زیارت اربعین
 | این مقاله هماکنون در دست ویرایش است.
این برچسب را کاربر:Ahmad در تاریخ ۲۷ تیر ۱۴۰۰ برای جلوگیری از تعارض ویرایشی قرار داده است. لطفا بدون توافق با کاربر فوق برچسب را برندارید. |
بر اساس روایتی از حضرت امام حسن عسکری(ع)، بزرگ داشتن روز اربعین و زیارت حضرت اباعبدالله الحسین ع در آن روز یکی از پنج علامت مومن به شمار آمده است.[۱] ارادتمندان حضرت امام حسین(ع)، بر همین اساس و بنا به دستورالعملی که امام صادق(ع) به صفوان جمال تعلیم داد،[۲] همواره به زیارت آن حضرت در روز اربعین مبادرت می ورزیدند. در طول یک قرن گذشته بویژه در سال‌های اخیر، زیارت اربعین امام حسین(ع)، به صورت برپایی راهپیمایی بزرگ با حضور مسلمانان و آزادی‌خواهان کشورهای مختلف، با هدف دفاع از اهداف والای حضرت اباعبدالله الحسین(ع)، برگزار می شود و به پدیده شگفت‌انگیز و بی‌سابقه‌ای در دوران معاصر تبدیل شده است.
فضیلت زیارت اربعین
اربعین حسینی به معنای چهلمین روز شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) (بیستم صفر) است. در روایتی از امام صادق(ع)، به زیارت امام حسین در این روز، سفارش شده و زیارتنامه‌ای بیان شده است.[۳]
امام حسن عسکری(ع) زیارت اربعین را از نشانه‌های مؤمن دانسته است.[۴] شیخ طوسی در کتاب مصباح المتهجد، با استناد به این روایت، نوشته است: «زیارت امام حسین(ع) در این روز مستحب است و آن، همان زیارت اربعین است.»[۵]
پس از شیخ طوسی، بسیاری از علما نیز به استناد دو روایت صفوان و روایت امام حسن عسکری(ع) قائل به استحباب و فضیلت زیارت اربعین شده‌اند.[۶] همچنین سید بن طاووس به سخن شیخ طوسی استناد کرده و زیارت اربعین را دارای فضیلت دانسته است.[۷]
جابر بن عبدالله انصاری، نخستین زائر اربعین
بر اساس برخی منابع، نخستین زائران اربعین امام حسین(ع)، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی پیامبر(ص) و عطیه عوفی بوده‌اند. عطیه کوفی ماجرای این زیارت را چنین بیان کرده است: «به همراه جابر بن عبدالله انصاری، به منظور زیارت قبر امام حسین(ع)، وارد کربلا شدیم. جابر نزدیک شریعه فرات رفت. غسل کرد و لباس‌های نیکو پوشید... . سپس [با پای پیاده] به طرف قبر مطهر، حرکت کردیم. جابر هیچ قدمی را برنمی‌داشت، مگر اینکه ذکر خدا می‌گفت تا به نزدیک قبر رسیدیم. سپس به من گفت: «مرا به قبر برسان». من دست او را روی قبر گذاشتم. جابر روی قبر افتاد و غش کرد. من مقداری آب به صورتش پاشیدم. وقتی به هوش آمد، سه بار گفت: «یا حسین». سپس گفت: «حَبِیبٌ لَا یُجِیبُ حَبِیبَه»؛ «ای دوست، چرا جواب دوستت را نمی‌دهی؟» بعد به خودش گفت: «چگونه می‌توانی جواب دهی، درحالی‌که رگ‌های گلوی تو را بریده‌اند و بین سر و بدنت جدایی افتاده است. شهادت می‌دهم که تو فرزند خاتم النبیین و سیدالمؤمنین... و پنجمین فرد از اصحاب کساء هستی... درود و سلام و رضوان الهی بر تو باد....»[۸]
فضیلت پیاده‌روی در زیارت امام حسین(ع)
در منابع روایی شیعه، بابی مخصوص استحباب پیاده‌روی برای زیارت امام حسین ع وجود دارد؛ از جمله حُرِ عامِلی در وسایل‌الشیعة شش روایت را در یک باب گرد آورده است.[۹] محدث نوری نیز در کتاب مستدرک الوسایل، بخشی را به این موضوع اختصاص داده و دو روایت نقل کرده است.[۱۰] بر پایه روایتی از کامل‌الزیارات، کسی که پیاده به زیارت امام حسین می‌رود، به‌ازای هر گام، ثوابی برای او نوشته می‌شود و گناهی از او بخشوده می‌شود و درجه‌ای بر درجات او افزوده می‌شود.[۱۱]
سیره علما و بزرگان
