مسجد آصفیه

اطلاعات اوليه
کاربری	مسجد و زیارتگاه
مشخصات
مساحت	۶۰۰ متر
امکانات	دو گنبد و دو گلدسته
معماری
بازسازی	در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)

مکان

مسجد آصف در عراق، بغداد، محله شورجه،^[۱] ابتدای پل شهدا و کنار رود دجله قرار دارد.^[۲] این مسجد نزدیک مدرسه مستنصریه است.^[۱]

پیشینه

این مسجد، در اصل یک دارالقرآن وابسته به مدرسه مستنصریه بغداد بود که گفته می‌شود در سال 1017ق، محمد چلبی، آن را به یک تکیه یا خانقاه طریقت مولویه^{[یادداشت ۱]} تبدیل کرد و در آن زمان، به نام مولاخانه^{[یادداشت ۲]} نامیده شد.

سپس در دوره ژداوود پاشا والی عثمانی (ح. 1232- 1241ق)، بازسازی و به مسجد تبدیل شد و ازآن‌پس با انتساب به داوود پاشا که ملقب به آصف ‌الزمان بود، به مسجد آصفیه نامیده شد.^[۳]

مدفونان

برخی نویسندگان شیعه، یکی از دو قبر در این مسجد را متعلق به محمد بن یعقوب کلینی (م. ۳۲۸ یا ۳۲۹ق) دانسته‌اند.^[۴] به باور اهل سنت بغداد، قبری که به شیخ کلینی منسوب است، قبر حارث محاسبی، از صوفیان سده چهارم قمری است.^[۵] برخی، این مقبره را مدفن یکی از خلیفه‌های عباسی دانسته^[۶] و برخی این باور را رد کرده‌اند.^[۷] در باوری دیگر، این مقبره متعلق به ابومحمدحسن بن قاسم بن هبة الله نیلی از شخصیت‌های نیمه دوم سده هفتم قمری است.^[۸]

قبر دیگر، به ابوالفتح محمد بن علی بن عثمان، معروف به شیخ کراجکی از عالمان شیعه در نیمه نخست سده پنجم قمری منسوب است.^[۹]

بنا

مساحت مسجد، نزدیک به ۶۰۰ متر است و دارای سه ورودی است که دو ورودی، متصل به شبستان مسجد و ورودی سوم، متصل به مقبره است. اتاق مقبره، مربع شکل و طول هر ضلع آن، هفت متر است. قبر منسوب به شیخ کلینی، میان اتاق قرار دارد و روی آن، یک صندوق چوبی مشبک، نصب شده است.^[۱۰] قبر منسوب به شیخ کراجکی نیز در همین اتاق قرار دارد. مسجد آصفیه، دارای یک گلدسته و دو گنبد آبی سبزرنگ است که یکی از این دو گنبد، بر اتاق مقبره قرار دارد.^[۱۱]

پانویس

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.
↑ https://goo.gl/maps/crxXzS5kXD23cTB7A
↑ دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.
↑ دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۶؛ مراقد المعارف، ج٢، ص٢١۷ به نقل از روضة الواعظین.
↑ دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۴؛ مراقد بغداد، ص٨؛ تاريخ محاسن بغداد، الكيلانى البغدادى، ص٢۴۶. رک: جامع الانوار فى مناقب الاخيار، ص٢٩٧.
↑ تاريخ مساجد بغداد وآثارها، شكرى الآلوسى، صص٣٠ و ٣١.
↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۷. رک: دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١٣؛ خير الزاد، ص٨۵.
↑ تلخيص مجمع الآداب، ج۴، صص٩٠ و ٩٢.
↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.
↑ معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.
↑ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۸.

↑ منسوب به مولوی، شاعر ایرانی.
↑ درواقع «مولوی خانه».

منابع

این مقاله برگرفته از کتاب زیارت‌گاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم. بخش «مقبره شیخ کلینی و شیخ کراجکی‌»، ج1، ص362، است.

[:0-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.

[2] ttps://goo.gl/maps/crxXzS5kXD23cTB7A

[5] دلیل خارطة بغداد المفصل، ص 181.

[6] دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۶؛ مراقد المعارف، ج٢، ص٢١۷ به نقل از روضة الواعظین.

[7] دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١۴؛ مراقد بغداد، ص٨؛ تاريخ محاسن بغداد، الكيلانى البغدادى، ص٢۴۶. رک: جامع الانوار فى مناقب الاخيار، ص٢٩٧.

[8] تاريخ مساجد بغداد وآثارها، شكرى الآلوسى، صص٣٠ و ٣١.

[9] زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۷. رک: دليل خارطة بغداد المفصل، ص٣١٣؛ خير الزاد، ص٨۵.

[10] تلخيص مجمع الآداب، ج۴، صص٩٠ و ٩٢.

[11] زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۲.

[12] معجم المراقد والمزارات فی العراق، ص 335.

[13] زیارتگاه‌های عراق، ص۳۶۸.

[3] منسوب به مولوی، شاعر ایرانی.

[4] درواقع «مولوی خانه».

[۱]

[۲]

[یادداشت ۱]

[یادداشت ۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]