ابوضمره
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | ابوضمره (ابوضمیره) سعد |
| کنیه | ابوضمره |
| نسب | از نوادگان گشتاسب پادشاه ایران باستان |
| زادگاه | ایران |
| محل زندگی | مدینه |
| دین | اسلام |
| مشخصات دینی | |
| دلیل شهرت | صحابی ایرانی و آزاد شده پیامبر(ص) |
ابوضمره یا ابوضمیره، صحابی ایرانی و آزاد شده پیامبر(ص) بود که در مدینه سکونت داشت. برخی منابع او را اسیر یکی از نبردهای صدر اسلام دانسته‌اند، و پیامبر(ص) او را که از سهم غنائم بود، آزاد کرد و برخی نیز وی را غلام خریداری شده «ام‌سلمه» برای رسول‌خدا(ص) و آزاد شده آن حضرت دانسته‌اند.
معرفی اجمالی
منابع نام ابوضمره را «سعد» یا «روح» ثبت کرده‌اند. گویا او از بحرین به عنوان اسیر آورده شده بود.[۱] برخی ابوضمره را غلام خریداری شده «ام‌سلمه» برای رسول‌خدا(ص) و آزاد شده آن حضرت دانسته‌اند.[۲]
نسب‌شناسی
ابوضمره جد «حسین بن ضمیرة بن عبداللّه بن ابی‌ضمیره» بود و نقل است که او خود را به «سندر» (زیبا) یا «شیرزاد» از اعقاب «گشتاسب» (از پادشاهان باستانی ایران) منسوب می‌کرد.[۳]
آزاد شده پیامبر
بنابر قولی «ابوضمره» در یکی از نبردها اسیر شد و پیامبر(ص) او را که از سهم غنائم بود، آزاد کرد و برای وی و خاندانش نامه‌ای به خط «ابی بن کعب» (صحابی و قاری برجسته) نوشت و در آن آزادی او را یادآور شد. این سند نزد فرزندان و ذریه این صحابی نگهداری می‌شد. «حسین بن عبدالله» از نوادگان «ابوضمره» آن را نزد «مهدی عباسی» (١56 - ١6٩ه. ق) آورد و او آن را بوسید و به آورنده صله داد.[۴]
به نظر می‌رسد که ابوضمیره در بحرین اسیر شده باشد؛ چنان‌که از «ابواسید انصاری» نقل شده است: «اسیرانی از بحرین آوردند و رسول‌خدا(ص) فرزند زنی را که در فراغ فرزندش می‌گریست، به وی برگرداند». در خبر دیگری از خود ضمیره نقل شده است: پیامبر(ص) مادرم «ام‌ضمیره» را گریان دید و چون از سبب آن پرسید. گفت: «میان من و فرزندم جدایی‌انداخته‌اند». رسول خدا(ص) ضمن نکوهش این اقدام، شخصی را نزد صاحب ضمیره فرستاد و وی را به بچه شتری خرید.[۵]
محل سکونت
به روایتی، منزل ابوضمیره در عقیق مدینه بود.[۶]
ایرانی بودن
برخی عرب بودن وی را مشهور و برخی احتمال فارس بودن او را داده‌اند، اما بر اساس روایات مختلفی که او را به پادشاهان باستانی ایران، منسوب می‌کند، آیت‌الله احمدی میانجی، ایرانی بودن ابوضمیره را احتمال داده است.[۷]
پانویس
- ↑ مکاتیب الرسول، ج٣، ص٢54.
- ↑ المناقب، ابن شهرآشوب، ج١، ص١4٨.
- ↑ ر. ک: الاستیعاب، ج4، ص٢5٨؛ اسد الغابه، ج6، ص١٧4؛ الکامل، ج٢، ص٢١٢؛ مناقب، ج١، ص١4٨؛ بحارالانوار، ج٢٢، ص٢56؛ تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢.
- ↑ ر. ک: تاریخ طبری، ج٣، ص١٧٢؛ امتاع الاسماع، ج6، ص٣٣4؛ مکاتیب الرسول، ج٣، صص٢54 و ٢55.
- ↑ صحیح بخاری، ج٢، ص٣٨٩؛ اسدالغابه، ج5، ص٢٩٣٩.
- ↑ الاصابه، ابن‌حجر، ج٧، ص١٩٠.
- ↑ ر. ک: مکاتیب الرسول، ج٣، صص ٢54 و ٢55.
منابع
- مکاتیب الرسول، احمدی میانجی، علی، ، ناشر: دار الحديث، ايران؛ قم،1419 ق.
- مناقب آل ابی‌طالب عليهم السلام،ابن شهر آشوب مازندرانى، محمد بن على، ایران، قم، 1379 ق.
- الاستيعاب فى معرفة الاصحاب، ابن عبدالبر، تحقيق: على محمد البجاوى، بيروت، دار الجيل، ١٩٩٢م.
- اسد الغابه فی معرفه الصحابه، ابن اثير جزری، مبارك بن محمد، قم، موسسه مطبوعاتي اسماعيليان، 1367 ش.
- الکامل فی التاریخ، ابن اثیر جزری، عزالدین، تصحیح: محمد یوسف دقاقه، بیروت، دارالکتب العلمیه، ١4١5ه. ق١٩٩5/م.
- بحارالانوار، محمدباقر المجلسی، ط ٢، بیروت، مؤسسة الوفاء، 1403ه. ق - ١٩٨٣م.
- صحیح بخاری، بخاری، محمد بن اسماعیل.
- تاریخ الطبری، محمد بن جریر الطبری، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، چاپ دوم، بیروت، دارالتراث، ١٩6٧م.