انطباق آموزه‌های مهدوی دعای ندبه با قرآن و احادیث (کتاب)
 | |
| پدید آورندگان | |
|---|---|
| نویسنده | محبوبه سرمدی |
| محتوا | |
| موضوع | دعای ندبه |
| زبان | فارسی |
| نشر | |
| تعداد صفحات | 256 |
| ناشر | مشعر |
| وب‌سایت ناشر | http://hzrc.ac.ir |
| محل نشر | تهران |
| شمارگان | 500 |
| شابک | 9789645409737 |
| رده‌بندی کنگره | BP269/70422 |
| رده‌بندی دیویی | 297/774 |
انطباق آموزه‌های مهدوی دعای ندبه با قرآن و احادیث، نوشته محبوبه سرمدی، فرازهای دعای ندبه را با توجه به آیات و روایات مورد بررسی قرارداده و به شبهاتی که به این دعا وارد شده، پاسخ داده‌است.
در گام نخست اصالت سند دعا بررسی شده و با توجه به منابع معتبر روایت کننده آن و روای دعا، اصالت را به اثبات رسانده و استحباب انجام این دعا در اعیاد غدیر، قربان، فطر و جمعه را سندی از روایت این دعا از معصوم می‌داند چراکه انجام اعمال مستجب تنها باید از سوی معصوم صادر شده‌باشد.
سپس با توجه به فرازهای دعای ندبه مواردی مانند سرنوشت کفار و مشرکین در زمان ظهور، امکان رؤیت امام زمان و مکان زندگانی ایشان را بیان و شبهاتی که در این‌باره وجود دارد، پاسخ می‌دهد.
سرنوشت مشرکین و کفار در زمان ظهور را طبق روایات به دو دسته تقسیم می‌کند: روایات دسته اول، ادامه یافتن فرق مختلف از جمله اهل کتاب در زمان ظهور را جائز دانسته و پرداخت جزیه از سوی آنان را مطرح می‌کند.
دسته دوم، از میان رفتن فرق دیگر در این زمان را عنوان می‌کند به‌طوری‌که این گروه در اثر دشمنی و جنگ با امام زمان کشته خواهند شد.
امکان رؤیت امام نیز با توجه به نقل بزرگانی چون مقدس اردبیلی و علامه مجلسی مطرح می‌شود و با اشاره به نامه امام به محمد سمری، مبنی بر کاذب بودن دیدار امام پس از فوت آخرین نائب ، آن را مربوط به دشمنان زیاد امام و نیز پرهیز از نسبت دادن اقوال غیر مستند به امام از سوی روایان غیرموثق دانسته است.
درباره مکان زیست امام نیز، در کنار اماکنی که برای امام زمان ذکر شده، به دو مکان خاص توجه شده ذی طوی و رضوی و اهمیت آن بخاطر مرتبط بودن این اماکن با محل اختفای مهدی موعود فرقه مطرود کیسانیه یعنی محمد حنفیه است. و مخالفان به این سبب دعای ندبه را به کیسانیه نسبت داده‌اند.
نویسنده طبق روایات، مکان‌های مطرح شده برای امام زمان را مکان قطعی زندگی آن حضرت نمی‌داند بلکه عنوان می‌کند امام می‌تواند در آن‌ها آمد و رفت داشته باشد.
ساختار
کتاب حاضر شامل 5 فصل تحت عناوین زیر است:
- مفهوم شناسی
- بررسی و تحلیل سند و ساختار محتوایی دعای ندبه
- بررسی رفتار و سیره امام عصر با کافران و مشرکان
- بررسی روایات متعارض در زمینه رؤیت امام مهدی
- تحلیل روایات متعارض در زمینه مکان زیست امام مهدی
اهداف و اهمیت نگارش کتاب
نویسنده هدف خود از نگارش کتاب حاضر را پاسخ به شبهاتی می‌داند که به دعای ندبه وارد شده‌است. به این ترتیب اهداف نگارش کتاب را می‌توان به شرح زیر بیان نمود:
- پاسخ به شبهه در اصالت سند و کفرو شرک آمیزبودن مطالب دعا: به‌طوری‌که در کتاب نویسنده‌ای مجعول با نام علی احمد موسوی نگاشته شده است
- پاسخ به چگونگی زندگی فرق مختلف در زمان ظهور و رفتار امام زمان با آن‌ها
- لزوم پاسخ به اشتیاق دعاکنندگان برای دیدار امام زمان مبنی براین‌که آیا اساسا این امکان وجود دارد؟
- پاسخ به ادعای نسبت دادن دعای ندبه به فرقه کیسانیه
محتوا
کتاب حاضر، ابتدا مفاهیم مورد بحث نظیر کفر و شرک را تفسیر نموده و پس از آن در مقام پاسخگویی به شبهات درآمده است.
اصالت سند دعا
نویسنده به این نکته اشاره می‌کند که فقهای شیعه خواندن دعای ندبه در چهار عید قربان، غدیر، فطر و جمعه را مستحب دانسته‌اند. و عمل مستحب باید از معصوم نقل شده باشد.
