کاربر:Ahmad/صفحه تمرین۱

تعریف فقهی

سجده در اصطلاح خاص فقه به نهادن پیشانی بر زمین و آنچه بر آن می روید-به جز خوردنیها و پوشیدنیها- به قصد تعظیم خداوند اطلاق می گردد.

احکام سجده

به نظر فقیهان امامیهو برخی از فقیهان اهل سنت،در سجده، مکلف باید هفت عضو خود یعنی پیشانی، دو کف دست، دو انگشت شصت پاها و دو زانوی خود را بر زمین بگذارد.

۴. موضع سجده: به نظر فقیهان امامیه نمازگزار هنگام سجده باید بر زمین همچون خاک، سنگ، ریگ، شن و مانند آنها یا آنچه از زمین می روید مانند علف، چوب، برگ درختان- به جز خوردنیها و پوشیدنیها- سجده کند. در مقابل فقیهان اهل سنت سجده بر غیر زمین همچون لباس و عمامه و فرش را جایز شمرده اند.د

سجده بر تربت امام حسین

سجده بر تربت امام حسین(ع) مشروع و بلکه بهترین سجده گاه در میان مواضع سجده است در نقلی دیگر آمده است که امام صادق(ع) جز بر خاک کربلا سجده نمی کرد و نیز روایت شده است که آن حضرت هنگام نماز پارچه ای که در آن تربت امام حسین قرار داشت را پهن و بر آن سجده کرد و فرمود: سجود بر تربت کربلا حجابهای هفتگانه را پاره می کند. و در روایتی دیگر فرمود: سجده بر خاک قبر امام حسین(ع) زمین های هفتگانه را نورانی می کند.در برابر برخی از فقیهان اهل سنت از جمله پیروان ابن تیمیه این عمل را بدعت و حرام دانسته اند،

سجده در مسجد الحرام

فقیهان امامیه بر اساس روایات منقول از اهل بیت(ع) سجده در موارد و مکان های مختلفی از مسجد الحرام را مستحب شمرده اند. از جمله موارد یاد شده سجده بعد از طواف و نماز طواف است. مستند این عمل روایتی از سیره امام صادق(ع) است که آن حضرت پس از طواف و نماز طواف سر به سجده گذاشتند و اذکار و دعای« سجد وجهی لک تعبدا ورقا لا إله إلا أنت حقا حقا الأول قبل کل شئ والآخر بعد کل شئ وها أنا ذا بین یدیک ناصیتی بیدک فاغفر لی إنه لا یغفر الذنب العظیم غیرک فاغفر لی فإنی مقر بذنوبی علی نفسی ولا یدفع الذنب العظیم غیرک» را بر زبان جاری کردند. همچنین فقیهان امامیه ورود به خانه کعبه و سجود در این مکان و قرائت دعای: « لا یرد غضبک إلا حلمک ، ولا یجیر من عذابک إلا رحمتک ... » در حال سجده را با استناد به روایتی از امام صادق(ع)مستحب شمرده اند.مورد دیگر سجده هنگام وداع با خانه خداست که مستحب است زائر قبل از خروج از مسجد الحرام در نزد درب خروج رو به کعبه سر به سجده گزارد و از خداوند طلب کند تا اعمال او را قبول کند و سفر یاد شده را سفر آخر او قرار ندهد و ذکر و دعای: «سجدت لک تعبدا ورقا ، ولا إله إلا أنت ربی حقا حقا ، اللهم اغفر لی ذنوبی وتقبل حسناتی وتب علی ، إنک أنت التواب الرحیم» را نیز بر زبان جاری کند.

