جمره اُولی کفایت می‌کند که جمره وُسطی را دوباره به جا آورد و بعد جمره عقبه را و اعاده جمره اُولی لازم نیست.

مسئله 1260
امام خمینی: در حکمی که در مسئله قبل ذکر شد، فرق نیست میان آنکه از روی علم و عمد خلاف ترتیب کند یا از روی سهو و نسیان یا از روی ندانستن مسئله، در هر صورت باید اعاده کند.

احکام ترتیب رمی

مسئله 1261
امام خمینی: اگر کسی چهار سنگ به جمره اُولی بیندازد و آن را رها کند و مشغول جمره بعدی بشود کافی است و لازم نیست تمام هفت سنگ مقدم باشد پس می‌تواند چهار سنگ به جمره اُولی بزند و بعد چهار سنگ به جمره وُسطی و بعد مشغول جمره عقبه شود و به هر ترتیب می‌خواهد هفت سنگ جمره عقبه و سه سنگ آن دو تای دیگری را بیندازد ،لیکن احتیاط واجب از برای کسی که از روی علم و عمد این کار را کرده، اعاده است.
مراجع دیگر:

مسئله 1262
امام خمینی: اگر کسی فراموش کند در یکی از روزها رمی کند واجب است روز بعد آن را قضا کند و اگر دو روز را فراموش کرد باید در روز بعد هر دو را قضا کند و همچنین است اگر از روی عمد ترک کرده باشد.
مراجع دیگر:

مسئله 1263
امام خمینی: واجب است قضا را مقدم بدارد بر ادا ، پس در روز یازدهم اگر بخواهد قضای روز عید را به جا بیاورد، اول قضای عید را به جا آورد و بعد رمی روز یازدهم را که ادا است و همچنین باید قضای روز جلو را مقدم بدارد بر قضای روز بعد، پس اگر در روز سیزدهم مثلاً بخواهد قضای روز عید و روز یازدهم و روز دوازدهم را به جا آورد باید به ترتیب از قضای روز عید شروع و به روز سیزدهم ختم کند که ادا است.
مراجع دیگر:

مسئله 1264
امام خمینی: چنانچه قضای رمی جمرات سه‌ گانه واجب است، قضای رمی بعض از آنها هم، اگر ترک شده باشد، واجب است. پس اگر در روز یازدهم جمره اولی را رمی کرد و دوتای دیگر را نکرد روز بعد باید آن را که نکرده اتیان کند و بعد تکلیف این روز را به جا آورد.
مراجع دیگر:

مسئله 1265
امام خمینی: اگر در روز بعد فهمید که جمرات روز قبل را به خلاف ترتیب انداخته، باید قضا کند؛ به طوری که ترتیب حاصل شود و بعد وظیفه این روز را به جا آورد.

مسئله 1266
امام خمینی: اگر به هر یک از جمرات یا بعض آنها چهار سنگ انداخته باشد و در روز بعد یادش بیاید احتیاط واجب آن است که بقیه روز قبل را قضا کند و بعد وظیفه روز را به جا آورد.
مراجع دیگر:

در صورت فراموشی رمی

مسئله 1267
امام خمینی: اگر کسی فراموش کند رمی جمرات سه گانه را و خارج شود از منا و به مکه بیاید، پس اگر در ایام تشریق یادش آمد، باید برگردد و به جا آورد و اگر متمکن نیست باید نایب بگیرد و اگر بعد از ایام تشریق یادش بیاید یا عمداً تعویق بیندازد تا بعد، احتیاط واجب آن است که خودش یا نایبش از مکه برگردد و به جا آورد و در سال دیگر هم در ایامی که فوت شده است خودش یا نایبش قضا کند.
مراجع دیگر:

مسئله 1268
امام خمینی: اگر فراموش کرد رمی جمرات را و یادش نیامد مگر بعد از خروج از مکه، احتیاط واجب آن است که در سال دیگر قضا کند آن را، خودش یا نایبش.
مراجع دیگر:

مسئله 1269
امام خمینی: کسی که بعض از جمرات را فراموش کند، حکمش همان است که در دو مسئله قبل ذکر شد، بلکه کسی که کمتر از هفت سنگ در تمام جمرات یا بعض آن انداخت همین حکم را دارد بنا بر احتیاط واجب.
مراجع دیگر:

