مأخذشناسی حج و حرمین شریفین در مغرب اسلامی (کتاب)
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| به کوشش | پژوهشکده حج و زیارت |
| محتوا | |
| موضوع |
کتاب‌شناسی توصیفی مرتبط با حج و حرمین |
| زبان | فارسی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | ۳۴۸ |
| قطع | وزیری |
| ناشر | مشعر |
| محل نشر | تهران |
| تاریخ نشر | 1399 |
| شابک | 9789645409263 |
| رده‌بندی کنگره | Z7835 |
| رده‌بندی دیویی | 016/297357 |
ماخذشناسی حج و حرمین شریفین در مغرب اسلامی، کتابی است با موضوع کتاب‌شناسی تفصیلی آثار مسلمانان مغرب درباره حج و حرمین شریفین. این کتاب از آثار پژوهشکده حج و زیارت است که به همت دبیرخانه همایش بین المللی مغرب اسلامی، حج و حرمین شریفین، در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است. در این اثر در مجموع ۴۹۵ کتاب و رساله که در طول تاریخ به قلم مسلمانان کشورهای تونس، الجزایر، مراکش و لیبی در موضوع تاریخ حرمین یا سفرنامه حج نگاشته شده فهرست و چکیده‌از محتوای هر کتاب ارائه شده است.
محدوده و روش پژوهش
فارغ از اینکه مغرب اسلامی نزد تاریخ‌نگاران و جغرافی‌نگاران اسلامی چه محدوده‌ای را شامل می‌شده است، بنابر اهداف همایش مغرب اسلامی، که این کتاب از سلسله انتشارات آن به حساب می‌آید، مغرب غنوانی ناظر به چهار کشور تونس، الجزایر، مراکش و لیبی است و میراث حج‌گزاری اندلس و موریتانی و سنگال را در بر نمی‌گیرد.
در این اثر تلاش شده همه منابع مرتبط با حج مغربی در سه مبحث کلی تاریخ نگاری، سفرنامه‌نگاری و مناسک نگاری جمع آوری و طبقه بندی شود. از آنجا که موضوع اسرار و عرفان حج منابع محدودی را در بر می‌گرفت این منابع ذیل مبحث مناسک نگاری معرفی شد. ذین همین مبحث گاه منابعی معرفی شده که به کلیات فقه و مبانی اصولی مالکیان مغرب مرتبط است.
ساختار و محتوا
تعداد منابع حج مغربی اعم از کتاب، پایان نامه، و مقاله به ۴۹۵ منبع بالغ می‌گردد که در سه مبحث بر پایه الفبای عناوین تنظیم شده است:
تاریخ‌‌نگاری حرمین شریفین
۸۴ منبع در این بخش معرفی شده اسند. موضوع بیشتر این منابع تاریخ و جغرافیای حرمین شریفین، کعبه، مسجدالحرام و مسجد النبی است. گاه موضوعات مرتبط دیگری نیز در این شاخه جا داده دشه است از جمله منابع درباره فضائل حرمین شریفین از نظر مولفان مغربی ، منابع درباره اوقاف حرمین در مغرب، منابع مغربی درباره سیره‌نگاری در حرمین شریفین، منابع درباره مجاوران مغربی حرمین و منابع درباره روابط حجاز و مغرب.[۱]
سفرنامه‌نگاری حج
در این فصل ۳۴۹ منبع در موضوع سفرنامه حج در میراث و مطالعات مغرب شناسایی و چکیده شده است. غالب نگاشته های این بخش سفرنامه‌های حجازی نگاشته شده توسط اهالی حج‌گزار تونس، الجزائر، مراکش و لیبی است که بخشی منتشر شده و شماری هنوز مخطوط است. در معرفی کتاب‌ها و مقالات پیرامون سفرنامه‌های حجازی مغرب، صرفا منابع مرتبط با سفر حج معرفی شده و از پژوهش‌های مربوط به وجوه ادبی سفرنامه و ابعاد دیگر شخصیت مولفان سفرنامه‌ها صرف نظر شده است. [۲]
مناسک‌نگاری حج
۶۳ منبع معرفی شده در بخش مناسک حج، کتب فقهی، و مناسک حج نگاشته عالمان تونس، الجزایر، مراکش و لیبی است. در این بخش شماری از منابع مرتبط با فقه حج مغربی مانند منابع درباره اجماع اهل المدینه و منابع درباره اسرار حج و منابع درباره فضايل حج نیز معرفی و چکیده شده است. [۳]
اطلاعات نشر
این کتاب توسط پژوهشکده حج و زیارت به سفارش «دبیرخانه همایش بین المللی مغرب اسلامی، حج و حرمین شریفین» در ۳۴۸ صفحه توسط نشر مشعر به سال ۱۳۹۹ به چاپ رسیده است.