مسجد بنی زریق
مسجد بنی زُرَیق از مساجد کهن مدینه است که در محدوده خانه‌های قبیله‌ای به همین نام قرار داشته و حدودا در جنوب مسجد النبی و نزدیک به آن بوده است. رافع بن مالک یکی از مسلمانان مدینه، پیش از آنکه پیامبر به این شهر مهاجرت کند، خاندانش را در این مکان جمع کرد و برای آنان آیاتی از قرآن خواند. بعدا در همان عصر حیات پیامبر(ص) در این مکان مسجدی ساخته شد. از این رو آن را نخستین مسجد مدینه می‌دانند که در آن قرآن خوانده شد.
 تصویر ماهواره‌ای از محدوده‌ای که مسجد در آن قرار داشته است. | |
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| مکان | مدینه |
| کاربری | مسجد |
| جنبه دینی | |
| بزرگداشت نزد | مسلمانان |
| وابسته به دین/مذهب | اسلام |
| باورها | اولین مسجدی که در آن قرآن خوانده شده |
| زیارت کنندگان | پیامبر(ص) |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | عصر نبوی |
| رویدادها | حضور پیامبر(ص) در مسجد |
| ویژگی‌های تاریخی | تعجب پیامبر از درست بودنِ جهت قبله این مسجد |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | تخریب شده |
|
| |
تاریخ مسجد
مسجد بنی زُرَیق در مکانی در مدینه ساخته شد که برای نخستین بار در آنجا قرآن خواندند. زمان این واقعه پیش از هجرت پیامبر(ص) بود[۱] و گفته‌اند یک سال پیش از بیعت پیمان عقبه اول بود.[۲]
هنگامی که پیامبر(ص) آیاتی از قرآن (آیاتی که در این ده سال در مکه نازل شده بود) را در حج به رافع بن مالک الزرقی تحویل داد، او با قرآن به مدینه بازگشت و قومش را در مکانی که آن زمان تپه یا پشته‌ای خاک (کوم) بود جمع کرد و آیات را برای آنان خواند.[۳]
حدود این مسجد متعلق به قبیله بنی زریق از خزرج و در محدوده خانه‌های آنان بوده است.[۴]
تاریخچه بنا
مسجد بنی زریق در زمان پیامبر (ص) موجود بوده و گفته شده پیامبر در آن وضو گرفت ولی نماز نخواند.[۱] همچنین هنگام حضور در این مسجد از توازن و اعتدال قبله مسجد تعجب نمود.[۵]
مشهور است که این مسجد در محدوده پایانی خط مسابقات اسب سواری قرار داشته.[۶] پیامبر این مسابقه را بین اسب های در حال تربیت (و رام نشده) از ثنیة الوداع (در شمال غربی مسجد النبی) تا مسجد بنی زریق (در جنوب مسجدالنبی) قرار داده بودند[۷] که طول آن حدود یک میل (تقریبا یک و نیم کیلومتر) بوده است.[۸]
زمان مشخصی برای از بین رفتن ساختمان مسجد ذکر نشده و اطلاعاتی از بنای آن در منابع وجود ندارد که احتمال محو و انهدام مسجد در همان قرون نخستین اسلامی را بالا برده است.
مکان احتمالی
گفته شده که مکان این مسجد در جنوب باب المصری مسجد النبی و در محدوده محلات سید محمود احمد قرار داشت که مطابق با محدوده قدیمی خانه‌های بنی زریق است.[۹] در حال حاضر محدوده مورد نظر ذیل تکه جنوبی زیر گذر عبد المحسن بن عبدالعزیز قرار دارد[۱۰]
پانویس
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ اخبار المدینه، ابن زباله، ص147
- ↑ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، فاسی، ج1، ص379
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص218.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص543
- ↑ وفاء الوفا باخبار دارالمصطفی، سمهودی، ج3، ص219.
- ↑ معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ جزء4 المجلد1، ص542
- ↑ أنساب الأشراف، بلاذری، ج1، ص627
- ↑ السنن الكبرى، بیهقی، ج10، ص19
- ↑ المدینه بین الماضی و الحاضر، عیاشی، 232
- ↑ گوگل مپ، مسجد بنی زریق
منابع
- اخبار المدینه، محمدبن حسن ابن زباله(متوفی199ه)، المملکه العربیه السعودیه، مرکز بحوث و دراسات المدینة المنورة، الطبعة الاولی، 1424ه.
- المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
- معالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، مدینه، ناشر:مولف، ۲۰۱۱م.
- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
- أنساب الأشراف، أحمد بن يحيى بن جابر(البلاذری)، معهد المخطوطات بجامعة الدول العربية بالاشتراك مع دار المعارف بمصر، 1959م.
- العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین، محمد بن أحمد الفاسی، دار الكتب العلمية - بيروت، 1419ه.
- السنن الکبری، أحمد بن الحسين البيهقي، دارالفكر، بی‌جا، بی‌تا.
- گوگل مپ، نقشه جهان نما