در صورت عذر از انجام رمی

مسئله 1270
امام خمینی: کسی که عذری داشته باشد از انداختن سنگ؛ مثل آنکه مریض باشد یا طفل باشد که نتواند رمی کند یا علیل باشد مثل آنکه دست یا پایش شکسته باشد یا از شدت بی‌حالی نتواند یا بی‌هوش باشد، باید نایبش به جا آورد و اگر از نایب گرفتن هم عاجز باشد مثل بی‌هوش و طفل کوچک، ولی او یا شخص دیگری از طرف او به جا آورد و احتیاط واجب آن است که تا مأیوس نشده از اینکه خودش عمل کند، نایب عمل نکند و بهتر آن است که اگر می‌شود شخص معذور را ببرند و در حضور او رمی کنند و اگر می‌شود سنگ را در دست او بگذارند و بیندازند.
مراجع دیگر:

مسئله 1271
امام خمینی: اگر بعد از آنکه نایب عمل را به جا آورد، عذر برطرف شد، آوردن خودش لازم نیست اگرچه احوط است.
مراجع دیگر:

مسئله 1272
امام خمینی: اگر شخص مریض مأیوس باشد از خوب شدن یا شخص معذور مأیوس باشد از رفع عذر، واجب است که نایب بگیرد و اگر مأیوس نیست می‌تواند نایب بگیرد، لیکن اگر عذر رفع شد احتیاط آن است که خودش عمل کند.
مراجع دیگر:

مسئله 1273
امام خمینی: اگر دیگران مأیوس باشند از رفع عذرِ معذور، لازم نیست از او اذن بگیرند اگرچه احوط است و اگر نتواند اذن بدهد اذن معتبر نخواهد بود.
مراجع دیگر:

مسئله 1274
امام خمینی: اگر بعد از گذشتنِ روزی که واجب بوده در آن رمی کند شک کند که به جا آورده یا نه اعتنا نکند.

شک در انجام صحیح رمی

مسئله 1275
امام خمینی: اگر بعد از انداختن شک کند که کیفیت آن صحیح بوده یا نه ، اعتنا نکند.
مراجع دیگر:

مسئله 1276
امام خمینی: اگر در وقتی که مشغول رمی جمره عقبه است شک کند که اولی را یا دومی را یا هر دو را رمی کرده یا صحیح انجام داده یا نه اعتنا نکند.
مراجع دیگر:

مسئله 1277
امام خمینی: اگر در عدد شک کند که آیا هفت بوده یا کمتر، قبل از آنکه داخل شود در رمی جمره بعدی، باید آنچه محتمل است که کسر شده بیاورد تا یقین کند هفت عدد شده، هرچند منصرف از عمل شده باشد و مشغول کارهای دیگر باشد بنا بر احتیاط واجب.
مراجع دیگر:

مسئله 1278
امام خمینی: اگر بعد از گذشتن روزی که باید رمی کند یقین پیدا کند که یکی از سه جمره را رمی نکرده ظاهراً جایز است اکتفا به قضای رمی جمره عقبه کند و احتیاط آن است که هر سه را قضا کند.
مراجع دیگر:

مسئله 1279
امام خمینی: اگر بعد از آنکه داخل در جمره بعدی شد شک کند در عدد قبلی، پس اگر بداند چهار سنگ از قبلی را انداخته و شک کند که بقیه را یا بعض از آنها را انداخته یا نه به احتیاط واجب بقیه را اتیان کند اگرچه بعد از اتیان جمره بعدی، و اگر در کمتر از چهار، شک داشته باشد تا مقدار چهار اعتناء نکند و سه سنگ دیگر را بزند.
مراجع دیگر:

در صورت انجام ناقص رمی

مسئله 1280
امام خمینی: اگر بعد از انداختن به هر سه جمره یقین پیدا کند که یک سنگ یا دو سنگ یا سه سنگ از یکی از سه جمره ناقص شده باید هرچه را احتمال کسری داده به هر یک از سه جمره بزند.