زیارت کربلا با پای پیاده، کم و بیش تا زمان مرحوم شیخ انصاری (۱۲۱۴- ۱۲۹۸ق). مرسوم بود.[۱۲] ولی پس از درگذشت مرحوم شیخ مرتضی انصاری، زمانی فرارسید که پیاده‌روی نشانه‌ای از فقر بود و هر که پیاده می‌رفت، شخصی دنی و فقیر به چشم می‌آمد. اما با وجود چنین تفکری، مرحوم محدث نوری، مؤلف کتاب مستدرک الوسایل (۱۲۵۴-۱۳۲۰ق). ، به آن اهتمام ورزید. به ویژه عید قربان به همراه اصحابش پیاده به طرف کربلا حرکت می‌کرد. در دومین سال، رغبت مردم و صالحان نسبت به زیارت پیاده حرم امام حسین(ع)بیشتر شد؛ به گونه‌ای که در بعضی از سال‌ها تا سی خیمه در راه برپا می‌شد. شیخ آقابزرگ تهرانی نقل می‌کند: من در آخرین سال عمر با برکت آن جناب، در خدمت وی، پیاده به کربلا مشرّف شدم و در بازگشت، مرحوم نوری= بر خلاف طبیعت همیشگی که پیاده مشرف می‌شد و سواره باز می‌گشت، پیاده به نجف بازگشت و این بدان دلیل بود که مرحوم میرزا محمدمهدی بن مولی محمد صالح مازندرانی که نذر کرده بود، پیاده به نجف مشرّف شود، از شیخ خواهش نمود که در خدمت آن مرحوم باشد.[۱۳]
همچنین عالمان بزرگی همچون مرحوم آخوند خراسانی، که به همراه اصحابشان با پای پیاده به زیارت کربلا مشرف می‌شدند، و مرحوم آقانجفی قوچانی که بارها پیاده به زیارت حضرت اباعبدالله(ع) مشرف شدند، رسمشان بر این منوال بود که با پای برهنه این راه پرمشقت را طی کنند. در یکی از این سفرها، که در ایام نیمه شعبان بوده، تشنگی در میان راه مشکلاتی برای آقا نجفی قوچانی به وجود می‌آورد و کرامتی برای ایشات رخ می‌دهد که بسیار شنیدنی است.[۱۴] همچنین از مرحوم سیدمحسن امین عاملی، (م.۱۳۳۱ق). مؤلف کتاب اعیان الشیعة، و شیخ محمدحسین غروی اصفهانی (م.۱۳۲۱ق). و میرزای نائینی (م. ۱۳۱۵ق). نیز نام برده شده که در این مراسم شرکت کردند.[۱۵]
با وارد شدن اتومبیل به منطقه، سفرهای کاروانی تعطیل، و زیارت با پای پیاده نیز به فراموشی سپرده شد. اما پس از مدتی، با اصرار آیت‌الله‌العظمی سیدمحمود شاهرودی۱ در خصوص پیاده رفتن به کربلا، دوباره مسئله پیاده رفتن به کربلا، به عنوان یک سفر مقدس، رایج شد.[۱۶] معروف است که این مرجع بزرگ، چهل سفر با پای پیاده به زیارت امام حسین۷ تشرف یافت.[۱۷]
علامه امینی= نیز فراوان به قصد زیارت سالار جوانان بهشت، برای کسب پاداش بیشتر، پیاده راه را طی می‌کرد. وی به همراه جمعی از مؤمنان و دوستان ویژه و خالص خود، مسیر ۷۸ کیلومتر راهِ کربلا را در طول سه روز یا بیشتر، پیاده طی می‌کرد و پس از رسیدن به کربلا، در حالی وارد حرم امام شهید می‌شد که اشک چشمانش بر گونه‌هایش جاری بود و در زیارت‌ها، حالات مخصوصی داشت که در غیر او، نظیرش کمتر مشاهده می‌شد... .[۱۸]
آیةالله شهید مدنی با توجه به روحیات عارفانه و خصوصیات اخلاقی، قافله مخصوص داشت و بسیاری از طلاب، از جمله مرحوم شیخ‌علی حجتی کرمانی و مرحوم شیخ‌احمد کافی نیز وی را همراهی می‌کردند. مرحوم آقای شیخ‌محمدعلی حلیمی کاشانی از مدرسه مرحوم آیةالله بروجردی۱ حرکت می‌کرد و آیةالله شهید حاج آقا مصطفی خمینی، همراه با آقای اشکوری و آقای سیدمحمد بجنوردی و برخی از افراد مسن معمولاً با این قافله به کربلا مشرف می‌شدند.[۱۹]
امام موسی صدر، رهبر شیعیان لبنان، که در شهریور ۱۳۵۷ ربوده و ناپدید شد، یکی از شیفتگان مراسم پیاده‌روی از نجف به کربلا بود. آیةالله سیدمحمدعلی موحد ابطحی، یکی از عالمان بزرگ اصفهان، که در نجف با امام موسی صدر هم‌بحث بود، غالباً با وی همراه بود.[۲۰]
با توجه به اهتمام علما در خصوص پیاده‌روی برای زیارت امام حسین(ع)، سفر پیاده تا کربلا به مرور در عراق گسترش پیدا کرد. زائران امام حسین(ع)، از کشورهای مختلف، در مناسبت‌های دینی، به سمت کربلا حرکت کرده و با پای پیاده مسیر شهرشان را تا کربلای معلی می‌پیمودند و در بین آن مناسبت‌ها، پیاده‌روی اربعین از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بود.
