کاربر:Gholampour/صفحه تمرین۲

قبر حضرت موسی(ع)

اطلاعات اوليه
کاربری	مزار
مکان	سوریه، دمشق
معماری
بازسازی	سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا

قبر حضرت موسی (علیه‌السّلام)

موقعیت، بنا و علت نام‌گذاری

قبر حضرت موسی(ع) در مسجدی معروف به جامع القَدَم، در قریه نَیْرَب نزدیک منطقه رَبْوَه واقع است. این قریه در فاصله چهار کیلومتری شرق دمشق در دامنه کوه قاسیون می‌باشد. نَیْرب امروزه دو قسمت است. «النیرب الْاَعْلی» و «النیرب الْاَدْنی» که داخل‌ شهر شده و نزدیکی ساحة الاموین کنونی است.

مسجد القدم، مسجد القدیم و مسجد الاقدام از نام‌های دیگر این مسجد است. دلیل نام‌گذاری آن، بخاطر جای پاهایی است که بر روی سنگی دیده شده و گفته شده که جای قدم‌های حضرت موسی(ع) است. در این مسجد یک چهار دیواری کوچکی است که بر آن نوشته‌ای از بعضی صالحین درباره انتساب این قبر به حضرت موسی(ع) وجود دارد. گفته شده که در این مسجد حضرت خضر نیز نماز گزارده است.

مسجد مذکور در ١٠44ق به وسیله سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا تجدید بنا شد. مقبره نیز توسط شیخ صالح البرکه ساخته شده و مورد زیارت و تبرک مردم و اهالی قرار دارد. بنای کنونی آن از همان دوره عثمانی است.

مدفون در مزار

در اين مکان به روایتی قبر حضرت موسی(ع) قرار دارد. طبق نوشته‌ای بر روی دیوار مسجد، بعضی از صالحان، پیامبر(ص) را در خواب دیده‌اند که فرمود این‌جا قبر برادرم موسی است. ابن بطوطة، ابن عساکر، یاقوت حموی، نویری و ابن منظور در کتاب‌هایشان این قبر را بر اساس گفته‌ها، به حضرت موسی(ع) منتسب کرده‌اند. گرچه سید مهدی قزوینی در کتاب المزار از قول هروی مورخ نقل می‌کند که انتساب این قبر در دمشق به حضرت موسی(ع) صحیح نیست.

ابن جبیر اندلسی در تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار ذکر می‌کند که احتمال دارد شخص مدفون در این مسجد حنة مادر حضرت مریم(ع)، دختر عمران باشد. گرچه احتمال انتساب به حضرت موسی(ع) را نیز رد نمی‌کند. نعیمی نویسنده کتاب الدارس، نیز احتمال انتساب این قبر به مادر حضرت مریم(ع) را محتمل می‌داند ولی از قول ابن شداد نقل‌ می‌کند که شخص مدفون، مادر مریم، دختر عمران نیست.

ابوالحسن هروی جهانگرد و مورخ قرن ششم قمری در کتاب‌اش الاشارات الی معرفة الزیارات ذکر می‌کند که در قریه نیرب، قبر مادر مریم است که البته این مریم دختر عمران نیست، همچنان که این قبر را متعلق به حضرت موسی(ع) نیز نمی‌داند و نقل می‌کند که معلوم نیست این قبر برای چه کسی است.

علت معلوم نبودن

بر طبق برخی از روایات، حضرت موسی(ع) از مکانی می‌گذشت که شخصی را دید که قبری می‌کند. به او در کندن قبر کمک کرد و داخل قبر خوابید تا اندازه سنگ لحد را مشخص شود که در همین زمان، پرده از جلوی چشمان حضرت کنار رفت و جایگاه‌اش در بهشت را دید و از خدا خواست که او را پیش خود ببرد. خداوند نیز حرف او را شنید و حضرت موسی(ع) همان‌جا دفن شد؛ لذا کسی از مکان دفن او اطلاعی ندارد.

مزار‌های دیگر

پیامبر(ص) در جواب سوال شخصی که مکان دفن حضرت موسی(ع) را پرسید، ذکر کردند که محل دفن بر سر راه بزرگ و نزدیک تپه سرخ می‌باشد. به همین دلیل مکان‌های مختلفی به‌عنوان مکان‌های احتمالی در نظر گرفته شد که بدین شرح است:

• بیابان تیه در شبه‌جزیره سینا معروف به صحرای بنی اسرائیل
• سرزمین موآب معروف به ادوم یا جلعاد در کشور اردن
• کوه طور در شمال‌شرقی مصر
• صحرای اریحا که در کرانه غربی رود اردن در منطقه‌ای به نام بریةالقدس
• منطق شام یا دمشق امروزی

منابع

• الإشارات إلى معرفة الزيارات، ابوالحسن هروی، بی‌جا، مکتبة الثقافة الدینیة، بی‌تا.
• الامالی، ابن بابویه شیخ صدوق، بی‌جا، مؤسسة البعثة، بی‌تا.
• بحارالانوار، محمد‌باقر مجلسی، بی‌جا، مؤسسة الوفاء، ۱۴۰۳ق.
• رحله ابن بطوطه، ابن بطوطه، رباط، اكاديمية المملكة المغربية، بی‌تا.
• سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، شیخ عباس قمی، بی‌جا، اسوه، بی‌تا.
• معجم البلدان، یاقوت حموی، بیروت، دار إحياء التراث العربی، بی‌تا.
• مختصر تاریخ دمشق، ابن منظور، دمشق، دار النشر: دار الفكر للطباعة والتوزيع والنشر، ۱۴۰۲ق.
• نهايه الارب في فنون الادب، نویری، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.
• تاریخ مدینه دمشق، ابن عساکر، بی‌جا، دار الفكر للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا.
• کتاب المزار، سید مهدی قزوینی، بی‌جا، دار الرافدين للطباعة والنشر والتوزيع، بی‌تا.
• تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ابن جبیر اندلسی، بی‌جا، المؤسسة العربيّة للدراسات والنشر، بی‌تا.
• الدارس في تاريخ المدارس، عبدالقادر بن محمد نعیمی دمشقی، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا.

• «آیین سنتی ایام مسلمیه چیست؟ / ایام مسلمیه هیئت کجا برویم؟»، سایت خبرگزاری شبستان، تاریخ بازدید: ۱ شهریور ۱۴۰۱ش.