مسجد امام علی (مناخه)

مسجد امام علی (ع) یکی از مساجد تاریخی مدینه است. این مسجد در محله مناخه در غرب مسجد نبوی قرار دارد. بر اساس گزارش‌های تاریخی پیامبر در این مکان نماز عید می‌خواند و حضرت علی(ع) نیز به تبعیت از او در این مکان نماز عید برپا می‌کرد.

مسجد قدیم دارای معماری بسیار زیبای بوده است با سنگ های بسیار زیبا ساخته شده بود که دارای رواق های بود از جمله رواق قبله که از هفت گنبد پوشانده شده است که بزرگترین آنها گنبد محراب در وسط گنبدهای مسجد قرار داردو بقیه گنبدها گنبدهای کروی شکل با ارتفاع کم است اولین بنای این مسجد در زمان عمربن عبد العزیز بوده است. این مسجد، مسجد مصلی هم خوانده می‌شود.

موقعیت جغرافیایی

مسجد علی بن ابی‌طالب(ع) (همراه با مسجد مصلی و مسجد ابوبکر) یکی از سه مسجدی است که به عنوان مسجدهای مصلای پیامبر شناخته می‌شوند. این مسجدها در نزدیکی هم در غرب مسجدالنبی در جایی که به آن میدان مناخه یا میدان مصلی گفته شده^[۱] قرار دارند. مسجد امام علی در شمال مسجد مصلی و مسجد ابوبکر قرار گرفته و با مسجد مصلی 122، با مسجد ابوبکر 80 متر و با مسجدالنبی 290 متر فاصله دارد. ^[۲]^[۳]

این مسجدها در اماکنی ساخته شده‌اند که بنابر گزارش‌ها پیامبر در آنها نماز عید برپا کرده است. در ابتدا این اماکن مسجد نبوده و فضای باز یا صحرا بوده است اما بعدها به مسجد تبدیل شده است. برخی برآنند که نخستین بار عمر بن عبدالعزیز این مکان‌ها را به مسجد تبدیل کرد.^[۴]

وجه تسمیه

مسجد را به نام مسجد امام علی (ع) می شناسند چون در برخی منابع آمده که در زمانی که عثمان در خانه‌اش در محاصره مخالفان بود، امام علی (ع) در این مسجد نماز عید خواند. به گفته مطری (م. 741) این مسجد را در مدینه به عنوان محل برپایی عید پیامبر(ص) می‌دانستند زیرا بعید است که علی(ع) یا خلفا در محلی نماز عید خوانده باشند که پیامبر در آن نماز عید نخوانده بود.^[۵]

بنای مسجد

سمهودی (م.911ق.)، تاریخ‌نگاری مدینه، برآن بود که این مسجد نخستین بار در زمان عمر بن عبدالعزیز (حک:87-93ق.) ساخته شد. اما بعدها از میان رفت و مکان آن محل دفن حاجیانی شد که در موسم حج وفات می‌کردند. تا اینکه در سال 881 زین الدین ضیغم منصوری، امیر مدینه، آن مسجد را بازسازی کرد.^[۶]

ابوسالم عیاشی سفرنامه نویس مغربی در سال 1073 قمری از مساجد مصلی سخن گفته و اشاره می‌کند که یکی از این مساجد مسجد امام علی است. علی بن موسی از این مسجد در کنار کوچه طیار سخن گفته و ابراهیم رفعت از مسجد علی(ع) در سفرش در سال 1318 قمری از این مسجد یاد کرده است.^[۷] در کتیبه‌ای که بنابر گزارشی تا سال‌های ابتدای قرن بیستم میلادی بر دیوار مسجد باقی مانده بود، اشعاری درج شده بود که نشان می‌داد مسجد در زمان سلطان عبدالمجید اول عثمانی و در تاریخ 1269 بازسازی شده است.^[۸]