مسئله 1281
امام خمینی: اگر بعد از انداختن سنگ به هر سه، یقین کند که یکی از آنها را از چهار کمتر انداخته بعید نیست جواز اکتفا به کسری جمره آخری و احتیاط آن است که جمره اخری را از سر بگیرد و احتیاط بالاتر آن است که هر سه را از سر بگیرد.
مراجع دیگر:

مسئله 1282
امام خمینی: اگر بعد از گذشتن وقت هر سه روز، یقین کند که یک روز را رمی نکرده و نداند کدام روز است، باید هر سه روز را قضا کند با مراعات ترتیب، گرچه به احتمالی اکتفا به قضای روز آخر جایز است.
مراجع دیگر:

مسائل متفرقه

مسئله 1283
امام خمینی: زن‌ها و مراقبین آنها و افراد ضعیفی که مجازند بعد از نصف شب از مشعرالحرام به منا وارد شوند، اگر از رمی در روز معذورند می‌توانند شب رمی کنند بلکه زن‌ها مطلقاً مجازند همان شب رمی نمایند.
مراجع دیگر:

مسئله 1284
امام خمینی: در طبقه دوم جمرات رمی جایز است و لازم نیست در طبقه اول رمی نمایند.
مراجع دیگر:

مسئله 1285
امام خمینی: کسانی ‌که عذر دارند از اینکه روز عید رَمی کنند می‌توانند شب قبل از آن، یا شب بعد از آن رمی کنند و اگر از رمی روز یازدهم نیز معذورند می‌توانند بعد از رمی به جای روز عید، در شب یازدهم رمی روز یازدهم را هم انجام دهند.
مراجع دیگر:

استفتائات

مسئله 1286
امام خمینی: سئوال: کسانی ‌که با عذر از رمی در روز می‌توانند شب رمی کنند آیا لازم است شب رمی کنند یا می‌توانند همان روز نایب بگیرند؟ جواب: می‌توانند نایب بگیرند.
مراجع دیگر:

مسئله 1287
امام خمینی: سئوال: چنانچه کسانی صبح روز دهم از رمی کردن معذور باشند ولی اطمینان دارند که بعدازظهر خلوت است و قادر به رمی هستند، بفرمایید از صبح می‌توانند نایب بگیرند یا باید صبر کنند تا خلوت شود و رمی نمایند؟ جواب: اگر می‌توانند در روز رمی کنند، نمی‌توانند نایب بگیرند.
مراجع دیگر:

مسئله 1288
امام خمینی: سئوال: آیا بدون عذر می‌توان در شب رمی کرد یا کافی نیست و اگر در شب صحیح است آیا گناهی هم مرتکب شده است و همچنین تأخیر ذبح از روز عید قربان هرچند صحیح است ولی آیا گناهی هم مرتکب شده است؟ جواب: بدون عذر، رمی در شب واقع نمی‌شود و اگر بدون عذر رمی در روز را ترک نماید گناه کرده است، و همچنین معصیت نموده است علی الأحوط اگر ذبح را عمداً از روز عید تأخیر بیندازد، هرچند ذبح صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله 1289
امام خمینی: سئوال: کسی که در رمی جمرات نایب شده، آیا می‌تواند شب رمی کند یا نه و همچنین کسی که در اصل حج نایب باشد و از ابتدا می‌دانسته که نمی‌تواند رمی کند، یا نمی‌تواند روز رمی کند و یا در رمی روز مسامحه و اهمال کند، حکمش چیست؟ جواب: نایب باید اعمال اختیاری حج را انجام دهد و اگر معذور باشد نمی‌تواند نایب شود و کسی که در رمی نایب شده باید روز رمی کند و مسامحه و اهمال موجب بطلان نیابت نیست، هرچند در فرض سؤال جایز نیست.
مراجع دیگر:

مسئله 1290
امام خمینی: سئوال: شخصی که خود معذور است و نمی‌تواند رمی جمرات نماید، آیا می‌تواند شخص دیگری را که برای او هم رمی در روز مقدور نیست، نایب قرار دهد تا در شب رمی نماید و آیا در صورت بودن و یا نبودن شخص سومی که بتواند نایب شود و در روز رمی نماید، حکم مسئله فرق دارد یا خیر؟ جواب: در صورت امکان باید کسی را نایب بگیرد که در روز رمی نماید و اگر ممکن نباشد بنا بر احتیاط واجب روز بعد خودش قضا کند و اگر در قضا هم امکان مباشرت نیست، نایب بگیرد.
مراجع دیگر:

مسئله 1291
امام خمینی: سئوال: در رمی جمرات، اگر سنگ‌ریزه اول به دیوار مجاور و بعد به جمره بخورد آیا کافی است، یا باید سنگ‌ریزه دیگر بزند؟ جواب: ظاهراً کافی است.
مراجع دیگر:

مسئله 1292
امام خمینی: سئوال: شخصی وقت رمی جمرات شک کرد که چند سنگ زده‌ام، پس آن مقدار را رها کرد و دوباره از اول شروع نمود، آیا رمی او اشکال دارد یا نه؟ جواب: اشکال ندارد هرچند رها نمی‌شود.

