محراب سلیمانی
محراب سلیمانی، از محراب‌های مسجد النبی (ص) و مختص نمازگزاردن پیروان مذهب حنفی بوده‌است.
این محراب اولین‌بار توسط شیخ طوغان، والی اشرف اینال مملوکی ساخته شد.
با شکل‌گرفتن این محراب پیروان مذهب حنفی، نماز را در این مکان و به امامت امام حنفی برگزار می‌کردند.
در زمان سلطان سلیمان قانونی این محراب بازسازی شد و از آن پس به نام محراب سلیمانی شهرت یافت.
مکان محراب
محراب سلیمانی که به آن محراب حنفی نیز گفته می‌شود از محراب‌های مسجد النبی در مدینه منوره است که در محدوده مسجد زمان پیامبر (ص)، خارج از روضه، در حدِّ جنوبی مسجد (قبل از حدّ جنوبی توسعه عمر و عثمان)، محاذی و سمت راست محراب پیامبر (ص) و سمت چپ منبر رسول خدا (ص)، در محل ستون سومِ غرب این منبر و ستون هفتم از باب السلام واقع است.[۱]
ایجاد محراب
این محراب در سال 861 هجری در عصر ملک الاشرف ابونصر اینال از پادشاهان مصر (حک: 857 – 865 ق) به دست ناظر بر امور مسجدالحرام، طوغان شیخ احمدی حنفی(م 881 ق) ساخته شد.[۲]
تا عصر طوغان شیخ، مسلمانان در مسجدالنبی، نمازهای یومیّه خویش را به یک امام که در غیر موسِم حج در محراب نبوی و در موسِم حج در محراب عثمانی می‌ایستاد، اقتداء می‌کردند.
شیخ طوعان محراب جدیدی ساخت تا نماز جماعت جداگانه‌ای به امامت یک امام حنفی انجام شود.
پس از آن، مسلمانان ابتداء نماز خویش را به امام شافعی که در محراب نبوی می‌ایستاد اقتداء می‌کردند. سپس امام حنفی در محراب جدید (که موسوم به محراب حنفی شد) برای پیروان این مذهب، نماز را به پا می‌داشت و تنها نماز تراویح را در شب‌های ماه رمضان با هم بجا می آوردند[۳] و این مسأله از مدینه به مکه نیز سرایت کرد.[۴]
شهرت یافتن به محراب سلیمانی
در سال 938 هجری این محراب به وسیله سلطان سلیمان قانونی با حفظ شکل ظاهری و متناسب با محراب نبوی بازسازی و با مرمر سیاه و سفید نماسازی شد و به همین مناسبت به محراب سلیمانی معروف شد و در حال حاضر نیز با این نام مشهور است.[۵]
در حال حاضر از این محراب به منظور اقامه نماز جماعت استفاده نمی‌شود و امام جماعت مسجد النبی تنها در محراب عثمانی اقامه نماز می‌کند.
کتیبه محراب
پشت بنای محراب، کتیبه‌ای به خطّ زرین بر زمینه قرمز برّاق روغنی وجود دارد که بانی آن را سلطان سلیمان در سال 938 قمری می‌داند [۶]
آیات قرآن نوشته شده در محراب
داخل و اطراف محراب نیز با کتیبه‌هایی از آیات قرآن زرّین مزیّن گردیده است: این آیات عبارتند از :آیه 162 بقره؛ 95 آل عمران و آیه 112 توبه. عبارت بسم الله الرحمن الرحیم درابتداء و عبارت «صدق الله العظیم و صدق نبیه الکریم» و«صدق الله العظیم. صلی الله علی سیدنا محمد و آله» نیزدر انتهای این آیات دیده می‌شود.[۷]
روشنایی محراب
روشنایی محراب مذکور نیز در دوره‌هایی با شمعدان‌های بلوری و گاهی با استفاده از شمعدان‌هایی از نقره بوده است.[۸]
پانویس
- ↑ موسوعه مرآه الحرمین ،ج 4 ص 610 ؛ اتحاف المؤمنین ، ص 82 ؛مدینه شناسی ،ج 1 ص168 .
- ↑ التحفه اللطیفه ، ج 1 ص 474 ؛ مرآه الحرمین ،ج 1 ص 469 ؛ معالم دار الهجره ،ص 250 و 251 .
- ↑ وفاء الوفاء ،ج 2 ص 210 ؛مرآه الحرمین ،ج 1 ص 469 و 470 .
- ↑ وفاء الوفاء، ج2 ص 210.
- ↑ مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی، ج 1 ص 168 و 169.
- ↑ مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی، ج 1 ص 168 و 169.
- ↑ موسوعة مرآة الحرمین، ج4 ص 610؛ مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی، ج 1ص 169.
- ↑ ر.ک: موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص 619.
منابع
- قرآن کریم
- اتحاف المؤمنین بتاریخ مسجد خاتم النبیین ،رافعی سودانی مصطفی بن محمد ، مدینه منوره ،المکتبه العلمیه ،1404 .
- التحفة اللطیفه فی تاریخ المدینة الشریفه، سخاوی شمسالدین (م 902 هـ)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414.
- مدینه شناسی، نجفی سیّد محمدباقر، تهران، مشعر، 1387 ش.
- مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیه، رفعت پاشا ابراهیم (م بعد 1353 ق)، قاهره، المکتبة الثقافة الدینیه، بیتا.
- معالم دار الهجره، عبد الرزاق یوسف، مدینه منوره، المکتبه العلمیه ، 1401 .
- موسوعة مرأة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، صبری پاشا ایوب (م 1307 ق)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424.
- وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، سمهودی علی بن احمد (م 911 ق)، تحقیق خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006.