مزار بی بی زینب خاتون
 | |
| مشخصات فردی | |
|---|---|
| نسب | سادات طباطبایی |
| زادگاه | یمن |
| دین | اسلام |
| تاریخ درگذشت | بین سال‌های ٣٧٠-۴۵٠ه.ق |
| محل درگذشت | ایران، رامهرمز خوزستان |
| آرامگاه | شهر رامهرمز |
| حج و زیارت | |
| نام زیارتگاه | امامزاده بی بی زینب خاتون |
بی‌بی زینب خاتون، از سادات طباطبایی در ایران بوده و نسبش از طریق حسن مثنی به امام حسن(ع) می‌رسد. وی بعد از مرگ پدرش در یمن با برادران و برادرزادگان خود راهی خوزستان شده و در رامهرمز ساکن شدند و رياست علمى، معنوى و قضايى شهر را به‌دست گرفتند.
پدر سیده زینب ابوالحسن احمدالناصر از ائمه زیدیه و مفسران زیدیه و مادرش نیز از نوادگان امام حسن(ع) بود. وی احتمالا در ثلث آخر قرن چهارم هجری، یعنی بین سال‌های 370 تا 450 ه .ق از دنیا رفته و در رامهرمز مدفون است.
نسب‌شناسی
نسب بی بی زینب خاتون با هشت واسطه به امام حسن(ع) مى‌رسد: حضرت بى‌بى زينب دختر ابوالحسن احمدالناصر بن يحيى الهادى بن حسين بن قاسم الرسّى بن ابراهيم طباطبا بن اسماعيل الديباج بن ابراهيم الغمر بن حسن المثنى بن امام حسن(ع).
معرفی اجمالی
زینب خاتون بانويى فاضله و متديّنه و از بيت علم و سيادت، نقابت و جهاد و شهادت بوده است. پدرش در سال ٣٢۴ه .ق، در صعده يمن درگذشت و سپس سيده زينب با برخى از برادران و برادرزادگان خود عازم خوزستان شدند و در رامهرمز سكونت كردند. متأسفانه در منابع موجود، ذكرى از تاريخ وفات ايشان نيست؛ اما احتمال اينكه وى در ثلث آخر قرن چهارم هجرى، يعنى بين سال‌هاى ٣٧٠ تا ۴۵٠ه .ق درگذشته باشد، بعيد نيست.
والدین
مادر زینب خاتون، زينب، دختر ابوالقاسم عبدالله بن محمد بن جعفر بن عبدالرحمن الشجرى بن قاسم بن الحسن‌الامير بن زيد بن امام حسن(ع) مى‌باشد كه او نيز از زنان فاضل و ديندار زمان خود به‌شمار مى‌رفت و مادر برادر زينب، ابوالقاسم محمدالمهدى، نيز بود. پدر بزرگوار سيده زينب(س)، الناصرلدين‌الله سيدى والامقام و فرزند امام هادى يحيى الرسّى از ائمه زيديه يمن است. ابوالحسن احمد الناصر، مردى باوقار، عالم، شجاع و از ائمه زيديه و مفسّران شيعه زيديه محسوب مى‌شد.
جایگاه ویژه پدر
در سال ٣٠١ه .ق، هنگامى كه مردم يمن برادرش، ابوالقاسم محمدالمرتضى را به جهت بى‌لياقتى از خلافت و امامت زيديه عزل نمودند، با وى بيعت كردند و او را به امامت برگزيدند. او حدود ٢۴ سال با عدل و داد بر مردم يمن حكومت كرد و عاقبت در سال ٣٢۴ه .ق، در صعده يمن درگذشت و او را در مشهد، نزد پدرش يحيى الرسى به خاك سپردند. ابوالحسن عمرى، درباره وى مى‌نويسد: «ابوالحسن احمد الناصر الجليل، امام الزيديه، و كان الناصر نقرس، و ربما هاج به فمنعه من القتال و...».[۱]
ابوالحسن بيهقى متوفاى ۵۶۵ ه .ق، از او با عنوان «عالماً بطلا» ياد مى‌كند و سال وفاتش را ٣٢۵ ه .ق مى‌داند.[۲] وى با وجود آنكه به اوضاع مملكت مى‌پرداخت و فردى كاملاً سياسى بود، در علومى هم‌چون فقه، اصول، تفسير، كلام و اخبار، تسلط كافى داشت و هرگز از تأليف و تدريس نمى‌گريخت. از ايشان تصنيفاتى به يادگار مانده است كه عبارت‌اند از: «تفسير القرآن»، «علوم القرآن»، «التوحيد فى نهاية البيان و التهذيب»، «النجاة»، «مسائل الطبريين»، «التنبيه»، «الدامع»، «اجاب به الخوارج الاباضيه». وى از بزرگترين ائمه زيديه محسوب مى‌شود و نزد آنان از احترام فوق‌العاده‌اى برخودار است.
مدفن
بقعه بى‌بى زينب خاتون، در شهر رامهرمز، محلّه علمدار، خيابان شيخ فضل‌الله نورى واقع شده است و اخيراً توجه خاصى به آن مى‌شود.
پانویس
منابع
- المجدى فى انساب الطالبييّن، نجم‌الدين ابوالحسن على بن محمد العلوى العمرى، چاپ اول، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴٠٩ه .ق.
- لباب الانساب و الألقاب و الاعقاب، ابوالحسن على بن زيد بيهقى (ابن فندق)، قم، كتابخانه آيت‌الله مرعشى، ١۴١٠ه .ق.