بازسازی کامل مسجد

این مسجد در سال 1411 قمری (1991م.) به دلیل فرسودگی پس از تخریب کامل دوباره بازسازی شد.^[۹] گفته شده که مسجد در این بازسازی به همان شکل و معماری قبلی‌اش بازسازی شد جز اینکه محل نماز زنان و سرویس بهداشتی به آن اضافه شد.^[۱۰] در سال 1429ق/2009م. نیز تعمیراتی بر روی مسجد انجام شد.^[۱۰]

ویژگی های ساختمان مسجد

مسجد به صورت مستطیل شکل می باشد و دارای رواقی به نام قبله که نماز خانه باشد است . مسجد با سنگ های سیاه و با اندازه هاو شکل های منظمی تراشیده شده که دارای زیبای خاصی می باشد. این مسجد دارای دری است با دو طاق نما که یکی از این طاق ها به عرض 50/1 یک متر و پنجاه سانتیمتر و ارتفاع 50/3 سه مترو پنجاه سانتیمتر می باشد و طاق دوم کوچکتر از طاق اولی است به عرض1 متر و ارتفاع 2 متر می باشد گفته شد که این مسجد دارای رواقی به نام قبله هست که دارای هفت گنبد که بزرگترین آنها گنبد محراب می باشد. ستون ها وطاق های مسجد هم با سنگی مشکی بسیار زیبا پوشیده شده است اما دیگرجاهای مسجد با گچ و آهک سفید رنگ آمیزی شده به گفته مورخان مسجد جدیدکه به نام امام علی (ع) ساخته شده است بسیار شبیه به ساختمان مسجد قدیم آن می باشد. ^[۱۱]

گالری

پانویس

↑ مساجد الاثریه، ص 223
↑ مساجد الاثریه، ص 242
↑ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 122
↑ التعریف بما انست الهجرة، ص 147
↑ وفاء الوفاء، ج3، ص 123
↑ مراة الحرمین، ج1، ص 422
↑ المدینه المنوره، ص 158؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489
↑ مساجد الاثریه، ص 243؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
↑ ^۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490
↑ معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490

منابع

آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر،1390 ش.
تاریخ مدینه المنوره، ابن شبه النمیری، قم، دارالفکر ، 1410ق.
معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ،عبدالعزیز کعکی،بیروت، دار مکتبه الهلال، 2007.
خلاصه الوفاء بأخبار دار المصطفي، السمهودي، تحقيق: علي عمر، القاهرة، مكتبة الثقافة الدينية، ١۴٢٧ه. ق.
التعريف بما آنست الهجرة، جمال الدین محمد بن احمد المطری، ریاض، اداره الملک عبد العزیز، 1426ه ق.

[1] مساجد الاثریه، ص 223

[2] مساجد الاثریه، ص 242

[3] معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ، ج 1، ص486.

[4] وفاء الوفاء، ج3، ص 122

[5] التعریف بما انست الهجرة، ص 147

[6] وفاء الوفاء، ج3، ص 123

[7] مراة الحرمین، ج1، ص 422

[8] المدینه المنوره، ص 158؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 489

[9] مساجد الاثریه، ص 243؛ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490

[:0-10] ۱۰٫۰ ^۱۰٫۱ معالم المدینه المنوره، جزء4، مجلد1، ص 490

[11] معالم المدینه المنوره بین العماره والتاریخ جلد1 ص490

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]


مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.467055583164395,39.606326617068355","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0633\u062c\u062f \u0627\u0645\u0627\u0645 \u0639\u0644\u06cc (\u0627\u0632 \u0645\u0633\u062c\u062f\u0647\u0627\u06cc \u0645\u0635\u0644\u06cc)\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0633\u062c\u062f \u0627\u0645\u0627\u0645 \u0639\u0644\u06cc (\u0627\u0632 \u0645\u0633\u062c\u062f\u0647\u0627\u06cc \u0645\u0635\u0644\u06cc)\n","link":"","lat":24.467055583164395,"lon":39.606326617068355,"icon":""}],"imageoverlays":null}