افاضه از عرفات به مشعرالحرام
افاضه از عرفات به مشعرالحرام، دومین مرحله از افاضات یا جابجاشدن حاجی در حج است. به باور بیشتر فقیهان امامی،[۱] حنفی،[۲] شافعی[۳] و حنبلی[۴] زمان افاضه از عرفات، پس از غروب آفتاب روز عرفه است و افاضه از عرفات پیش از غروب آفتاب جایز نیست. در این میان، مالکیان وقوف در عرفات در بخشی از شب را نیز رکن حج قلمداد کرده‌اند و از این‌رو، افاضه پیش از غروب را موجب بطلان حج دانسته‌اند.[۵]
کفاره
دیدگاه مشهور فقیهان امامی، کفاره بیرون آمدن از عرفات پیش از غروب آفتاب، قربانی (بدنه) و در صورت ناتوانی از انجام آن، 18 روز روزه گرفتن است.[۶] [۷] البته اگر افاضه پیش از غروب آفتاب، به سبب ناآگاهی یا اشتباه صورت گیرد یا حج‌گزار پیش از غروب آفتاب به عرفات بازگردد، کفاره از عهده او برداشته می‌شود.[۸]
بر پایه فقه حنفی[۹] و حنبلی[۱۰] نیز افاضه پیش از غروب آفتاب کفاره دارد و در صورت بازگشت به عرفات پیش از غروب، از عهده فرد برداشته می‌شود. فقیهان شافعی پرداخت کفاره را در این فرض مستحب شمرده‌اند.[۱۱]
آداب
فقها برای افاضه از عرفات به مشعرالحرام آدابی برشمرده‌اند. از جمله ا. استغفار[۱۲] که در آیه 199 بقره/2 و احادیث[۱۳] سفارش شده است. ب. رعایت وقار و آرامش.[۱۴] ج. خواندن دعاهای ویژه.[۱۵] د. با هم خواندن نماز مغرب و عشا در مزدلفه. به باور فقیهان امامی[۱۶] و اهل سنت[۱۷] تاخیر ادای نماز مغرب از اول وقت و به جا آوردن آن در مزدلفه همراه با نماز عشا، سنت و مستحب است، حتی اگر تا رسیدن به مزدلفه یک چهارم شب گذشته باشد؛ چنان‌که امامیان بدان تصریح کرده‌اند.[۱۸] (← جمع بین صلاتین)
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ النهایه، طوسی، ص251؛ السرائر، ج1، ص521.
- ↑ نک: المبسوط، سرخسی، ج4، ص18؛ بدائع الصنائع، ج2، ص154.
- ↑ فتح العزیز، ج7، ص357-359؛ الحاوی الکبیر، ج4، ص174.
- ↑ الروض المریع، ج1، ص187-188.
- ↑ حاشیة الدسوقی، ج2، ص37.
- ↑ النهایه، طوسی، ص251؛ مختلف الشیعه، ج4، ص245.
- ↑ الکافی، ج4، ص68؛ مختلف الشیعه، ج4، ص245؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص188.
- ↑ منتهی المطلب، ج11، ص59؛ النخبه، ص168؛ ارشاد الاذهان، ج1، ص328.
- ↑ بدائع الصنائع، ج2، ص127.
- ↑ المغنی، ج3، ص436.
- ↑ فتح العزیز، ج7، ص364؛ المجموع، ج8، ص119.
- ↑ المقنعه، ص415؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص193.
- ↑ نک: الکافی، ج4، ص469؛ التهذیب، ج5، ص187.
- ↑ الحاوی الکبیر، ج4، ص174؛ تذکرة الفقهاء، ج8، ص193؛ المجموع، ج8، ص123.
- ↑ السرائر، ج1، ص588؛ سداد العباد، ص341؛ مستند الشیعه، ج12، ص231.
- ↑ تذکرة الفقهاء، ج8، ص194؛ جامع المقاصد، ج2، ص25.
- ↑ المغنی، ج3، ص437-438؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص44.
- ↑ المقنعه، ص416؛ السرائر، ج1، ص199؛ جامع المقاصد، ج2، ص25.
منابع
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل افاضه.
