مسجد ذُباب، که به نام‌های مسجد قرین و مسجد الرایه هم نامیده می‌شود؛ مسجدی است که در شمال شهر مدينه و بر فراز كوه ذباب، واقع شده است.

مسجد ذباب
اطلاعات اوليه
نام‌های دیگر مسجد قرین * مسجد الرایه
مکان عربستان * مدینه * در نزديكى كوه سلع بر فراز جبل ذباب
کاربری مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد مسلمانان
وابسته به دین/مذهب اسلام
باورها نماز خواندن پیامبر(ص) در محدوده این مسجد
آیین‌ها اقامه نماز جماعت
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری عصر نبوی
رویدادها تخریب خانه های اطراف مسجد در اواخر 2023میلادی
بازسازی‌ها آخرین بازسازی سال 2022 میلادی
ویژگی‌های تاریخی محل اسکان پیامبر(ص) پیش از شروع غزوه خندق
وضعیت فعلی
وضعیت بنا موجود
گنجایش 100 نفر
بخش‌های بنا محراب و مصلی
ویژگی‌ها مکان خیمه پیامبر اسلام(ص) و خواندن نماز در هنگام كندن خندق در جريان جنگ احزاب

مسیریابی

در حال بارگیری نقشه...

در جريان جنگ احزاب، بر فراز کوه ذباب خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و ایشان در آنجا نماز مى‌خواند. بعدها مسلمانان براى بزرگداشت حضور پیامبر(ص)، در این مکان مسجد ذباب را ساختند.

موقعیت مکانی

مسجد ذُباب،مسجدی است در شمال شهر مدينه که بر فراز كوه كوچكى كه آن را جبل ذباب مى‌نامند، واقع شده است.

جبل ذباب میان کوه احد و کوه سَلْع واقع شده و این منطقه از مراکز استقرار نیروهای مسلمان در جنگ احزاب بوده است؛ چنانکه در بالای کوه ذباب، چادری برای رسول خدا(ص) نصب شده بود که از آنجا عملیات مقدماتی مسلمانان را در کندن خندق و تعیین محل آن نظارت می‌کرد.

پیشینه

در هنگام كندن خندق به دور مدينه در سال پنجم هجرت در جريان جنگ احزاب، براى رفع خستگى و نظارت بر كارهاى حفارى خندق در اين مكان خيمه‌اى براى پيامبر(ص) برپا شده بود و پيامبر(ص) در آنجا نماز مى‌خواند.

مسلمانان براى بزرگداشت اين مكان بر فراز كوه ذباب مسجدى ساختند كه بعدها بنام مسجد ذباب معروف شد.

در محل این چادر که نمازگاه رسول خدا(ص) در آن ایام نیز بود، عمر بن عبدالعزیز مسجدی بنا کرد که به مرور به نام همان کوه شهرت یافت. سیره حسنه مسلمانانِ سلف بر آن بود که هر جا رسول خدا(ص) نماز می‌خواند، همانجا مسجدی بنا می‌کردند؛ مساله‌ای که اعتقاد عمیق صحابه، تابعین و نسل‌های مسلمان را به مساله تبرّک نشان می‌دهد. به هر روی، تردیدی نیست که پیغمبر(ص) در این مسجد نماز خوانده است.

تاریخچه بنا

نام‌های دیگر

نام دیگر آن، «مسجد قرین» و «مسجد الرایه» است. گویا سببِ نام دوم، آن است که پرچم اسلام بر بالای کوه برافراشته می‌شد یا آنکه پرچم شورشیان واقعه حرّه در آنجا نصب شده است.

وضعیت فعلی

مسجد ذباب بسیار کوچک و طول و عرض آن از چهار متر تجاوز نمی‌کند. شنقیطی این مسجد را در سال 1406 ق زیارت کرده و نوشته است:

مسجد یاد شده، روی کوه کوچکی است که در حال حاضر به «جبل‌الرایه» شهرت دارد؛ بنای آن مخروبه بوده و به زحمت آثار محراب در آن دیده می‌شود.[۱]

گزارش تفصیلی دیگر از عبدالعزيز بن عبدالرحمن كعكى است که موقعیت کوهِ رایه و مسجد آن را که بر فراز کوه بوده ارائه کرده و تصاویر زیبایی از آن به دست داده است.[۲]

تصاویر مسجد، پیش از بازسازی سال 2022 (زمان تغییر ظاهری مسجد به این رنگ‌بندی سفید، مشخص نمیباشد).

تصاویر مسجد، پس از بازسازی سال 2022

تصاویر سال 2024، پس از تخریب خانه‌های اطراف مسجد

پانویس

  1. الدر الثمین، ص١٧١.
  2. المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة، ج١، ص٢٧4.

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب آثار اسلامی مکه و مدينه، رسول جعفریان. بخش «مسجد ذباب»، ج1، ص363، است.
  • الدر الثمین فی معالم دار الرسول الامین، غالی محمدامین الشنقیطی، جده، دارالقبلة، ١٩٩٢
  • المجموعة المصورة لاشهر المعالم المدينة المنورة، عبدالعزيز الكعكى، مدينه، ١٩٩٩ م.