سجده در برابر مرقد معصومان

سجده برای غیر خداوند-هر چند برای اولیای الهی باشد- حرام است.دلیل این امر آیاتی است که تنها خدا را شایسته عبادت دانسته: «أَمَرَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ »(یوسف: ۴۰) و انسانها را از سجده برای غیر خدا نهی کرده و آنان را به سجده برای خدا فرمان داده است: «لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَلَا لِلْقَمَرِ وَاسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ»(فصلت: ۳۷) در روایاتی از اهل بیت(ع) نیز سجده تنها شایسته خداوند دانسته شدهو از سجده برای غیر خدا نهی شده است. بر پایه ادله یاد شده فقیهان امامیه گفته اند که سجده در برابر مرقد معصومان و اولیای الهی اگر برای غیر خداوند باشد حرام است، اما اگر برای شکر خداوند به جهت توفیق زیارت اولیای خدا باشد جایز و بلکه مستحب و دارای پاداش است.از این رو فقیهان امامیه، شیعیان را از سجده کردن در مشاهد مشرفه برای صاحبان قبور نهی کرده و برآنند که سجده در این مکانها باید تنها برای خداوند باشد.

منابع

محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل سجده.

اجوبه المسائل المنهاجیه: حسن بن یوسف حلی(علامه حلی) (م.۷۲۶ق.)، قم، خیام، ۱۴۰۱ق. بحار الانوار الجامعة لدرر اخبار الائمة الاطهار: محمد باقر المجلسی (م.۱۱۱۱ق.)، تصحیح محمد باقر بهبودی و سید ابراهیم میانجی و سید محمد مهدی موسوی خرسان، بیروت، دار احیاء التراث العربی و مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق. تحریر الوسیله: امام خمینی قدس سره (م.۱۳۶۸ش.)، نجف، دار الکتب العلمیه، ۱۳۹۰ق. تحفه الفقهاء: علاالدین محمد السمرقندی(م. ۵۳۹ق)، بیروت،دارالکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق. تذکرة الفقهاء: حسن بن یوسف حلی (م. ۷۲۶ق)، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۶ق. تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله: محمد فاضل لنکرانی، قم، مرکز فقه الائمه الاطهار، ۱۴۲۱ق. جامع احادیث الشیعه: اسماعیل معزی ملایری، قم، مطبعة العلمیه، ۱۳۹۹ق. جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام: محمد حسین نجفی الجواهری (م. ۱۲۶۶ق.)، تحقیق عباس قوچانی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش. الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهره: یوسف بن احمد البحرانی (م. ۱۱۸۶ق.)، تحقیق محمد تقی ایروانی و علی آخوندی، قم، النشر الاسلامی، ۱۳۶۳ش. الخلاف فی الاحکام: محمد بن حسن الطوسی (۳۸۵-۴۶۰ق.)، تحقیق خراسانی و دیگران، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۷ق. دلیل الناسک: سید محسن حکیم طباطبایی، تحقیق سید محمد علی قاضی طباطبایی، نجف الاشرف، مدرسه دارالحکمه، ۱۴۱۶ق. العروة الوثقی: سید محمد کاظم طباطبایی یزدی (۱۲۴۷-۱۳۳۷ق.)، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق. علل الشرائع و الاحکام: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (۳۱۱-۳۸۱ق.)، تحقیق سید محمد صادق بحرالعلوم، نجف، مکتبة الحیدریه، ۱۳۸۵ق. عمدة القاری: محمود بن احمد البدرالعینی (م.۸۵۵ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی. غریب الحدیث: القاسم ابن سلاّم الهروی (م.۲۲۴ق.)، تحقیق محمد عبدالمعیدخان، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۹۶ق. غنائم الأیام فی مسائل الحلال والحرام: المیرزا القمی(م.۱۲۳۱ق.)، تحقیق عباس تبریزیان، عبد الحلیم الحلّی ، السیّد جواد الحسینی، قم ، مکتب الإعلام الإسلام، ۱۴۱۷ق. الغیبه: محمد بن حسن الطوسی (م.۴۶۰ق.)، ، قم، دار المعارف الإسلامیه، ۱۴۱۱ق. فتح العزیز شرح الوجیز: عبدالکریم بن محمد الرافعی (م.۶۲۳ق.)، بیروت، دار الفکر. فتح المعین: الملیباری الهندی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۸ق. فقه السنه: السید السابق، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق. فقه الصادق علیه السلام: سید محمد صادق حسینی روحانی، قم، دار الکتاب، ۱۴۱۳ق. القاموس الفقهی: سعدی ابوحبیب، دمشق، دارالفکر، ۱۴۰۸ق. قرب الاسناد: عبدالله بن جعفر حمیری (م.۳۰۰ق.) قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۳ق. الکافی: محمد بن یعقوب کلینی (م.۳۲۹ق.)، تحقیق علی‌اکبر غفاری، تهران، دار الکتب اسلامیه، ۱۳۶۲ش. کتاب الصلوة: میرزا محمد حسین غروی نائینی للکاظمی (م.۱۳۵۵ق.)، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۱ق. کتاب الطهاره: سید ابوالقاسم الخویی، قم، دارالهادی، ۱۴۱۰ق. کشاف القناع عن متن الاقناع: منصور بن یونس البهوتی (م.۱۰۵۲ق.)، تحقیق محمد حسن محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل: محمود بن عمر الزمخشری (م.۵۳۸ق.)، مصطفی البابی، ۱۳۸۵ق. کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام: محمد بن الحسن الفاضل الهندی (م.۱۱۳۷ق.)، قم، نشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق. کلمة التقوی (فتاوی): محمد امین زین الدین، قم، مهر، ۱۴۱۳ق. کنز العرفان فی فقه القرآن: محمد بن عبدالله المقداد (م.۸۲۶ق.)، تصحیح و إخراج أحادیثه بهبودی، تهران، مکتبة الرضویة، ۱۳۸۴ق. کنز العمال فی سنن الاقوال و الافعال: علی بن حسام‌الدین الهندی (م.۹۷۵ق.)، تحقیق بکری حیانی و صفوة السقاء، بیروت، مؤسسة الرساله، ۱۴۰۹ق.