مسئله 1293
امام خمینی: سئوال: اینکه فرموده‌اید کوچ کردن شب دهم و درک کردن وقوف اضطراری مشعر و رمی در شب دهم برای زنان جایز است و نفس زن بودن عذر است، آیا با این حال زنان می‌توانند نایب شوند؟ جواب: می‌توانند نایب باشند.
مراجع دیگر:

مسئله 1294
امام خمینی: سئوال: در زمان قدیم که جَمَرات به صورت فعلی نبوده است و یقیناً بعداً بلندتر و قطورتر درست شده است، بنابراین در جمره عقبه چرا رمی کردن مخصوص به آن سنگ‌چین وسط دیوار سیمانی است و رمی به دیوار سیمانی جایز نیست؟ و اگر جایز می‌دانید بفرمایید؛ زیرا که اکثر مردم در جمره عقبه اکتفا به دیوار سیمانی دو طرف سنگ‌چین می‌کنند و خلاصه ملاک رمی در جمرات چیست؟ جواب: دیوار سیمانی پشت جمره از جمره نیست و رمی آن کافی نیست.
مراجع دیگر:

مسئله 1295
امام خمینی: سئوال: اگر مردی که می‌تواند در روز رمی نماید، برای رمی زنی نایب شود آیا می‌تواند رمی زن را در شب انجام دهد؟ جواب: نمی‌تواند و باید رمی را در روز انجام دهد.

مسئله 1296
امام خمینی: سئوال: افرادی که معذورند از واجباتی که ترکش ولو عمداً مضر به حج نیست؛ مثل رمی جمرات در روز یازدهم و دوازدهم و مَبیت به منا در شب‌های یازدهم و دوازدهم، آیا می‌توانند اجیر شوند و نیابت کنند یا نمی‌توانند؟ جواب: ذوی الأعذار نمی‌توانند نایب شوند، حتی اگر از مثل مذکورات عذر داشته باشند.
مراجع دیگر:

مسئله 1297
امام خمینی: سئوال: کسی که به نیابتِ دیگری رمی جمره می‌کند، آیا کافی است که اوّل برای خودش هر جمره‌ای را رمی کند و پس از آن به نیابت دیگران ولو ده نفر باشند یک‌جا رمی کند، بعد جمره وسطی را هم همین طور و در پایان برای جمره عقبه نیز چنین کند، یا اینکه باید اوّل هر سه جمره را برای خودش و بعد هر سه را برای دومی و همچنین نسبت به دیگران رمی نماید؟ جواب: هر دو صورت صحیح است.
مراجع دیگر:

مسئله 1298
امام خمینی: سئوال: کسی که نمی‌تواند در روز عید رمی کند، آیا می‌تواند قبل از رمی حلق نماید و روز دیگر رمی کند؟ جواب: جایز نیست علی الأحوط.
مراجع دیگر:

مسئله 1299
امام خمینی: سئوال: آیا جمره عقبه را از هر طرف می‌توان رمی نمود؟ جواب: اگر به جمره بزند کافی است، ولی رمی دیوار کفایت نمی‌کند.
مراجع دیگر:

مسئله 1300
امام خمینی: سئوال: سنگ‌ریزه‌هایی که در مشعر موجود است و معلوم است که از خارج از مشعر آورده‌اند، و معلوم نیست که از حرم است یا از خارج از حرم، آیا می‌توان از آنها برای رمی استفاده نمود؟ جواب: اگر معلوم است که از خارج آورده‌اند، در مورد سؤال استفاده نکنند مگر آنکه طوری باشد که جزو مشعر محسوب شود.
مراجع دیگر:

مسئله 1301
امام خمینی: سئوال: شخصی رمی جمره عقبه را در روز عید غلط انجام داده است و در روز سیزدهم متوجه می‌شود، آیا بعد از قضای جمره عقبه، باید رمی روز یازدهم و دوازدهم را نیز تکرار کند؟ جواب: لازم نیست.