- ارشاد الاذهان: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، به کوشش الحسون، قم، نشر اسلامی، 1410ق؛
- اسنی المطالب فی شرح روض الطالب: زکریا الانصاری (م. 926ق.) ، به کوشش محمد تامر، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1422ق؛
- اصباح الشیعه: قطب الدین البیهقی (م. قرن6ق.) ، ابراهیم بهادری، قم، مؤسسة الامام صادق7، 1416ق؛
- الاقتصاد الهادی: الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش حسن سعید، تهران، مکتبة جامع چهل ستون، 1400ق؛
- الام: الشافعی (م. 204ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1403ق؛
- البحر الرائق: ابونجیم المصری (م. 970ق.) ، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛
- البحر المحیط: ابوحیان الاندلسی (م. 754ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1412ق؛
- تفسیر سمرقندی (بحر العلوم): السمرقندی (م. 375ق.) ، به کوشش محمود مطرجی، بیروت، دار الفکر؛
- بدایة المجتهد: ابن رشد القرطبی (م. 595ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار الفکر، 1415ق؛
- بدائع الصنائع: علاء الدین الکاسانی (م. 587ق.) ، پاکستان، المکتبة الحبیبیه، 1409ق؛
- تاریخ طبری (تاریخ الامم و الملوک)، الطبری (م. 310ق.) ، به کوشش گروهی از علما، بیروت، اعلمی، 1403ق؛
- تاریخ الیعقوبی: احمد بن یعقوب (م. 292ق.) ، بیروت، دار صادر، 1415ق؛
- التبیان: الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
- تحریر الاحکام الشرعیه: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السّلام)، 1420ق؛
- تحریر الوسیله: امام خمینی1 (م. 1368ش.) ، نجف، دار الکتب العلمیه، 1390ق؛
- تذکرة الفقهاء: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، قم، آل البیت:، 1414ق؛
- ترتیب اصلاح المنطق: ابن السکیت (م. 244ق.) ، به کوشش بکایی، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه، 1412ق؛
- التحریر و التنویر: ابن عاشور (م. 1393ق.) ، مؤسسة التاریخ؛
- تفسیر ابن کثیر (تفسیر القرآن العظیم): ابن کثیر (م. 774ق.) ، به کوشش شمس الدین، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1419ق؛
- تفسیر ثعلبی (الکشف و البیان): الثعلبی (م. 427ق.) ، به کوشش ابن عاشور، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422ق؛
- تهذیب الاحکام: الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1365ش؛
- الجامع للشرائع: یحیی بن سعید الحلی (م. 690ق.) ، به کوشش گروهی از فضلا، قم، سید الشهداء، 1405ق؛
- جامع البیان: الطبری (م. 310ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1412ق؛
- جامع المقاصد: الکرکی (م. 940ق.) ، قم، آل البیت:، 1411ق؛
- جمل العلم و العمل: السید المرتضی (م. 436ق.) ، به کوشش احمد حسینی، نجف، مطبعة الآداب، 1387ق؛
- جواهر الکلام: النجفی (م. 1266ق.) ، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛
- حاشیة الدسوقی: الدسوقی (م. 1230ق.) ، احیاء الکتب العربیه؛
- حاشیة الصاوی علی الشرح الصغیر: احمد بن محمد الخلوتی (م. 1241ق.) ، دار المعارف؛
- الحاوی الکبیر: الماوردی (م. 450ق.) ، به کوشش علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414ق؛
- الحدائق الناضره: یوسف البحرانی (م. 1186ق.) ، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، 1363ش؛
- الخلاف: الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش خراسانی و دیگران، قم، نشر اسلامی، 1407ق؛
- الدر المنثور: السیوطی (م. 911ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1365ق؛
- الدر المختار: الحصکفی (م. 1088ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1415ق؛
- الدروس الشرعیه: الشهید الاول (م. 786ق.) ، قم، النشر الاسلامی، 1412ق؛
- الروض المریع شرح زاد المستنقع: منصور البهوتی (م. 1051ق.) ، به کوشش سعید اللحام، بیروت، دار الفکر؛
- روضة الطالبین: النووی (م. 676ق.) ، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
- سداد العباد: حسین بن محمد آل عصفور (م. 1216ق.) ، به کوشش محسن آل عصفور، قم، محلاتی، 1421ق؛
- السرائر: ابن ادریس (م. 598ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1411ق؛
- سنن الترمذی: الترمذی (م. 279ق.) ، به کوشش عبدالوهاب، بیروت، دار الفکر، 1402ق؛
- السیرة النبویه: ابن هشام (م. 213/218ق.) ، به کوشش محمد محیی الدین، مصر، مکتبة محمد علی صبیح، 1383ق؛
- شرائع الاسلام: المحقق الحلی،(م. 676ق.) ، به کوشش شیرازی، تهران، استقلال، 1409ق؛
- الشرح الکبیر: ابوالبرکات (م. 1201ق.) ، دار احیاء الکتب العربیه؛
