رابغ

رابغ، ميقات مصريان

موقعیت مکانی

رابغ از ريشه (ربغ) و به معناي فراواني نعمت است. در منابع کهن از آن با عنوان بطن رابغ ياد شده است. اين شهر در ساحل درياي سرخ و در 155 کيلومتري شمال جده و در مسير بين مدينه و مکه قرار دارد. با وجود فاصله 212 کيلومتري با مکه از توابع آن حساب مي‌شود.

برخي جغرافي دانان رابغ را مکاني در مجاورت جحفه ( از ميقات‌هاي مشهور شامیان و مصریان) دانسته‌اند. ياقوت آن را در مسير حاجيان بين بزواء و جحفه و پايين‌تر از عزور خوانده و گزارش‌هايي را مبني بر واقع‌شدن رابغ بين جحفه و ودان و نيز قول واقدي را مبني بر قرار گرفتن رابغ بين جحفه و ابوا (محل دفن مادر پيامبر) نقل کرده است. نويسنده ديگري آن را منطقه‌اي بين مدينه و جحفه و از بخش‌هاي وادي مَر مسکن قبيله خزاعه دانسته است، بدين ترتيب هنگامي که کسي از مدينه راهي مکه مي شود بزواء و ودّان قبل از رابغ و عزور و جحفه بعد از آن قرار مي‌گيرند.

مسجد رابغ

عزور نام مسجدي بوده که در جحفه قرار داشت و گويا پيامبر در آن نماز گزارده بود .

تحولات سیاسی و نظامی در رابغ

رابغ به جهت وقوع برخي از سريه‌های دوره پيامبر از ديرباز مورد توجه سيره نگاران بوده است. پس از غزوه بواط، به فرمان پيامبر(ص)، گروهي 60 نفره از مهاجران به فرماندهي عبيده بن حارث به رابغ در ساحل درياي سرخ اعزام شدند.

به گفته برخي از منابع رابغ و شهرهاي ساحلي در دوره هایی سکونت‌گاه برخي از طالبيان بود. به گفته اين منابع آنها به جهت قيام‌هاي متعدد از جانب امويان و عباسيان تحت فشار بودند و براي رهايي به اين شهرهاي دور از مرکز مهاجرت مي کردند.

رابغ، میقات مصریان

مصرياني که از راه خشکي به مکه مي‌رفتند، در صورتي که ابتدا به مدينه نمي‌رفتند، از رابغ مي گذشتند و در اين شهر که در نزديکي و در موازات جحفه (ميقات اصلي مصريان) قرار داشت، محرم مي‌شدند و به ميقات جحفه نمي‌رفتند. اين رويه دست کم از سده هشتم هجري که در منابع به آن تصريح شده, رايج بوده است.

به ناآباداني جحفه در منابع پيش از اين تاريخ و نیز در منابع بعدي اشاره شده و احرام حاجیان از رابغ به جای جحفه بارها گزارش شده است. همچنين حاجياني که از راه دريايي و با کشتي از شمال درياي سرخ به سوي جده مي‌رفتند، به هنگام رسيدن به نزديکي رابغ در کشتي محرم مي‌شدند.

بنابر گزارش منابع در قرون متاخر، برخي از راه‌هاي مکه به مدينه از رابغ مي‌گذشت و حاجياني که ابتدا به مکه آمده بودند از اين شهر براي سفر به مدينه عبور مي‌کردند؛ از جمله رابغ محل تلاقي راه سلطاني و راه فرع و راه شرقي بود.