مسئله 1302
امام خمینی: سئوال: آیا زیاده از هفت رَمی، مُخِل به رَمی است؟ جواب: اگر از اول قصد زیادتر از هفت داشته باشد صحیح نیست و باید رمی را اعاده کند، ولی اگر بعد از تمام شدن هفت سنگ‌ریزه که به قصد هفت بوده، اضافه زده ضرر ندارد.
مراجع دیگر:

مسئله 1303
امام خمینی: سئوال: کسی که نتوانسته ذبح کند و حلق یا تقصیر نیز ننموده است، آیا می‌تواند رمی روز یازدهم را انجام دهد؟ جواب: مانع ندارد.

مسئله 1304
امام خمینی: سئوال: زنی که احتمال بدهد، رمی باعث قاعدگی او می‌شود، آیا کافی است در رمی نایب بگیرد؟ جواب: اگر در اثر آن به مشقت می‌افتد، عذر محسوب می‌شود و می‌تواند نایب بگیرد.
مراجع دیگر:

مسئله 1305
امام خمینی: سئوال: آیا می‌شود که زن‌ها را شب دهم بعد از نصف شب از مَشعَر به منا بیاورند و همان شب آنان را به جمره عقبه ببرند و رمی کنند و بعد به خیمه برگردانند و نزدیک غروب روز یازدهم مجدداً آنان را به جمرات ببرند تا شب دوازدهم، هم رمی روز یازدهم را انجام دهند و هم رمی روز دوازدهم را، با توجه به ازدحام و خطرهای احتمالی؟ جواب: برای زن‌ها رمی جمره عقبه پس از وقوف به مشعر و آمدن به منا در همان شبِ عید قربان مانع ندارد، ولی رمی روز یازدهم و دوازدهم در صورتی برای آنان در شب صحیح است که از رمی روز معذور باشند.
مراجع دیگر:

مسئله 1306
امام خمینی: سئوال: اگر کسی می‌داند یک روز رمی را ترک کرده است ولی نمی‌داند که روز دهم بوده یا یازدهم، یا دوازدهم، وظیفه‌اش چیست؟ جواب: احوط آن است که رمی سه جمره را به ترتیب، به قصد ما فی الذمه انجام دهد. اگرچه در صورتی که شک بعد از روز دوازدهم باشد بیش از قضای رمی جمره عقبه واجب نیست.
مراجع دیگر:

مسئله 1307
امام خمینی: سئوال: شخصی در رمی جمرات چنین تصور می‌کرده است که باید سنگ‌ریزه به خود سنگ‌های نصب شده جمرات بخورد، نه به ملات لای سنگ‌ها که به وسیله آن ملات بندکشی شده است، لذا برای اطمینان که به خود سنگ‌ها بخورد، یازده سنگ‌ریزه انداخته و هفت عدد از آنها را رمی صحیح محسوب داشته است، آیا این رمی صحیح است یا نه؟ جواب: اگر مواردی را که شک داشته احتیاطاً زده، مانع ندارد و چنانچه شک نداشته و قصد زیاده هم نداشته است، صحیح است هرچند در این صورت احتیاط مطلوب است.
مراجع دیگر:

مسئله 1308
امام خمینی: سئوال: شخصی روز عید قربان برای رمی جمره عقبه رفته و انجام داده ولی دو روز بعد را در اثر کسالت وکالت داده و روز سیزدهم خودش برای قضای رمی جمرات رفته، ولی اول رمی جمره عقبه نموده، بعداً برگشته از جمره اُولی شروع کرده و روز یازدهم و دوازدهم را یک مرتبه چهارده سنگ زده، هفت عدد برای روز یازدهم و هفت عدد برای روز دوازدهم و جمره وُسطی را همچنین دوازده سنگ زده و جمره عقبه را نیز دوازده سنگ زده است، و الآن به ایران برگشته است، آیا وظیفه او چیست؟ جواب: اگر کسالت داشته و معذور بوده و وکالت داده عمل او صحیح است، و نیاز به تکرار نداشته است، و در هر صورت تکرار به نحو مرقوم صحیح نیست.
مراجع دیگر:

جستار وابسته

• رمی جمرات سه گانه

منبع

این مقاله برگرفته از صفحه 571 تا 592 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.