درباره اصالت سند دعا به منابع آن از جمله المزارالکبیر، مزار ابن طاووس یا مصباح الزائر اشاره می‌کند. همچنین به روای سند ابوجعفر محمدبن حسین بن سفیان بزوفری می‌پردازد و وی را نخستین فرد موثق دانسته که دعای ندبه را از امام صادق نقل کرده است. و عنوان می‌کند این شخص از مشایخ شیخ مفید است و شیخ، مکرر از او نقل کرده است.
مشرکین و کفار چه سرنوشتی در حکومت مهدی(ع) خواهند داشت؟
نویسنده، ضمن بیان این نکته که ظهورامام مهدی برای برقراری حکومتی فراگیر است، طبق آیات و روایات سرانجام کفار و مشرکان در این دوره را مورد بررسی قرار می دهد.
در اینجا، نویسنده آیات و روایات را به دو گروه تقسیم کرده است: در گروه اول اهل کتاب می‌توانند بر دین خود باقی‌بمانند و جزیه پرداخت کنند؛ چنان‌که سیره پیامبر نیز چنین بود.
گروه دوم به نابودی مشرکان در حکومت امام مهدی اشاره دارد. به‌طوری‌که مشرکان در رویایی و معاندت با امام کشته خواهند شد. استناد این آیات و روایات به وعده فراگیری اسلام در آخرالزمان است و بنابراین آیات، ادیان و فرق دیگر در آخرالزمان وجود نخواهند داشت.
نویسنده درجمع این دو روایت، تحلیل خود را این‌گونه بیان می‌دارد: پرداخت جزیه مربوط به دوران تأسیس حکومت مهدوی بوده و رویارویی و جنگ با مشرکان به مرحله فراگیری حکومت امام عصر مرتبط است.
نویسنده به نزول حضرت عیسی در این عصر و همراهی با امام زمان اشاره می‌کند و آن را عاملی در تبعیت اهل کتاب از امام زمان می‌داند.
آیا رؤیت امام زمان امکان‌پذیر است؟
در این بخش، نویسنده ضمن اشاره به فرازهایی از دعای ندبه، که طلب دیدار امام زمان در آن‌ها ذکر شده، امکان رؤیت امام را مورد بررسی قرار می‌دهد. او در اینجا، به دو دسته از روایات اشاره می‌کند: روایاتی که امکان دیدن امام و ارتباط با ایشان را ممکن می‌داند و دسته دیگر که این وجود این امکان را رد می‌کند.
دسته اول به روایاتی اشاره دارد که امام زمان را مانند حضرت یوسف دانسته که برادرانش او را دیدند و نشناختند، لذا امام زمان در میان مردم زیست می‌کند ولی مردم وی را نمی‌شناسند.
و در ادامه بحث، تجربیاتی از کسانی‌که با امام زمان دیدار داشته‌اند را بیان می‌کند، از جمله علامه حلی، مقدس اردبیلی، علامه مجلسی و... که همگی افراد موثقی بوده‌اند. همچنین در این زمینه به به اعمال و دعاهایی اشاره می‌شود که با انجام آن‌ها دیدار امام زمان میسر خواهد شد.
دسته دوم بیشترین استناد خود را به روایت و نامه محمدبن سمری آخرین نائب امام زمان دارند، چنان‌چه در این نامه از امام زمان، آمده هرکس ادعای ارتباط با امام زمان را داشته باشد کاذب است.
نویسنده ابتدا اصالت این سند را بررسی می‌کند و اشکالاتی را متوجه آن می‌داند. در ادامه ضمن بیان روایاتی نامه سمری را مرتبط با دوره زندگی امام زمان می‌داند که دشمنان امام زیاد بوده‌اند و نیز ممکن بود کسی ادعای دیدار با امام را داشته و سخنانی غیر موثق را به امام نسبت می‌داده است.
نویسنده این مسائل را نافی دیدار با امام نمی‌داند بلکه پذیرش آن را با دلیل و مدرک جائز می‌داند.
امام زمان در چه مکان‌هایی زندگی می‌کند؟
در این بخش نویسنده به دو دسته روایات اشاره دارد: روایاتی که مکان خاصی برای زندگی امام ذکر کرده‌اند، روایاتی که قائل به مکان مشخصی نیستند.
دسته اول از مکان‌هایی چون مدینه، ذی طوی(کوه‌های اطراف مکه)، رضوی(کوهی در مدینه نزدیک ینبع)، جزیره خضرا(شهری در اندلس)، نام برده‌اند.
در این میان از ذی طوی و رضوی در دعای ندبه نام برده شده و عده‌ای شبهاتی را در این باب مطرح کرده‌اند. این اماکن از سوی فرقه کیسانیه که مطرود امامیه می‌باشد محل اختفای امام غایبشان یعنی محمد حنفیه است. از این رو مخالفان این دعا را به کیسانیه نسبت داده‌اند.
نویسنده با فراز دیگری از دعای ندبه که عنوان می‌کند «کاش‌می‌دانستنم کجایی» این مسأله را یادآور می‌شود که مکان‌های یاد شده مکان دائم زندگی حضرت نیستند و امام در آن‌ها رفت و آمد دارد، چنان‌که مکان‌های دیگری نیز منسوب به امام وجود دارد مانند مکه و عرفات که امام هرسال در مراسم حج شرکت می‌کند.
دسته دوم به روایاتی توجه دارد که امام در کوه‌ها و بیابان‌ها و دور از مردم زندگی می‌کند.