- الصحاح: الجوهری (م. 393ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، 1407ق؛
- صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان: علی بن بلبان الفارسی (م. 739ق.) ، به کوشش الارنؤوط، الرساله، 1414ق؛
- صحیح البخاری: البخاری (م. 256ق.) ، بیروت، دار الفکر، 1401ق؛
- صحیح مسلم: مسلم (م. 261ق.) ، بیروت، دار الفکر؛
- العین: خلیل (م. 175ق.) ، به کوشش المخزومی و دیگران، دار الهجره، 1409ق؛
- غنیة النزوع: الحلبی (م. 585ق.) ، به کوشش بهادری، قم، مؤسسه امام صادق7، 1417ق؛
- فتح العزیز: عبدالکریم بن محمد الرافعی (م. 623ق.) ، دار الفکر؛
- فقه السنه: سید سابق، بیروت، دار الکتاب العربی؛
- فقه القرآن: الراوندی (م. 573ق.) ، به کوشش الحسینی، قم، مکتبة النجفی، 1405ق؛
- الفقه علی المذاهب الخمسه: محمد جواد مغنیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، 1422ق؛
- الکافی فی الفقه: ابوالصلاح الحلبی (م. 447ق.) ، به کوشش استادی، اصفهان، مکتبة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)، 1403ق؛
- الکافی: الکلینی (م. 329ق.) ، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، 1375ش؛
- کشاف القناع: منصور البهوتی (م. 1051ق.) ، به کوشش محمد حسن، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1418ق؛
- الکشاف: الزمخشری (م. 538ق.) ، قم، بلاغت، 1415ق؛
- کشف الرموز: الفاضل الآبی (م. 690ق.) ، به کوشش اشتهاردی و یزدی، قم، نشر اسلامی، 1408ق؛
- کشف اللثام: الفاضل الهندی (م. 1137ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1416ق؛
- کفایة الاحکام (کفایة الفقه): محمد باقر السبزواری (م. 1090ق.) ، به کوشش الواعظی، قم، النشر الاسلامی، 1423ق؛
- کنز العرفان فی فقه القرآن: الفاضل المقداد (م. 826ق.) ، به کوشش بهبودی، تهران، مرتضوی، 1373ش؛
- لسان العرب: ابن منظور (م. 711ق.) ، قم، ادب الحوزه، 1405ق؛
- المبسوط فی فقه الامامیه: الطوسی (م. 460ق.) ، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه؛
- المبسوط: السرخسی (م. 483ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛
- مجمع البیان: الطبرسی (م. 548ق.) ، بیروت، دار المعرفه، 1406ق؛
- المجموع شرح المهذب: النووی (م. 676ق.) ، دار الفکر؛
- المختصر النافع: المحقق الحلی (م. 676ق.) ، تهران، البعثه، 1410ق؛
- مختلف الشیعه: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، قم، النشر الاسلامی، 1412ق؛
- مدارک الاحکام: سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م. 1009ق.) ، قم، آل البیت:، 1410ق؛
- مستند الشیعه: احمد النراقی (م. 1245ق.) ، قم، آل البیت:، 1415ق؛
- المصباح المنیر: الفیومی (م. 770ق.) ، قم، دار الهجره، 1405ق؛
- معجم مقاییس اللغه: ابن فارس (م. 395ق.) ، به کوشش عبدالسلام، قم، دفتر تبلیغات، 1404ق؛
- المغنی: عبدالله بن قدامه (م. 620ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه؛
- مغنی المحتاج: محمد الشربینی (م. 977ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1377ق؛
- مفردات: الراغب (م. 425ق.) ، نشر الکتاب، 1404ق؛
- المقنعه: المفید (م. 413ق.) ، قم، نشر اسلامی، 1410ق؛
- مناسک حج: لطف الله الصافی، دار القرآن الکریم، 1414ق؛
- من لا یحضره الفقیه: الصدوق (م. 381ق.) ، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، 1404ق؛
- منتهی المطلب: العلامة الحلی (م. 726ق.) ، مشهد، آستان قدس رضوی، 1412ق؛
- مواهب الجلیل: الحطاب الرعینی (م. 954ق.) ، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416ق؛
- مواهب الرحمن: سید عبدالاعلی السبزواری، بیروت، مؤسسه اهل بیت:، 1409ق؛
- المهذب: القاضی ابن البراج (م. 481ق.) ، به کوشش جمعی از محققان، قم، نشر اسلامی، 1406ق؛
- المیزان: الطباطبائی (م. 1402ق.) ، بیروت، اعلمی، 1393ق؛
- النخبه: الفیض الکاشانی (م. 1091ق.) ، به کوشش انصاری، تهران، سازمان تبلیغات، 1418ق؛
- النهایه: مبارک ابن اثیر (م. 606ق.) ، به کوشش محمود الزاوی و الطناحی، قم، اسماعیلیان، 1367ش؛
- النهایه: الطوسی (م. 460ق.) ، بیروت، دار الکتاب العربی، 1400ق؛
- نهایة المحتاج: محمد بن ابی العباس الشافعی (م. 1004ق.) ، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1413ق؛
- نیل الاوطار: الشوکانی (م. 1255ق.) ، بیروت، دار الجیل، 1973م؛
- الوسیلة الی نیل الفضیله: ابن حمزه (م. 560ق.) ، به کوشش الحسون، قم، مکتبة النجفی، 1408ق؛
- الهدایة شرح بدایة المبتدی: علی بن ابی بکر المرغینانی (م. 593ق.) ، به کوشش طلال یوسف، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1415ق.