مسجد بنی ساعده (داخل مدینه)

مسجد بنی ساعده در داخل محدوده خانه های مدینه بوده و نسبت به مسجد بنی ساعده در خارج مدینه، به مسجدالنبی نزدیکتر می‌باشد. در حال حاضر در 2024 میلادی ساختمان مسجد موجود نیست و محدوده ای خاکی در غرب مسجدالنبی به یادبود این مسجد و سقیفه بنی ساعده وجود دارد که در حال بازسازی است، پیشتر این مکان بوستانی سبز جهت یادبوده سقیفه بنی ساعده با امکان بازدید زائران بوده است.

بنای مسجد به دست علی پاشا در سال 1030 هجری تکمیل شد و تا سال 1400 هجری نیز نشانه هایی از مسجد در کنار حصار مدینه در حدود شمال غربی مدینه آن زمان، که باب الشامی نیز در همان محدوده دائر بوده، قرار داشته است.

مسجد بنی ساعده

تصویر سقیفه بنی ساعده که داخل منازل آنها واقع شده، جایی که مسجد بنی ساعده در آن قرار دارد
اطلاعات اوليه
مکان	عربستان * مدینه *
کاربری	مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد	مسلمانان
وابسته به دین/مذهب	اسلام
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری	عصر نبوی
وضعیت فعلی
وضعیت بنا	مفقود
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.470235,39.606811","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0646\u06cc \u0633\u0627\u0639\u062f\u0647\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0646\u06cc \u0633\u0627\u0639\u062f\u0647\n","link":"","lat":24.470235,"lon":39.606811,"icon":""}],"imageoverlays":null}

مکان

این مسجد نزدیک به محلی به نام شیخ النمل بوده که مشهور به سقیفه بنی ساعده است. این همانجایی است که برای شهرداری بستانی به همین نام در آنجا ایجاد شد. بر این اساس عملا محل مسجد و سقیفه بنی ساعده در بازسازی های سعودی، در یک پارک در غرب مسجدالنبی جمع شده بود. بستان مورد نظر در سال 2024 تخریب شده و در حال بازسازی است.

شاهدی دیگر برای قرابت مکانی مسجد و سقیفه روایتی است که مطری از سهل بن سعد نقل کرده و در آن، سقیفه در نزد مسجد توصیف شده است.

سقیفه بنی ساعده همراه با چاه بضاعة در نزدیکی باب الشامی قرار داشته اند. سید عباسی مکان مسجد را میان باب الشامی و چاه بضاعه (نزدیک تر به باب) و در جهت شرق درب مذکور دانسته، یعنی مسجد برای شخصی که از در خارج می‌شود سمت راست و در جهت شمال مدینه است.

بنای مسجد

بنای مسجد به دست علی پاشا در سال 1030 هجری تکمیل شد که طول آن شش متر و عرض پنج متر به صورت غیر مسقف و دارای یک درب بود.

به نظر می‌رسد بنایی از مسجد تا زمان عیاشی (متوفی 1400هجری) وجود داشته وی بخشی از مکان مسجد را در قالب یک سرداب یا محیط گودال مانند، محل نماز افسر پلیس مدینه و سربازانش دانسته. همچنین وی بخشی از محدوده مسجد را در ذیل حصار مدینه، و درب شمالی مسجد را مسدود شده با سنگ و گل توصیف کرده است.

پیشینه تاریخی

پیامبر گرامی اسلام(ص) در مسجد بنی ساعده در داخل مدینه نماز خواندند و در سقیفه بنی ساعده (مکان مسقف و سایه دار برای تجمع و مشورت قبیله) نشسته اند.

نگارخانه

وضعیت فعلی محدوده مسجد

• 
• 
• 
• 
• 

  تصویر محدوده داخلی کارگاه بازسازی

• 

تصاویر محدوده، پیش از 2024

• 
• 
• 
• 
• 

منابع

• تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، خیاری، احمد یاسین احمد. ۱۴۱۹. ۱ج. ریاض  عربستان: المملکة العربیة السعودیة. الأمانة العامة للإحتفال بمرور مائة عام علی تأسیس المملکة.
• تاریخ المدینه المنوره، عمر بن شبه نمیری، بی‌تا، بی‌جا، نسخه موجود در ویکی حج
• وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله السمهودی، تحقیق قاسم السامرائی، لندن، موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، ۲۰۰۱م.
• التعریف بما انست الهجرة من معالم دارالهجرة، جمال‌الدین محمدبن‌احمد المطری، تحقیق سلیمان الرحیلی، الریاض، دارة الملک عبدالعزیز، 1426ه.
• المدینة بین الماضی و الحاضر، السید ابراهیم العیاشی، مدینه، مکتبة العلمیه، 1972.
• عمده الاخبار فی مدینه المختار، احمد العباسی، تحقیق محمد الطیب الانصاری، ناشر: اسعد طرابزونی، بی‌تا.
• پایگاه خبری عربی نبض