اوضاع فرهنگی و اجتماعی حرمین شریفین در دوره ممالیک (کتاب)
اوضاع فرهنگی و اجتماعی حرمین شریفین در دوره ممالیک از آثار پژوهشکده حج و زیارت، کتابی است در تاریخ شهرهای مکه و مدینه در عصر ممالیک (۶۴۸-۹۲۳ق) که به قلم عباس بصیری به چاپ رسیده است.
فصل اول تاریخ سیاسی
در این فصل از کتاب ابتدا گزارش مختصری از تاریخ سیاسی مکه و مدینه پیش از عصر ممالیک ارائه شده، سپس روابط سیاسی این دو شهر با حکومت ممالیک مصر مورد بررسی قرار گرفته است.
فصل دوم: تاریخ اجتماعی و اقتصادی
فصل دوم کتاب در چهار گفتار تنظیم شده است. گفتار اول به قشربندی اجتماعی مدینه و وضعیت اخلاقی و اجتماعی و آداب رسوم مردم مکه از دیدگاه سفرنامه‌نویسان پرداخته است. گفتار دوم اقتصاد حرمین شریفین با بررسی بازارهای حرمین و روابط تجاری حجاز با سایر نقاط جهان اختصاص دارد.
در این فصل همچنین تاریخ وقف گزارش شده و موقوفات حرمین شامل مساجد، رباط‌ها و مدارس معرفی شده است.
حج در دوران ممالیک
گفتار سوم از این فصل به تفصیل درباره حج و تاریخ حج سخن گفته است. در این گفتار نویسنده ابتدا به معرفی کاروان‌های اصلی عراق، مصر، شام و یمن پرداخته است و سپس برخی از ویژگی‌های حج مصریان در عصر ممالیک را بیان کرده است. از جمله به محمل کاروان حج مصر که از عصر ممالیک رسم شد با تفصیل بیشتری پرداخته شده است.
فرهنگ و تمدن در حرمین
در این فصل نویسنده درباره معماری و بناهای حرمین شریفین سخن رانده است. همچنین درباره آموزش و اماکن تعلیمی، خاندان‌های علمی مکه و مدینه و علوم رایج در حرمین در عصر ممالیک گزارشی ارائه داده است.
اطلاعات نشر
این کتاب در سال ۱۴۰۰، توسط نشر مشعر در ۳۲۰ صفحه توسط نشر مشعر به چاپ رسیده است.