مسجد شیخ انصاری (نجف)

مسجد شیخ انصاری (نجف)

اطلاعات اوليه

امام خمینی در مسجد شیخ انصاری.

نماد درونی مسجد شیخ انصاری.

موقعیت

معروف به مسجد شیخ و مسجد ترک‌ها در قس 􀀯􀀯 مت جنوبی ح 􀀯􀀯 رم امیرالمؤمنین × و تقریباً در انتهای ب 􀀯􀀯 ازار حُوَیش قرار دارد.

نام

این مس 􀀯􀀯 جد را

بیش 􀀯􀀯 تر به نام «مس 􀀯􀀯 جد شیخ » می نامند و چون بیش از یک قرن است که محل عزاداری

آذربایجانی های مقیم نجف است، به «مسجد ترک ها » نیز شهرت دارد. در نقل دیگری

آمده اس 􀀯􀀯 ت: چون فرد بانی که پول به ش 􀀯􀀯 یخ داد، از اهالی آذربایجان بوده و بعدها نیز

هزینه های آن توس 􀀯􀀯 ط آذربایجانی ها تأمین می ش 􀀯􀀯 د، به آن مس 􀀯􀀯 جد ترک ها می گویند.

ساخت

این مس 􀀯􀀯 جد که به دس 􀀯􀀯 تور شیخ انصاری و با نظارت حاج حسن معمار ساخته شده،

اما منزل مس 􀀯􀀯 کونی از خود نداش 􀀯􀀯 ت

و مثل س 􀀯􀀯 ایر طلاب و فضلا اجاره نش 􀀯􀀯 ین بود. روزی عده ای از بازاریان و متمولین نجف

خدمت شیخ می رسند و عرض می کنند: آقا! شما چرا برای خود خانه ای تهیه نمی کنید

تا از اجاره نش 􀀯􀀯 ینی خلاص ش 􀀯􀀯 وید، با این که این همه پول به دستتان می رسد؟! ایشان

جواب می دهند: این پول ها مربوط به بیت المال اس 􀀯􀀯 ت و جزو اموال شخصی من نیست.

در این میان یکی از آنها مبالغی از اموال شخصی خود به شیخ می دهد و می گوید: آقا!

این پول از اموال ش 􀀯􀀯 خصی بنده است و وجوه ش 􀀯􀀯 رعی نیست. از این پول برای خودتان

منزلی تهیه فرمایید. مرحوم ش 􀀯􀀯 یخ انصاری پول را رد نمی کند و می گیرد. آن ش 􀀯􀀯 خص

عازم س 􀀯􀀯 فر حج می شود و بعد از دو یا س 􀀯􀀯 ه ماه که بازمی گردد، خدمت شیخ می رسد و

سؤال می کند: آقا! خرید منزل به کجا انجامید؟ مرحوم شیخ می فرماید: خانه خریداری

ش 􀀯􀀯 د؛ اگر مایل هس 􀀯􀀯 تی ببینی، با هم برویم نشانت بدهم. ش 􀀯􀀯 یخ دست او را گرفت و به

«بازار حُوَیش » آورد و مس 􀀯􀀯 جدی را که با پول آن فرد س 􀀯􀀯 اخته بود، به او نشان می دهد و

می فرماید: این خانه من اس 􀀯􀀯 ت.

بنا

مسجد شیخ انصاری از دو بخش عمده تشکیل شده است: بخش اول شامل شبستانی

به مس 􀀯􀀯 احت 40 متر در 25 متر مربع می باش 􀀯􀀯 د که در دیوار جنوبی آن محرابی س 􀀯􀀯 اده و آجری قرار دارد. بخش دوم آن، صحن مسجد است که در ضلع شمالی مسجد واقع است.

اطراف صحن مسجد نیز حجره ها و قسمت اداری مسجد را در برمی گیرد.

اهمیت

مس 􀀯􀀯 جد شیخ انصاری از همان ابتدای بنا، مورد توجه و عنایت علما، بزرگان و مراجع

وقت بوده اس 􀀯􀀯 ت. بس 􀀯􀀯 یاری از آنان در این مکان مقدس به اقامه نماز جماعت و تدریس

فق 􀀯􀀯 ه و اصول م یپرداختند. مرحوم آقا س �ید کاظم ی �زدی )صاحب عروة الوثقی(، مرحوم

س �ید عبدالهادی شیرازی و مرحوم س �ید محمد حجت کوه کمری در این مسجد تدریس

داشتند. هم ظهرها و هم هنگام مغرب و عشاء نماز جماعت در این مسجد برگزار می شد.

