وقوف در مشعر
وقوف در مشعر یا وقوف در مزدلفه،
مفهوم‌شناسی
«وقوف» در لغت به معنای ایستادن و توقف کردن است و در اصطلاح حج، به ماندن در مکانی خاص گفته می‌شود.
«وقوف در مشعر»، به معنای «ماندن در مشعر» بوده و سومین عملِ واجبِ حج است.
احکام
وقوف در مشعر، واجب و رکنی از ارکان حج است.[۱]
از طلوع صبح تا طلوع آفتاب واجب است؛ ولى تمام آن، ركن نيست. بلكه ركن، وقوف مقدارى از بين‌الطلوعين است؛ اگرچه به اندازه يك دقيقه باشد.
زمان
بر پایه نظر مشهور فقیهان شیعه، زمان وقوف در مشعر، از طلوع صبح تا طلوع آفتاب است؛[۲] ولى تمام آن، ركن نيست. بلكه ركن، وقوف مقدارى از بين‌الطلوعين است؛ اگرچه به اندازه يك دقيقه باشد.
زمان وقوف در مشعرالحرام از اذان صبح تا طلوع آفتاب روز عيد قربان است. حجاج، پس از غروب از عرفات بيرون مى‌آيند و روانه مشعرالحرام مى‌شوند و شب عيد را در مشعر سپرى مى‌كنند و به فتواى بسيارى از فقها شب عيد را نيز بايد به نيت اطاعت الهى در آن‌جا بمانند و از اذان صبح نيت وقوف داشته باشند.
ابوحنیفه، پایه‌گذار مذهب حنفیه، وقت وقوف در مشعر را از طلوع فجر تا طلوع خورشید دانسته است. به گفته مالک بن انس، رئیس مذهب مالکی، حج‌گذار هر ساعتی از شب عید قربان و پیش از طلوع فجر را وقوف کند کافی است. امام شافعی، پیشوای مذهب شافعی، وقوف در هر لحظه‌ای پس از نیمه‌شب عید قربان را کافی دانسته است.[۳]
مکان
اختیاری و اضطراری
فلسفه
بر پایه روایتی، حاجی پس از تضرع و زاری در عرفات، اجازه ورود به حرم مکی می‌گیرد و در آستانه درِ دوم (یعنی مشعر که در محدوده حرم مکی قرار دارد) نگه داشته می‌شود. پس از دعا و قربانی و رها کردن آلودگی‌ها، اجازه می‌یابد که با پاکی به زیارت بیاید.[۴]
جستارهای وابسته
پانویس
منابع
- بدائع الصنائع (الفقه‌الحنبلی)، علاءالدین بن مسعود الکاشانی، المصادر الفقهیه، بیروت، ۱۴۲۲ق.
- جرعه‌ای از صهبای حج، عبدالله جوادی آملی، تهران، مشعر، ۳۸۶ش.
- حج و عمره در قرآن و حدیث، محمد محمدی ری‌شهری، ترجمه جواد محدثی، قم، مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۳۸۶ش.
- درآمدی بر فقه مقارن، مصطفی جعفر پیشه فرد، تهران، بعثه مقام معظم رهبری، معاونت امور روحانیون، ۱۳۸۸ش.
- علل الشرائع، شیخ صدوق، قم، انتشارات مکتبة الداوری، بی‌تا.
- فقه السنه، السّید سابق، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۹ق.
- قاموس الحج و العمره من حجة النبی و عمره، احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
- الکافی، ثقة الاسلام کلینی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ۱۳۶۵ش.
- کتاب الخلاف فی الفقه، شیخ طوسی، تهران، ۱۳۷۷ش.
- المحجّة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، مولی محسن فیض کاشانی، بیروت: ۱۴۰۳، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
- المراقبات (اعمال السنة)، میرزا جواد ملکی تبریزی، ترجمهٔ میرزا حکیم خسروانی، تهران: بی‌تا، انتشارات فقیه.
- مستدرک الوسائل، محدث نوری، قم، مؤسسه آل البیت(ع)، ۱۴۰۸ق.
- مصباح الشریعة ومفتاح الحقیقه، منسوب به امام ششم حضرت صادق علیه السلام ، تهران: ۱۳۶۰، انجمن اسلامی حکمت و فلسفهٔ ایران.
- وسائل الشیعه الی تحصیل الشریعه، محمدبن الحسن الحرّ العاملی، تحقیق مؤسسة آل البیت، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۹ق.