کتاب الصلاة: تقریر بحث المحقق الداماد للآملی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، ۱۴۱۶ق.

لسان العرب: محمد بن مکرم ابن منظور (م.۷۱۱ق.)، قم، ادب الحوزه، ۱۴۰۵ق. المبسوط: محمد بن احمد بن سهل السرخسی (م.۴۸۳ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق. مجمع البحرین: فخرالدین بن محمد الطریحی (م.۱۰۸۵ق.)، تحقیق الحسینی، تهران, المرتضویة، ۱۳۶۲ش. مجمع البیان فی تفسیر القرآن: الفضل بن الحسن الطبرسی (م.۵۴۸ق.)، تحقیق گروهی از علما، بیروت، الاعلمی، ۱۴۱۵ق. مجمع الزوائد و منبع الفوائد: علی بن ابی‌بکر الهیثمی (م.۸۰۷ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۲ق. المجموع شرح المهذب: محیی بن شرف النووی (م.۶۷۶ق.)، بیروت، دار الفکر، ۱۴۳۲ق. مختلف الشیعة فی احکام الشریعه: حسن بن یوسف الحلی(علامه حلی) (م.۷۲۶ق.)، قم، انتشارات الاسلامی ، ۱۴۱۳ق. مدارک الاحکام: سید محمد بن علی الموسوی العاملی (م.۱۰۰۹ق.)، قم، آل البیت، ۱۴۱۰ق. مدارک تحریر الوسیلة: الشیخ مرتضی بنی فضل، تحقیق مؤسسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی (قده) ، مؤسسة تنظیم ونشر آثار الإمام الخمینی (قده) ، ۱۴۲۲ق. المزار الکبیر: محمد بن جعفر المشهدی (م.۶۱۰ق.)، تحقیق جواد القیّومی، قم، انتشارات الاسلامی، ۱۴۱۹ق. المسائل الواضحه: محمد علی الاراکی، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۴ق. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل: حسین نوری الطبرسی (م.۱۳۲۰ق)، قم، مؤسسة آل البیت، ۱۴۰۸ق. مستمسک العروة الوثقی: سید محسن حکیم (م.۱۳۹۰ق.)، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، ۱۴۰۴ق. مستند الشیعة فی احکام الشریعه: احمد بن محمد مهدی النراقی (م. ۱۲۴۵ق.)، قم، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، ۱۴۱۵ق. مسند الامام احمد بن حنبل: أحمد بن محمد بن حنبل الشیبانی (م.۲۴۱ق.)، بیروت، دار الصادر، بی‌تا. المعتبر فی شرح المختصر: جعفر بن حسن محقق حلی (۶۰۲-۶۷۶ق.)، قم، انتشارات سید الشهداء، ۱۳۶۴ش. معجم الفاظ الفقه الجعفری: احمد فتح الله، الدمام، مطابع المدخول، ۱۴۱۵ق. معجم لغة الفقهاء: محمد قلعجی، بیروت، دار النفائس،۱۴۰۸ق. معجم مقاییس اللغه: احمد بن فارس (م.۳۹۵ق.)، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، ۱۴۰۴ق. المغنی: عبدالله بن قدامه (م.۶۲۰ق.)، بیروت، دار الکتب العلمیه. مفردات الفاظ القرآن: حسین بن محمد الراغب الاصفهانی (م.۴۲۵ق.)، تحقیق صفوان عدنان داودی، قم، طلیعه نور، ۱۴۲۷ق. مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر: میر سید علی حائری تهرانی ، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۷ش.