مرحوم آقا س �ید حس �ن خِرس �ان از علمای مورد احترام نجف، نماز مغرب و عشاء را در

آن برگزار می کرد و مرحوم آقا س �ید محمدتقی بحرالعلوم نیز نماز ظهر و عصر را در آن

اقامه م ینمود. هر دوی ایشان از خاندان های ریش هدار و معروف نجف به شمار می آمدند.

مدتی نیز شهید آی ةالله سید اسدالله مدنی امامت این مسجد را بر عهده داشت.

امام خمینی در مسجد شیخ

حضرت امام خمین �ی)ره( که در آبان ماه 1344 ش برابر با جماد یالثانی 1385 وارد

کش 􀀯􀀯 ور عراق و ش 􀀯􀀯 هر نجف اشرف شدند، از همان روزهای اول در مسجد شیخ انصاری به

اقامه نماز ظهر و عصر پرداختند. پیش از ورود ایش 􀀯􀀯 ان، آی ةالله سید محمدتقی بحرالعلوم

در آ نج 􀀯􀀯 ا نماز جماعت برگزار م یکرد که ایش 􀀯􀀯 ان برای احت 􀀯􀀯 رام و تجلیل از مقام علمی و

انقلاب 􀀯􀀯 ی معظم له، جای نماز جماعت خویش را به امام خمینی)ره( واگذار نمود. از آن جا

که این مس 􀀯􀀯 جد به منزل مس 􀀯􀀯 کونی حضرت امام نیز نزدیک بود، محل تدریس ایشان نیز

همین مس 􀀯􀀯 جد انتخاب ش 􀀯􀀯 د و تا مهرماه 1357 )زمان خروج امام از نجف( به مدت 14

سال این وضع ادامه داشت. حضرت امام خمینی)ره( در این مسجد، خارج فقه، از کتاب مکاسب

ش 􀀯􀀯 یخ انصاری، باب بیع را تدری 􀀯􀀯س می کردند و پیش و پس از تدریس،

مطالبش 􀀯􀀯 ان را می نوشتند و تکمیل می کردند که بعدها این ابحاث با نام

«کتاب البیع » در پنج جلد چاپ ش 􀀯􀀯 د. بر پایه گزارش فاطمه طباطبایی، عروس امام خمینی، وی صبح پس از مطالعه، برای تدریس به مسجد شیخ انصاری می‌رفته و یک ساعت و نیم مانده به ظهر برمی‌گشته و پیش از ظهر برای اقامه نماز ظهر به مسجد شیخ می‌رفته است.

اکنون

این مسجد امروز نیز رونق و محوریت خود را حفظ کرده است. در بهمن ماه 1388 که

به همراه برخی از اعضای هیئت تحریریه «فصلنامه فرهنگ زیارت » توفیق سفر به شهر نجف

و زیارت حرم امیرالمؤمنین × حاصل ش 􀀯􀀯 د، از این مس 􀀯􀀯 جد دیدن کردیم. طلاب و فضلای

بسیاری در داخل مسجد و صحن آن مشغول درس و بحث بودند. نماز ظهر و عصر به امامت

آی ةالله مرعشی و نماز مغرب و عشاء به امامت آی ةالله سید مهدی خرسان اقامه م یشد.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله مسجد شیخ انصاری در نجف، عبدالرحیم اباذری، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره هفتم، تابستان ۱۳۹۰، ص۱۰۴ است.

• اقلیم خاطرات، فاطمه طباطبایی، نشر عروج وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی،
• خاطرات حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ محمد فاضل استرآبادی، محمد فاضل استرآبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، تهران، ۱۳۸۷ش.
• ماضی النجف و حاضرها، آل باقر محبوبه، دارالاضواء، بیروت، ۱۴۰۶ق.
• خاطرات شیخ محمد سمامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،
• خاطرات آیةالله شیخ علی آل اسحاق،