مسجد جن، از مساجد کهن و شناخته شده شهر مکه در کشور عربستان است.

مسجد جن
اطلاعات اوليه
کاربری عبادتگاه
مکان عربستان - مکه
نام‌های دیگر مسجد الحرس، مسجدالبیعه
وقایع مرتبط بیعت جنیان با رسول خدا(ص)
مشخصات
وضعیت فعال
معماری
بازسازی 1420ق
در حال بارگیری نقشه...

این مسجد در کنار قبرستان حجون واقع است. بنابر نقلی جنیان در این مکان به پیامبر(ص) ایمان آوردند.

این مسجد در طول تاریخ بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.

موقعیت

مسجد جن در پایین کوه حجون، به سمت حرم، حدود پنجاه متر پس از پل حجون و در حاشیه قبرستان حجون واقع است.

خیابان کوچکی در کنار و غرب این مسجد با نام «شارع مسجدالجن» وجود دارد که هنوز تابلوی قدیمی آن بر دیوار نصب است. شرق آن نیز خیابان مسجدالحرام است و مسجد جن تقریباً در محلّ تلاقی این دو خیابان واقع شده است.[۱]

علت نام‌گذاری

نام‌گذاری آن به مسجد جن، بنا به نقل برخی از روایات، به سوره جن مربوط می شود.[۲] خداوند در این سوره فرموده است که جنّ‌ها آیات الهی را شنیدند و به آنها ایمان آوردند.‌[۳]

پیامبر هنگام بازگشت از طائف، در مکانی به‌نام نخله، که مکان فعلی مسجد جن می‌باشد، آیاتی از قرآن را می‌خواند و افرادی از جنیان، این آیات را شنیده و به اطلاع سایر جنیان می رسانند. پس از آن پیامبر همراه با عبدالله بن مسعود به همان مکان می‌رفت و آیات قرآن را برای جنیان می‌خواند تا این که سوره جن نازل شد.[۴]

نام‌های دیگر

  • مسجد البیعه: گویا آیات سوره جن، در محلی که به نام مسجد جن شهرت دارد، نازل شده است.[۵] منابع نام «مسجدالبیعه» را به دلیل بیعت جن با پیامبر در آن مکان دانسته‌اند.[۶]
  • مسجد الحَرَس: از نام‌های دیگر این مسجد، «مسجد الحرس» است. این نام به نقل از ازرقی است[۷] ازرقی نقل می‌کند که مردم مکه به مسجد جن، مسجد حرس نیز می‌گفته‌اند و علت این نام‌گذاری را چنین بیان کرده است: «رییس نگهبانان(صاحب حرس) پس از گشت زنی در مکه در این مکان توقف می‌کرد تا با سایر نگهبانان که از شعب عامر و ثنیة المدنیین می‌آمدند، ملاقات کند و سپس به مکه بازگردد».[۸]

ساخت مسجد

برخی روایات تاریخی به این نکته اشاره دارد که رسول خدا(ص) محل مسجد را برای عبدالله بن مسعود مشخص و معین کرد.[۹][۱۰] از تاریخ بنای اولیه این مسجد اطلاعی در دست نیست، اما این مسجد در قرن دوم قمری و پیش از آن که ازرقی در کتابش از آن یاد کند مسجدی شناخته شده‌بوده است. مسجد جن در ادوار مختلف بازسازی و مرمت شده است. منابعی همچون قطبی به ساختمان این مسجد در قرن دهم قمری اشاره کرده و آن را بنایی خوش ساخت و متوازن عنوان نموده است.[۱۱] همچنین هیکل نیز در کتاب فی المنزل الوحی به این مسجد اشاره کرده و بنای آن را از بهترین ساختمان‌های مساجد تاریخی مکه می‌داند.[۱۲] [۱۳]

تخریب مسجد بر اثر سیل

سال ۱۱۱۲قمری مسجد به‌دلیل سیل‌های فراوان، مسجد کاملا تخریب شد.[۱۴] بر اثر بارش شدید باران مسجد در زیر خاک مدفون شد و به مرور زمان در آن مکان درخت و سبزه روئید. تا این‌که مهندسان این محل را حفر کردند و محراب مسجد در زیر زمین پیدا شد. پس از آن مسجد کوچکی در آن مکان ساخته شد و محراب را چنان که بود، نهادند و بالای مسجد گنبدی ساختند، سپس مسجدی دیگر بر بام مسجد با گنبدی بزرگ ساختند.[۱۵][۱۶]

شماره‌گذاری و حذف نام مسجد

حکومت سعودی، در مقطعی نام برخی از مساجد را حذف و آن‌ها را شماره‌گذاری کرد. برهمین اساس نام مسجد جن نیز حذف شد[۱۷] و شماره چهل برروی مسجد گذاشته شد،اما پس از بازسازی سال 1420 قمری، مجدداً تابلوی مسجد جن بر آن نصب گردید.[۱۸]

بنای فعلی

محل فعلی مسجد، در محلّ قبلی آن است و پس از بازسازی مساحت آن به 600 متر مربع رسیده است.[۱۹] در بازسازی سال 1420قمری، یک گنبد طلایی با یک مناره بزرگ[۲۰] در رکن شمال شرقی[۲۱] برای مسجد، ساخته شد و دیوارهای مسجد با سنگ‌های سفید و سیاه در داخل و خارج مسجد، آراسته شده‌است. بر نمای داخلی گنبد، آیاتی از سوره جن با خط ثلث نوشته شده است.[۲۲]

جستارهای وابسته

پانویس

  1. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  2. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  3. سوره جن/سوره72،آیه2-1.
  4. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 120
  5. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  6. ازرقی، ج2، ص 201
  7. اشهرالمساجد فی الاسلام، ص100
  8. اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص 200-201
  9. اخبار مکه، ازرقی، ج2، ص 201
  10. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  11. اشهرالمساجد، ص 101-102
  12. اشهرالمساجد، ص102
  13. فی المنزل الوحی، ص 228
  14. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  15. أعلام الحجاز في القرن الرابع عشر والخامس عشر الهجري، محمد علي مغربي، ج4، ص144-145.
  16. تاریخ القویم، ج3-5، ص 81
  17. تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 122
  18. فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ص 185
  19. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  20. فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ص 185
  21. آثار اسلامی مکه و مدینه، ص 137-138
  22. فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، ص 185-186

منابع

  • قرآن کریم.
  • اخبار مکه فی قدیم الدهر و حدیثه، فاکهی محمد بن اسحاق (م 275 هـ)، تحقیق عبدالملک بن عبدالله بن دهیش، بیروت، دار خضر، 1414.
  • اخبار مکه و ما جاء فیها من الآثار، ازرقی محمد بن عبدالله (م 250 هـ)، تحقیق رشدی الصالح ملحس، بیروت، دارالاندلس، بی‌تا.
  • اشهر المساجد فی الاسلام، بکر سید عبد المجید، بی‌جا، دار القبله، 1404
  • أعلام الحجاز في القرن الرابع عشر والخامس عشر الهجري، محمد علي مغربي، ج4، ط1، تهامة، جدة،1414هـ/1994م.
  • آثار اسلامی مکه و مدینه، جعفریان رسول، تهران، مشعر، 1390 .
  • تاریخ و آثار اسلامی مکه و مدینه، قائدان اصغر، تهران، شعر، 1386 .
  • فرهنگ اصطلاحات حج و عمره، فکری، مسعود، تهران، مشعر، ۱۳۹۳ش.
  • أعلام الحجاز في القرن الرابع عشر والخامس عشر الهجري، محمد علي مغربي، ج4، ط1، تهامة، جدة،1414هـ/1994م.