مدرسه آخوند (نجف)
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Abbasahmadi1363 در تاریخ ۲۲ مهر ۱۳۹۸ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
مدرسه بزرگ آخوند
اين مدرسه كه در نجف به نام «مدرسة الكبرى» معروف است، تقريباً در انتهاى بازار حُويش، جنب مدرسه بخارائى‌ها قرار دارد كه در سال ١٣٢١ تحت نظر و اشراف ايشان و با كمك مالى فردى به نام آستانقلى بيگ، وزير سلطان عبدالاحد بخارى (اميربخارا) تأسيس شد.[۱]
مدرسه بزرگ آخوند، يكى از پررونق‌ترين مدارس نجف به شمار مى‌آيد و شخصيت‌هاى برجسته‌اى چون: آقا نجفى قوچانى (متوفاى ١٣۶٣ ق) ، آيت‌الله العظمى سيد محمود شاهرودى (متوفاى ١٣۵٣ ش) و آيت‌الله العظمى سيد عبدالاعلى سبزوارى (متوفاى ١٣٧٢ش) و آيت‌الله سيد عباس خاتم يزى (متوفاى ١٣٨٠ش) در آن سكونت داشتند. مرحوم آقا نجفى قوچانى در كتاب خاطرات خود، چگونگى ورودشان به اين مدرسه را چنين نقل مى‌كنند:
رفتم نزد آقاى آخوند؛ مدرسه بزرگ كه تازه بنايى مى‌كردند و خود آقاى آخوند هر روز يك ساعتى به آن مدرسه مى‌رفت و گوشه‌اى مى‌نشست و به كار عمله و بنا تماشا مى‌كرد و خوشش مى‌آمد؛ بلكه نوعاً تماشاى تعميرات خصوصاً خيريه كه يك نوع از صدقات جاريه است، خوشايند است. نزديك بود طبقه اول آن مدرسه تمام شود؛ عرض كردم از اين مدرسه به من حجره داده مى‌شود؟ فرمودند: پس به جهت كه بنا مى‌شود؟ ! [سپس به فرزندش گفت] ميرزا مهدى! هر حجره كه آقا مى‌خواهد به ايشان بده و به اسم ايشان ثبت كن. آقا ميرزا مهدى گفت: كدام را مى‌خواهى؟ و من حجره‌اى كه در گوشه واقع بود، تعيين كردم. فرمودند: همه از اين حجره‌ها كه فضاى مدرسه در نظر اندازشان هست، تعيين مى‌كنند و تو خيلى ساده هستى كه گوشه مستور را تعيين مى‌كنى. گفتم: من حجره مى‌خواهم كه درس در او بخوانم و افكارم مرتب باشد، نه براى تماشا كه خوش منظره باشد؛ والا اين قدرها من هم شعور دارم كه آنها بهتر است، اما نه براى طلبه. . . كم كم منتقل شدم به مدرسه آخوند و به جديت تمام مشغول به درس و بحث و نوشتن شدم.
مرحوم‌آيت‌الله خاتم يزدى يكى ديگر از ساكنان مدرسه بزرگ آخوند بود كه در خاطرات خويش مى‌گويد:
بنده در بدو ورود به نجف اشراف (سال ١٣٣٣ش) در مدرسه بزرگ مرحوم‌آخوند ساكن شدم. مرحوم آخوند خراسانى سه مدرسه در نجف اشراف داشت كه به مدرسه صغرى و مدرسه وسطى و مدرسه كبرى معروف بودند. در سال‌هاى بعد مرحوم آقاى خلخالى، مدرسه كبرى را خراب كرد و در جاى آن، يك مدرسه مجلل در سه طبقه بنا نمود. ظاهراً اين مدرسه در حال حاضر در اختيار رژيم بعث قرار گرفته است.[۳]
در اواخر قرن چهاردهم، ساختمان اين مدرسه فرسوده شد تا اين كه در سال ١٣۴٨ شمسى به همت مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمين حاج شيخ نصرالله خلخالى و با هزينه مرحوم حاج على آقا سياهپوشان به شكل باشكوه و زيبايى تجديد بنا گرديد.[۱]
ساختمان جديد مدرسه بزرگ آخوند، از يك حياط بزرگ مربع شكل تشكيل شده است كه در اطراف آن، سه طبقه و تعداد ١٠٣ حجره دارد. كتابخانه و مدرس آن در طبقه دوم ضلع شرقى مدرسه واقع است. به علاوه از يك زيرزمين بزرگ نيز برخوردار است كه به گفته خادم مدرسه، در مراسم مهم حوزوى و تشكيل جلسات و بزرگداشت‌هاى سرتاسرى از آن استفاده مى‌شود.
