محراب سلیمانی

از ویکی حج

محراب  سلیمانی، از محراب‌­های مسجد النبی (ص)‌ و مختص نمازگزاردن پیروان مذهب حنفی بوده‌است.

این محراب اولین‌بار توسط شیخ طوغان، والی اشرف اینال مملوکی ساخته شد.

با شکل‌گرفتن این محراب پیروان مذهب حنفی، نماز را در این مکان و به امامت امام حنفی برگزار می‌کردند.

در زمان سلطان سلیمان قانونی این محراب بازسازی شد و از آن پس به نام محراب سلیمانی شهرت یافت.

محراب سلیمانی

مکان محراب

محراب سلیمانی که به آن محراب حنفی نیز گفته می‌­شود از محراب‌های مسجد النبی در مدینه منوره است که  در محدوده مسجد زمان پیامبر (ص)، خارج از روضه، در حدِّ جنوبی مسجد (قبل از حدّ جنوبی توسعه عمر و عثمان)، محاذی و سمت راست محراب پیامبر (ص) و سمت چپ منبر رسول خدا (ص)، در محل ستون سومِ غرب این منبر و ستون هفتم از باب السلام واقع است.[۱]

ایجاد محراب

این محراب در سال 861 هجری در عصر ملک الاشرف ابونصر اینال  از پادشاهان  مصر (حک: 857 – 865 ق) به  دست ناظر بر امور مسجدالحرام، طوغان شیخ  احمدی حنفی(م 881 ق) ساخته شد.[۲]

تا عصر طوغان شیخ، مسلمانان در مسجدالنبی، نمازهای یومیّه خویش را به یک امام که در غیر موسِم حج در محراب نبوی و در موسِم حج در محراب عثمانی می‌­ایستاد، اقتداء می‌کردند.

شیخ طوعان محراب جدیدی ساخت تا نماز جماعت جداگانه­‌ای به امامت یک امام حنفی انجام شود.

پس از آن، مسلمانان ابتداء نماز خویش را به امام شافعی که در محراب نبوی می­‌ایستاد اقتداء می­‌کردند. سپس امام حنفی در محراب جدید (که موسوم به محراب حنفی شد) برای پیروان این مذهب، نماز را به پا می­‌داشت و تنها نماز تراویح را در شب­‌های ماه رمضان با هم بجا می­ آوردند[۳] و این مسأله از مدینه به مکه نیز سرایت کرد.[۴]

شهرت یافتن به محراب سلیمانی

در سال 938 هجری این محراب به وسیله سلطان سلیمان قانونی با حفظ شکل ظاهری و متناسب با محراب نبوی بازسازی و با مرمر سیاه و سفید نماسازی شد و به همین مناسبت به محراب سلیمانی معروف شد و در حال حاضر نیز با این نام مشهور است.[۵]

در حال حاضر از این محراب به منظور اقامه نماز جماعت استفاده نمی‌شود  و امام جماعت مسجد النبی تنها در محراب عثمانی اقامه نماز می­‌کند.

کتیبه محراب

پشت بنای محراب، کتیبه­‌ای به خطّ زرین بر زمینه قرمز برّاق روغنی وجود دارد که بانی آن را سلطان سلیمان در سال 938 قمری می­‌داند [۶]

آیات قرآن نوشته شده در محراب

داخل و اطراف محراب نیز با کتیبه­‌هایی از آیات قرآن زرّین مزیّن گردیده است: این آیات عبارتند از :آیه 162 بقره؛ 95 آل عمران و آیه 112 توبه. عبارت بسم الله الرحمن الرحیم درابتداء و عبارت  «صدق الله العظیم و صدق نبیه الکریم» و«صدق الله العظیم. صلی الله علی سیدنا محمد و آله» نیزدر انتهای این آیات دیده می­‌شود.[۷]

روشنایی محراب

روشنایی محراب مذکور نیز در دوره­‌هایی با شمعدان‌های بلوری و گاهی با استفاده از شمعدان‌هایی از نقره بوده است.[۸]

جستارهای وابسته

مسجدالنبی، محراب‌های مسجدالنبی، بازسازی مسجدالنبی (ممالیک برجی)، بازسازی مسجدالنبی (سلیمان قانونی)

پانویس

  1. موسوعه مرآه الحرمین ،ج 4 ص 610 ؛ اتحاف المؤمنین ، ص 82 ؛مدینه شناسی ،ج 1 ص168 .
  2. التحفه اللطیفه ، ج 1 ص 474 ؛ مرآه الحرمین ،ج 1 ص 469 ؛ معالم دار الهجره ،ص 250 و 251 .
  3. وفاء الوفاء ،ج 2 ص 210 ؛مرآه الحرمین ،ج 1 ص 469 و 470 .
  4. وفاء الوفاء، ج2 ص 210.
  5. مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی، ج 1 ص 168 و 169.
  6. مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی، ج 1 ص 168 و 169.
  7. موسوعة مرآة الحرمین، ج4 ص 610؛ مرآة الحرمین، ج1 ص 470؛ مدینه شناسی،  ج 1ص 169.
  8. ر.ک: موسوعة مرآة الحرمین، ج2، ص 619.

منابع

  • قرآن کریم
  • اتحاف المؤمنین بتاریخ مسجد خاتم النبیین ،رافعی سودانی مصطفی بن محمد ، مدینه منوره ،المکتبه العلمیه ،1404 .
  • التحفة اللطیفه فی تاریخ المدینة الشریفه، سخاوی شمس­الدین (م 902 هـ)، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414.
  • مدینه شناسی، نجفی سیّد محمدباقر، تهران، مشعر، 1387 ش.
  • مرآة الحرمین او الرحلات الحجازیه، رفعت پاشا ابراهیم (م بعد 1353 ق)، قاهره، المکتبة الثقافة الدینیه، بی­تا.
  • معالم دار الهجره، عبد الرزاق یوسف، مدینه منوره، المکتبه العلمیه ، 1401 .
  • موسوعة مرأة الحرمین الشریفین و جزیرة العرب، صبری پاشا ایوب (م 1307 ق)، قاهره، دار الآفاق العربیه، 1424.
  • وفاء الوفاء باخبار دار المصطفی، سمهودی علی بن احمد (م 911 ق)، تحقیق خالد عبدالغنی محفوظ، بیروت، دار الکتب العلمیه، 2006.