نویسنده کتاب ادب الطف، در گزارشی از مراسم اربعین در کربلا، اجتماع در این مراسم را به اجتماع مسلمانان در مکه تشبیه، و به حضور هیئت‌های عزاداری در آن اشاره کرده که برخی به ترکی، عربی، فارسی و اردو مرثیه می‌خوانده‌اند. وی جمعیت راهپیمایان در مراسم اربعین را بیش از یک میلیون نفر تخمین زده است.[۲۱]
ممانعت از زیارت امام حسین(ع) و پیاده روی برای آن
شیعیان به ویژه شیعیان عراق از دیرباز، همواره در بسیاری از مناسبت‌های سال، خصوصاً اربعین، به صورت متناوب با پای پیاده عازم زیارت امام حسین(ع) می‌شوند.[۲۲]
با روی کار آمدن دولت بعث عراق، به ویژه در سال‌های ۱۹۷۹ تا ۲۰۰۳ میلادی (۱۳۵۸ تا ۱۳۸۲ شمسی) که رئیس جمهور کشور عراق صدام بود، حکومت با این مسئله به شدت برخورد می‌کرد؛و این مراسم مذهبی را به تعطیلی کشانیدند. در اربعین سال ۱۳۹۷ق، به درگیری‌های سخت میان نیروهای بعثی با انقلابیون شیعه و کاروان‌های زیارتی در طول راه و در حرم اباعبدالله الحسین۷ انجامید و کشته‌ها و مجروحان بسیاری داد و به «اربعین خونین» معروف شد.[۲۳]
پانویس
- ↑ مفید، المزار، ص53؛ طوسی، مصباح المتهجد، صص787 و 788؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص215؛ ابن طاووس، الاقبال ، ج3، ص100. قاضی طباطبائی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص390 به بعد.
- ↑ مصباح المتهجد، ص788 ـ 789؛ طوسی، تهذیب الاحکام، ج6، ص112ـ 113؛ اقبال الاعمال، ج3، ص101 ـ 103؛ مجلسی، بحار الانوار، ص331 ـ 332.
- ↑ مصباح المتهجد، ص788؛ تهذیب الاحکام، ج6، ص113.
- ↑ تهذیب الأحکام، ج6، ص52
- ↑ مصباح المتهجد، ج2، ص788. این روایت در تهذیب الأحکام، ج6، ص52 نیز آمده است.
- ↑ مناقب آل أبی طالب، ج4، ص77؛ اقبال الاعمال، ج2، ص589. رده‌ها
- ↑ اقبال الاعمال، ج2، ص589.
- ↑ مصباح المتهجد، ج2، ص787، بشارة المصطفی، ص74؛ بحار الانوار، ج65، ص130.
- ↑ وسائل الشیعة، ج14، ص439.
- ↑ مستدرک الوسائل، ج10، ص262.
- ↑ کامل الزیارات، ص134.
- ↑ نجم الثاقب، ج1، ص25.
- ↑ نجم الثاقب، ج1، ص25 و 26.
- ↑ «بیست سال در نجف، برش‌هایی از خاطرات آقانجفی قوچانی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره5، ص152.
- ↑ «نگاهی به پیاده‌روی زائران حسینی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 1، ص77.
- ↑ زندگی و مبارزات آیت‌الله‌العظمی سید محمود حسینی شاهرودی به روایت اسناد، ص41.
- ↑ «نگاهی به پیاده‌روی زائران حسینی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 1، ص77.
- ↑ فرهنگ زیارت، ص67.
- ↑ «نگاهی به پیاده‌روی زائران حسینی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 1، ص78 و 80.
- ↑ «نگاهی به پیاده‌روی زائران حسینی»، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 1، ص78 و 80.
- ↑ ادب الطف، ج1، ص41 و 42.
- ↑ قاضی طباطبایی، تحقیق درباره اول اربعین حضرت سیدالشهدا7، ص1 و 2.
- ↑ فرهنگ عاشورا، ص206.
منابع
{{برگرفتگی | پیش از لینک = کتاب | منبع = پیاده روی اربعین، فرصت ها، آسیب ها و توصیه ها. | پس از لینک = حافظ نجفی، مشعر ، قم ۱۳۹۸ ش