مکارم الاخلاق: الفضل بن الحسن الطبرسی (قرن۶ق.)، قم، شریف الرضی، ۱۳۹۲ق.

من لا یحضره الفقیه: شیخ صدوق محمد بن علی بن بابویه (م.۳۸۱ق.)، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۰۴ق. مناسک حج: محمد اسحاق الفیاض، قم، عزیزی، ۱۴۱۸ق. مناسک الحج: سید محمدرضا الگلپایگانی، قم، دار القرآن الکریم،۱۴۱۳ق.

مناسک حج( محشی) : محمد رضا محمودی، تهران ، نشر مشعر،۱۴۲۹ق.

مناظرات فی العقائد والأحکام: الشیخ عبد الله الحسن، قم، انتشارات دلیل مناقب أهل البیت (ع ): حیدر الشیروانی، تحقیق محمد الحسون، مطبعة منشورات الإسلامیة، ۱۴۱۴. منتهی المطلب فی تحقیق المذهب: حسن بن یوسف حلی (م.۷۲۶ق.)، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیة ، ۱۴۱۹ ق. منهاج الصالحین: سید ابوالقاسم موسوی خویی (م.۱۴۱۳ق.)، قم، مدینة العلم آیة الله العظمی السید الخوئی،۱۴۱۰. منهاج الصالحین: السید محمد سعید الحکیم، بیروت، دار الصفوة، ۱۴۱۵ق. مواهب الجلیل: محمد بن محمد الحطاب الرعینی (م.۹۵۴ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۶ق. مهذب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام: ‏ سید عبدالأعلی‌سبزواری (م.۱۴۱۴ق.)، مکتبة آیه الله سبزواری، ‏۱۴۱۶ق. المیزان فی تفسیر القرآن: سید محمد حسین طباطبایی (۱۲۸۲-۱۳۶۰ش.)، بیروت، الاعلمی، ۱۳۹۳ق. نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام: حسن بن یوسف حلی (۶۴۸-۷۲۶ق.)، تحقیق سید مهدی رجایی، قم، انتشارات اسماعیلیان، ۱۴۱۰ق. النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی: محمد بن حسن الطوسی(شیخ طوسی) (م.۴۶۰ق.)، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق. نهج البلاغه: شریف الرضی (م.۴۰۶ق.)، شرح صبحی صالح، بیروت، ۱۳۸۷ق. نیل الاوطار: شرح منتقی الاخبار من احادیث سید الاخیار، محمد بن علی الشکوکانی (م.۱۲۵۵ق.)، بیروت، دار الجیل، ۱۹۷۳م.

وسائل الشیعه (تفصیل وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعه): محمد بن الحسن الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، قم، آل البیت، ۱۴۱۴ق.