پيش از ظهر روز شنبه ششم اسفندماه ١٣٩٠ برابر با سوم ربيع الاول ١۴٣٣ قمرى به همراه اعضاى هيئت تحريريه فصلنامه از اين مدرسه ديدن كرديم. حدود ١٢٧ طلبه پاكستانى، هندى و افغانى در آن ساكن بودند. خادم مدرسه اجازه نداد تا از ساختمان داخل و حجرات مدرسه عكس بگيريم؛ اما هنگام خروج، از درب ورودى و تابلوى سر در مدرسه عكس گرفتيم. سردر مدرسه، نماى حجرات و راهروهاى مدرسه، همه با كاشى‌هاى فيروزه‌اى رنگ تزئين شده است.
اين مدرسه در زمان رژيم بعثى عراق، بارها مورد حمله نيروهاى امنيتى قرار گرفت؛ به‌خصوص در قيام شعبانيه سال ١٩٩١ به اشغال صداميان درآمد و مدت‌ها اين اشغالگرى ادامه داشت كه در خاطرات آيت‌الله خاتم يزدى به آن اشاره شده است.[۴]
مدرسه وسطاى آخوند
اين مدرسه كه در محله «بُراق» ، ابتداى ورودى يكى از كوچه‌هاى خيابان امام صادق (ع) (شارع الصادق) قرار دارد، در سال ١٣٢۶ قمرى با اشراف و هدايت آخوند خراسانى و به سرمايه بانى مدرسه بزرگ تأسيس شد و داراى دو طبقه و ٣۴ حجره بوده است. در اين مدرسه مراجع بزرگى مانند: آيت‌الله سيد عبدالهادى شيرازى و آيت‌الله سيد احمد خوانسارى سكونت داشتند. به گفته اهالى محل و كسبه اطراف مدرسه، قسمتى از آن در زمان حكومت صدام در مسير خيابان قرار گرفت و تخريب شد.
در مراجعه به اين مدرسه، با درب بسته آن مواجه شديم و نتوانستيم از ساختمان داخلى و حجرات آن بازديد كنيم. بر پارچه‌نوشته‌اى كه بالاى درب ورودى نصب كرده بودند، نوشته بود به خاطر بازسازى و تعميرات اساسى، تا اطلاع ثانوى مدرسه تعطيل است.[۵]
مدرسه صغراى آخوند
اين مدرسه نيز با توليت آخوند خراسانى و با سرمايه همان بانى در سال ١٣٢٨ قمرى ساخته شد. در خيابان شارع الرسول، از طرف درب قبله حرم اميرمؤمنان (ع) سمت چپ خيابان، داخل كوچه سوم معروف به «كوچه صد تومانى» در محله مِشراق واقع است. مدرسه كوچك آخوند اينك يكى از مدارس پررونق حوزه نجف به شمار مى‌آيد. درس و بحث در آن برگزار مى‌شود و محل رفت و آمد طلاب و فضلا و اساتيد است. چون اين مدرسه در محدوده بيت مرجعيت قرار داشت و تحت كنترل و حفاظت نيروهاى امنيتى و حفاظتى بود، نتوانستيم از آن ديدن كنيم؛ زيرا فقط طلاب و فضلاى ساكن در نجف حق ورود به آن را داشتند. مرحوم‌آيت‌الله سيد مرتضى مرعشى نجفى (متوفاى ١٣٧۵ ش) برادر آيت‌الله مرعشى نجفى، يكى از ساكنين مدرسه صغرى آخوند در نجف اشرف بود.
يك سال پس از اتمام ساختمان مدرسه صغرى، آخوند خراسانى در سال ١٣٢٩ قمرى چشم از جهان فرو بست. پس از تشييع باشكوه در جوار حرم علوى، در حجره ٢۶ جنب مقبره ميرزا حبيب‌الله رشتى (متوفاى ١٣١٢ق) آرام گرفت. بعدها در اين مقبره، علماى بزرگى چون آيت‌الله سيدابوالحسن اصفهانى (متوفاى ١٣۶۵ ق) وآيت‌الله سيد حسن بجنوردى (متوفاى ١٣۵٩ق) صاحب «القواعد الفقيه» نيز به خاك سپرده شدند.[۶]
پانوشت
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ موقوفات ايرانيان در عراق، مجله ميراث جاويدان، شماره ۶.
- ↑ سياحت شرق، ص ٣۴١.
- ↑ خاطرات آيةالله خاتم يزدى، ص ۴١.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۰.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۰ و ۱۲۱.
- ↑ مدارس آخوند خراسانی در نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره ۹، ص۱۲۱.
منابع
- سياحت شرق، آقانجفى قوچانى، تصحیح شاكرى،
- خاطرات آيةالله خاتم يزدى،
- موقوفات ايرانيان در عراق، محمدرضا انصارى، مجله ميراث جاويدان، شماره ۶.