جماء‌ تضارع

نام

ضبط این کوه را جَمّاء تُضارُع دانسته‌اند. به آن تُضارِع و تَضارُع بر وزن تفاعل نیز گفته‌اند. به گفته برخی، مردم مدینه آن را به کوه غرابه می‌شناخته‌اند.

یکی از کوه‌های جماوات

نوشتار اصلی: کوه‌های جماوات جَمّاء تُضارع، یکی از کوه‌های سه‌گانه جماوات است. این کوه‌ها، شامل سه کوه کوچک و نزدیک به هم بوده که در غرب مدینه و در وادی عقیق قرار گرفته‌اند.

مکان

کسی که از راه بدر، به سمت مکه حرکت کند، در سمت راست او جَمّاء تُضارع و در سمت چپ وی چاه عروه قرار دارد. فاصله این کوه، از حرم شریف نبوی(ع) چهار و نیم کیلومتر است. در جنوب غربی این کوه، کوه کوچکی به نام کوه «المکیمن» قرار دارد.

‌ویژگی

جماء تضارع به شکل دو کوه بزرگ است و بین آنها دره بزرگی قرار دارد، که به آن «شعب تضارع» می‌گویند. شکل تقریبی این کوه مانند مستطیل بوده، طول آن چهار کیلومتر و عرض آن، از یک کیلومتر تا یک کیلومتر و هفتصد متر است.

در تاریخ

در دوره اموی، قصرهای بسیاری بر این کوه ساخته شد. برخی از آنها عبارتند از: قصر طاهر بن یحیی، قصر عبدالله بن ابی‌بکر بن عمرو بن عثمان بن عفان، قصر عاصم بن عمرو بن عثمان بن عفان.

عاصم بن عمرو بن عمر بن عثمان بن عفان، پشت قصر خود، در یکی از دره‌های این کوه، با سنگ‌های بزرگ سدّی ساخت. این سد، برای ذخیره و تهیه آب برای قصر دانسته‌اند، زیرا از چاه‌ها و آب وادی دور بوده است.

منابع

این مقاله برگرفته از مقاله بررسی جغرافیای طبیعی مدینه یحیی جهانگیری و علی اصغر کریم خانی، فصلنامه میقات حج، دوره ۲۶، ش۱۰۳، بهار ۱۳۹۷، ص۷۹–۱۰ است.

• الاماکن و ما اتفق لفظه و افترق مسماه من الامکنه، محمد بن موسی حازمی، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا. الامکنه و المیاه و الجبال و الآثار، نصر بن عبدالله اسکندری، مرکز الملک فیصل للبحوث و الدراسات الاسلامیه، ریاض، ۱۴۲۵ق.
• تاریخ معالم المدینة المنورة قدیما و حدیثا، احمد یاسین احمد خیاری، عامه، عربستان، ۱۴۱۹ق‏.
• معالم المدینه المنوره بین العمارة و التاریخ، عبدالعزیز کعکی، دار المکتبة الهلال، بیروت ۱۴۱۹ق.
• معجم البلدان، یاقوت حموی، دار صادر، بیروت، ۱۹۹۵م.
• وفاء الوفا بأخبار دارالمصطفی، علی سمهودی،‌ دار الکتب العلمیه، بیروت، ۲۰۰۶م.