نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع) (کتاب)

نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع)، کتابی است به زبان عربی، تألیف محمدحسن اصطهباناتی، که به گردآوری روایات درباره ارزش و آداب زیارت امام حسین(ع) پرداخته است. نخستین چاپ این کتاب، در سال ۱۴۰۵ق. بوده و دو بار به زبان فارسی برگردان شده است.

نویسنده

محمدحسن اصطهباناتی (ت.۱۳۰۸ش)، زاده قم بوده و در نجف، نزد استادانی مانند سید ابوالقاسم خویی، محمدرضا مظفر و سید روح‌الله خمینی به تحصیلات دینی پرداخت. او در سال ۱۳۵۸ش. وارد حوزه علمیه مروی، در تهران شده و به تدریس فقه و اصول پرداخت.

ساختار

کتاب نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع)، در دو فصل تنظیم شده است؛ فصل اول ۲۶۴ باب و فصل دوم ۱۲۶ باب دارد. هر باب داری یک یا چند روایت است. روایت‌ها، در باب‌هایی که دارای بیشتر از یک روایت‌اند، شماره‌بندی شده‌اند. توضیح عالمان درباره روایت‌ها، با علامت * زیر روایت مشخص شده است. بیشتر باب‌ها، عنوان‌های جزئی دارند؛ برای نمونه، عنوان باب ۴۵ از فصل اول، اینگونه است: «جبرئیل و میکائیل هر شب امام حسین(ع) را زیارت می‌کنند.» چینش موضوعیِ باب‌ها در فصل دوم، از «تصمیم برای زیارت امام حسین(ع) و بیرون رفتن از خانه» شروع شده و به «بازگشت از زیارت، ورود به خانه و استقبال دیگران از زائر» پایان یافته است.

محتوا

این کتاب، به گردآوری روایات درباره ارزش و آداب زیارت امام حسین(ع) پرداخته است. برخی روایت‌ها، با توضیح عالمان یا روایتی دیگر شرح داده شده است. موضوعات این کتاب به این شرحند:

• فصل اول:

زیارت امام حسین(ع) در حال پیاده و سواره، زیارت او در حال ترس، فقر و زندانی بودن، ثواب زیارت او از هنگام تصمیم به سفر تا هنگام بازگشت به خانه، مقایسه ثواب زیارت امام حسین(ع) با ثواب دیگر عبادت‌ها، معادل‌سازی زیارت امام حسین(ع)‌ با دیگر اعمال و زیارت‌ها مانند زیارت پیامبر(ص)، حج و عمره، تأثیرات دنیایی و آخرتی زیارت امام حسین(ع)، نکاتی درباره هزینه سفر برای زیارت امام حسین(ع)، زیارت او در ایام خاص، ارزش و آداب استفاده از تربت امام حسین(ع).

• فصل دوم:

آداب زیارت امام حسین(ع) هنگام تصمیم رفتن به کربلا، هنگام بیرون رفتن از خانه، هنگام رسیدن به کربلا، آداب زیارت در کربلا، هنگام بازگشت و وداع، هنگام ورود به خانه و روایات درباره استقبال دیگران از زائر.

توضیح روایت‌ها، تنها جاهایی آمده، که ممکن است برای خواننده، نامفهوم یا مورد سؤال باشد. برای نمونه، زیر عبارت «کربلا را برای خودت وطن قرار نده!»، چند توضیح از عالمان، برای روشن شدن منظور روایت، به شرح روبه‌رو آورده شده است: «طول ندادن زیارت، تا قلب زائر سخت نشده، شأن امام در نظرش پایین نیامده و شوق زیارت در او زنده بماند»، «رعایت نمودن شرایط تقیه، چون در بیشتر دوران‌ها شرایط تقیه وجود داشته است»، «توقف نکردن نزد قبر شریف، نه حوالی و اطراف آن».

منابع کتاب

نویسنده کتاب، از منابع متقدم، متاخر و کتاب‌های معاصر استفاده کرده است. گاهی از آثاری مانند معالی السبطین استفاده کرده، که برخی معتقدند در آن تحریفات وارد شده است. برخی از کتاب‌های مورد استفاده در این کتاب عبارتند از: کامل الزیارات، الکافی، تهذیب الاحکام، مزار المفید، مصابح المتهجد، مصباح الزائر، مزار الشهید، مقتل الحسین(ع) للخوارزمی، مقتل الحسین(ع) للمقرم، تاریخ الطبری، وسائل الشیعه، الوافی، تحفة الزائر، المزار الکبیر، تظلم الزهرا(س)، الخصائص الحسینیة، دین و تمدن للحومانی، قمر بنی هاشم، کتاب معرفة العباس(ع).

این کتاب، در برخی موارد از کتاب‌های عالمان اهل سنت، مانند محمد بن ادریس شافعی، یکی از فقیهان چهارگانه اهل سنت و محمد غزالی گواه آورده است.

ترجمه

برگردان فارسی کتاب.

کتاب نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع)، با عنوان «نور دیدگان در رهگذر زیارت سرور آزادگان»، با ترجمه اکبر صفدری قزوینی، توسط نشر مرتضوی، در تهران، در سال ۱۳۹۰ش. به چاپ رسیده است. برگردان دیگر آن، با عنوان «نور العین، فضایل و آداب زیارت امام حسین(ع)»، با ترجمه مریم میرفاطمی(ت.۱۳۵۴ش) و تصحیح دو تن از شاگردان نویسنده، توسط نشر آرام دل (صیام)، در تهران، در سال ۱۳۹۰ش. چاپ شده و در سال ۱۳۹۴ش. چاپ پنجم آن منتشر شده است.

چاپ

این کتاب، بار نخست، توسط مکتبة الصدوق، در تهران، در سال ۱۳۶۳ش. (۱۴۰۵ق) به چاپ رسید. پس از آن، توسط دار المیزان، در بیروت، در سال ۱۴۱۶ق. (۱۳۷۴ش/۱۹۹۵م)، چاپ شد. برخی این چاپ را به اشتباه، چاپ نخست این کتاب دانسته‌اند. پس از آن توسط مولود کعبه، در قم، در سال ۱۳۸۴ش. و توسط انتشارات الرافد، در سال ۱۳۸۹ش. به چاپ رسیده است. جز دار المیزان، دیگر انتشاراتی‌های بیروت، مانند مؤسسة الأعلمي للمطبوعات در سال 1430ق. (2009م) این کتاب را به چاپ رسانده‌اند.

پیوند به بیرون

خواندن و بارگیری کتاب نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع).

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله معرفی مضمونی کتاب «نور العین فی المشی الی زیارة الحسین(ع)»، حسین ریحانی، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره نوزدهم و بیستم، تابستان و پاییز 1393، ص399 است.

• پایگاه حوزه علمیه مروی.
• روزنامه کیهان.
• مؤسسه خانه کتاب.
• منابع تحریف گستر در حادثه عاشور، سید حسن فاطمی، فصلنامه کتاب‌های اسلامی، شماره ۱۷، تابستان ۱۳۸۳ش.

• نور العین فی المشی الی زیارة قبر الحسین(ع)، محمدحسن الاصطهباناتی، قم، مؤسسه الرافد للمطبوعات، ۱۴۳۲ق.