مسجد بنی‌انیف

مسجد بنی‌اُنیف، یکی از مسجدهای تاریخی شهر مدینه است که در مکان نماز پیامبر(ص) بنا شده است. این مسجد در نزدیکی مسجد قبا است. مسجد بنی‌اُنیف به مسجد مصبح یا صبح نیز شهرت دارد. این مسجد که در طول تاریخ به صورت مخروبه درآمده بود در سال 1442 هجری (2021م.) بازسازی شد.

مسجد بنی اُنیف

اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر	مصبح، صبح
مکان	عربستان * مدینه * نزدیک مسجد قبا
کاربری	مسجد
تاریخ بنا
بازسازی‌ها	1442 هجری قمری
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	فعال
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.43574,39.61547","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0646\u06cc \u0627\u064f\u0646\u06cc\u0641\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0646\u06cc \u0627\u064f\u0646\u06cc\u0641\n","link":"","lat":24.43574,"lon":39.61547,"icon":""}],"imageoverlays":null}

مکان مسجد

موقعیت مکانی این مسجد کنار دژهای طایفه بنی‌اُنیف بر فراز تپه‌ای در فاصله چند صد متری جنوب غربی مسجد قبا در پشت خرانات مصلحه المیاه و الرصف الصحی قرار دارد.

نام‌های مسجد

دلیل نام گذاری این مسجد به بنی‌اُنیف واقع شدن بنای آن در محل سکونت طایفه بنی‌اُنیف است. بنی انیف شاخه ای از قبیله بلی و بنابر نقلی باقیمانده عمالقه بودند بودند. همچنین به دلیل اقامه نماز صبح توسط پیامبر(ص) به مسجد مصبح یا صبح مشهور است.

داستان مسجد

در مورد مسجد سه روایت موجود است:

روایت اول

پیامبر(ص) هنگام هجرت به سوی شهر مدینه در محل این مسجد نماز صبح بجا آورد.

روایت دوم

زمانی که امام علی(ع) بعد از پیامبر(ص) از مکه به مدینه هجرت کرد، پیامبر(ص) در استقبال از او در محل این مسجد نماز صبح گزارد.

روایت سوم

رسول خدا (ص) در زمانی که به عیادت طلحه بن براء رفته بود. نزدیک دژهای طایفه بنی‌اُنیف نماز خواند، بنی‌اُنیف آن مکان را آب می‌پاشیدند تا موقعیت آن از یادشان نرود و پس از مدتی در آن مکان مسجدی ساختند که همان مسجد بنی‌اُنیف است.

تاریخ مسجد

گزارش‌های تاریخی، از وجود این مسجد در سده‌های پیشین حکایت دارد. مطری (۶۷۳‬ق.)، فیروزآبادی (۷۲۹‬ق.)، ابوالبقاء مکی (854ق.)، سمهودی (911ق.) و عباسی، درباره این مسجد سخن گفته‌اند. علی بن موسی، در ابتدای قرن چهاردهم، این مسجد را این‌گونه توصیف می‌کند:

بر حره، نزدیک باغی که به «قویم» معروف است، مسجد کوچک بدون سقفی وجود دارد که به مصبح معروف است. هنگامی‌که پیامبر(ص) به همراه ابوبکر (13ق.) به سوی مدینه هجرت کرد، این مسجد بر سر راهشان قرار داشت.

خیاری (1380ق.) نیز درباره این مسجد، می‌گوید: «این مسجد سقف ندارد و کنار مستودعات (انبارهای) غسان، در جنوب غرب قباست. طرف غرب آن، دژ مصبح و ثنیةالوداع قرار گرفته است که پیامبر(ص) در آن، از طرف مردم مکه، استقبال شد.»

ابراهیم عیاشی نیز درباره این مسجد می‌گوید: از آثار برجای مانده از این مسجد، فقط مسجدی یافتم که بر بلندای حره (سنگستان) از سمت جنوب چاهی که نزدیکی آن واقع بود، قرار داشت. امروزه این مکان به مصبح معروف است.... چون پیامبر(ص) صبحگاه در این مکان، نماز خوانده است

در ابتداى قرن پانزدهم، اين مسجد چندين بار در معرض خرابى قرار گرفت لکن با همت خيرين، بازسازى‌ شد. آخرين بازسازى‌ مسجد بنى انيف، در سال 1427قمرى (2006م.) بوده است. در اين بازسازى، به‌جهت حفظ موقعيت مسجد، ديوارهاى آن به ارتفاع يک متر و 80 سانتى متر، ديوارچينى شد. مهندس کعکى اين مسجد را در سال 1413 و 1429 قمرى، بازديد کرده و از آن عکس گرفته است.

گالری

تصاویر قبل از بازسازی

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

تصاویر پس از بازسازی

• 
• 
• 
• 
• 

  موقعیت مسجد بنی‌اُنیف نسبت به مسجد قبا

جستارهای وابسته

• فهرست مسجدهای مدینه