پرش به محتوا

آل حبوبی

از ویکی حج

آل حَبوبی در زمره سادات علوی عراق، از نسل شریف عزالدین حُمَیضه امیر مکه

خاندان حبوبی

آل حبوبی ازخاندان‌های علوی مشهور شیعه در عراق‌اند.[۱] آنان اصالت حجازی دارند[۲] و با آل‌ عطیه، از اشراف حسینی حاکم بر مدینه[۳] در نسب مشترك و از نسل شریف ابو‌محمد عزالدین حُمیضه، امیر مكه (حک 701-718ق.) هستند[۴] که نسبش با 19 واسطه به امام حسن7 می‌رسد.[۵] حمیضه در سال 718ق. از حجاز كوچ كرد و به سال 720ق. در عراق ساكن شد.[۶] ابن شَدْقَم* برای او بازماندگانی در عراق و ایران برشمرده است[۷] که آل حبوبی از آن جمله‌اند. این خاندان هنوز در حجاز به ویژه مدینه منوره بستگانی دارند كه آل سید عمران از آنان است.[۸] سید حسن امین از آنان با عنوان «خاندانی شریف» یاد كرده است.[۹]

سید محمد سعید آل حبوبی

نام‌آورترین شخصیت علمی این خاندان، سید محمد سعید بن سید محمود آل حبوبی (1266-1333ق.) دانشمند بزرگ شیعه و رهبر مجاهدان عراق در برابر تجاوز انگلستان به عراق است[۱۰] كه مدتی را در حجاز و نجد به تجارت گذراند.[۱۱] وی در جوانی از مشهورترین شاعران عراق به شمار می‌آمد[۱۲]؛ اما در 40 سالگی شعر را ترك كرد و از میرزا حبیب‌الله رشتی، شیخ محمد حسین كاظمی، شیخ محمد طه نجف و شیخ محمد شربیانی اجازه روایت گرفت.[۱۳] عرفان و اخلاق را نیز از محضر آخوند ملا حسینقلی همدانی فراگرفت.[۱۴] پس از اشغال لیبی به دست ایتالیا در سال 1329ق. وی همراه آخوند خراسانی و جمعی از فقیهان، با صدور فتوایی، مسلمانان را به دفاع از اسلام و جنگ با دشمنان فراخواند.[۱۵] با شروع جنگ جهانی اول و تصرف بصره به دست نیروهای انگلیسی، وی سپاهیانی از قبایل گرد آورد و در بصره میان او و انگلیسی‌ها جنگ سختی درگرفت؛ اما این جنگ به شكست نیروهای مقاومت عراق انجامید. پس از این ماجرا و در راه بازگشت به نجف اشرف، در پی فشارهای روحی شکست از انگلیس، در شهر ناصریه عراق درگذشت.[۱۶] جنازه وی پس از تشییع تا نجف، در صحن حرم امام علی7 به خاک سپرده شد.[۱۷] از وی آثاری چند بر جای مانده است؛ اما جز دیوان شعرش هیچ یك به چاپ نرسیده است.[۱۸]

دیگر افراد معروف خاندان

از دیگر نام‌آوران این خاندان، سید علی (1296-1344ق.) فرزند سید محمد سعید آل حبوبی، عالم، خطیب و شاعر، نیز سید محمود (متولد1323ق.) برادرزاده حبوبی بزرگ، فرزند سید حسین بن سید محمود آل حبوبی از شعرای عراق[۱۹] را می‌توان نام برد.

منابع

الاجازة الکبیره: عبدالله موسوی جزایری، قم، کتابخانه نجفی، 1367ش؛ الاعلام: الزركلی (م.1396ق.)، بیروت، دار العلم للملایین، 1997م؛ اعیان الشیعه: سید محسن الامین (م.1371ق.)، به كوشش حسن الامین، بیروت، دار التعارف؛ تاریخ الحرکة الاسلامیة فی العراق: عبدالحلیم الرهیمی، بیروت، دار العالمیه، 1985م؛ تاریخ النجف الاشرف: محمد حسین بن علی المسلمی العقیلی (م.1418ق.)، قم، دلیل ما، 1427ق؛ تحفة الازهار و زُلال الانهار: ابن شدقم (م.109ق.)، به کوشش الجبوری، تهران، میراث مکتوب، 1420ق؛ جهادیه: وزارت امور خارجه، به کوشش کاوسی عراقی و نصرالله صالحی، تهران، وزارت امور خارجه، 1375ش؛ دایرة المعارف تشیع: زیر نظر سید جوادی و دیگران، تهران، نشر شهید سعید محبی، 1375ق؛ الذریعة الی تصانیف الشیعه: آقا بزرگ تهرانی (م.1389ق.)، بیروت، دار الاضواء، 1403ق؛ رسائل و فتاوای جهادی: محمد حسن رجبی، تهران، وزارت ارشاد، 1378ق؛ العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفأسی (م.832ق.) به كوشش فؤاد سیر، مصر، الرساله، 1406ق؛ عمدة الطالب: ابن عنبه (م.828ق.)، به كوشش محمد حسن، نجف، المکتبة الحیدریه، 1380ق؛ مستدركات اعیان الشیعه: سید حسن امین، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1408ق؛ موسوعة طبقات الفقهاء: جعفر سبحانی، قم، مؤسسه امام صادق7، 1418ق؛ موسوعة مكة المكرمة والمدینة المنوره: احمد زكی یمانی، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛ النجف الاشرف و حرکة الجهاد: کامل سلمان الجبوری، بیروت، مؤسسة العارف للمطبوعات، 1422ق؛ نقباء البشر: آقا بزرگ تهرانی، مشهد، دار المرتضی، 1404ق.

سید علی حسین‌پور

  1. نقباء البشر، ج2، ص814-815 .
  2. نقباء البشر، ج2، ص815 .
  3. موسوعة مکة المکرمه، ج1، ص160.
  4. العقد الثمین، ج4، ص232.
  5. عمدة الطالب، ص241.
  6. نقباء البشر، ج2، ص814 .
  7. تحفة الازهار، ج1، ص246.
  8. نقباء البشر، ج2، ص815 .
  9. مستدركات اعیان الشیعه، ج5، ص268.
  10. تاریخ الحرکة الاسلامیه، ص165؛ تاریخ النجف الاشرف، ص14.
  11. الاعلام، ج6، ص142؛ نقباء البشر، ج2، ص816.
  12. الذریعه، ج9، ص229.
  13. الاجازة الکبیره، ص189-190.
  14. اعیان الشیعه، ج9، ص344.
  15. رسائل و فتاوای جهادی، ص238-239؛ جهادیه، ص45-46.
  16. نک: اعیان ‏الشیعه، ج9، ص56؛ موسوعة طبقات الفقهاء، ج14، قسم‏2، ص722-723؛ الذریعه، ج9، ص229.
  17. اعیان الشیعه، ج9، ص344؛ الذریعه، ج9، ص229.
  18. الذریعه، ج9، ص229؛نقباء البشر، ج2، ص816.
  19. الذریعه، ج9، ص229؛ مستدركات ‏أعیان ‏الشیعه، ج1، ص215؛ دائرة المعارف تشیع، ج1، ص161.