کاربر:Gholampour/صفحه تمرین۲

علت نام‌گذاری

به گفته حرز‌ الدین، مقام امام علی(ع) و قبر یمانی از آثار تاریخی مشهور در نجف اشرف است که در قدیم مقام امام علی(ع) به مقام الصفا و قبر یمانی در کنارش، معروف بود به مقبرة الصفا که به این دو مقام باهم صافی صفا اطلاق شد.[۱]

موقعیت، بنا و علت نام‌گذاری

 
منطقه القدم در جنوب دمشق

قبر حضرت موسی(ع) در مسجدی معروف به مسجد القَدَم[۲] یا جامع القَدَم،[۳] در منطقه القدم در جنوب شهر دمشق[۴] نزدیک منطقه رَبْوَه واقع است. این قریه در فاصله چهار کیلومتری نزدیک دامنه کوه قاسیون می‌باشد.[۵] مسجد القدیم[۶] و مسجد الاقدام[۷] از نام‌های دیگر این مسجد است. دلیل نام‌گذاری آن، بخاطر جای پاهایی است که بر روی سنگی دیده شده[۸] و گفته شده که جای قدم‌های حضرت موسی(ع) است. در این مسجد یک چهار دیواری کوچکی است که بر آن نوشته‌ای از بعضی صالحین درباره انتساب این قبر به حضرت موسی(ع) وجود دارد.[۹] گفته شده که در این مسجد حضرت خضر نیز نماز گزارده است.[۱۰]

 
جبل قاسیون

مسجد مذکور در ١٠44ق به وسیله سلطان سلیمان عثمانی و احمد پاشا تجدید بنا شد. مقبره نیز توسط شیخ صالح البرکه ساخته شد. بنای کنونی آن، متعلق به دوره عثمانی است.[۱۱]

مدفون در مزار

در اين مکان به روایتی قبر حضرت موسی(ع) قرار دارد. طبق نوشته‌ای بر روی دیوار مسجد، بعضی از صالحان، پیامبر اسلام(ص) را در خواب دیده‌اند که فرمود این‌جا قبر برادرم موسی(ع) است. ابن بطوطة،[۱۲] ابن عساکر،[۱۳] یاقوت حموی،[۱۴] نویری[۱۵] و ابن منظور[۱۶] در کتاب‌هایشان این قبر را بر اساس گفته‌ها، به حضرت موسی(ع) منتسب کرده‌اند. گرچه سید مهدی قزوینی در کتاب المزار از قول هروی مورخ نقل می‌کند که انتساب این قبر در دمشق به حضرت موسی(ع) صحیح نیست.[۱۷]

ابن جبیر اندلسی در تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار ذکر می‌کند که احتمال دارد شخص مدفون در این مسجد حَنة مادر حضرت مریم(ع)، دختر عمران باشد. گرچه احتمال انتساب به حضرت موسی(ع) را نیز رد نمی‌کند.[۱۸] نعیمی نویسنده کتاب الدارس، نیز احتمال انتساب این قبر به مادر حضرت مریم(ع) را محتمل می‌داند ولی از قول ابن شداد نقل‌ می‌کند که شخص مدفون، مادر مریم، دختر عمران نیست.[۱۹]

ابوالحسن هروی جهانگرد و مورخ قرن ششم قمری در کتاب‌اش الاشارات الی معرفة الزیارات ذکر می‌کند که در این مکان، قبر مادر مریم است که دختر عمران نیست،[۲۰] همچنان که این قبر را متعلق به حضرت موسی(ع) نیز نمی‌داند و نقل می‌کند که معلوم نیست این قبر برای چه کسی است.[۲۱]

علت معلوم نبودن

بر طبق برخی از روایات، حضرت موسی(ع) از مکانی می‌گذشت که شخصی را دید که قبری می‌کَند. به او در کندن قبر کمک کرد و داخل قبر خوابید تا اندازه سنگ لَحَد مشخص شود که در همین زمان، پرده از جلوی چشمان حضرت موسی(ع) کنار رفت و جایگاه‌اش در بهشت را دید و از خدا خواست که او را پیش خود ببرد. خداوند نیز حرف او را شنید و حضرت موسی(ع) همان‌جا دفن شد؛ لذا کسی از مکان دفن او اطلاعی ندارد.[۲۲]

مزار‌های دیگر

حضرت محمد(ص) در جواب سوال شخصی که محل دفن حضرت موسی(ع) را پرسید، ذکر کردند که محل دفن بر سر راه بزرگ و نزدیک تپه سرخ می‌باشد.[۲۳] به همین دلیل مکان‌های مختلفی به‌عنوان مکان‌های احتمالی در نظر گرفته شد که بدین شرح است:

پانویس

  1. تاریخ النجف الاشرف، ۱۳۸۵ق، ج۱، ص۳۳۷.
  2. تاریخ مدینة دمشق، ج۲، ص۳۳۹.
  3. معجم دمشق التاريخی، ج۲، ص۲۸۷.
  4. معجم دمشق التاريخی، ج۲،ص۱۸۷ و ۲۸۷.
  5. اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
  6. معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵.
  7. تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ج۱، ص۲۲۰.
  8. كتاب المزار، ج۱، ص۱۰۶.
  9. رحلة ابن‌بطوطة، ج۱، ص۳۲۵.
  10. اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
  11. اماکن زیارتی سیاحتی سوریه، ۱۳۸۰ش، ص۱۵۸-۱۵۹.
  12. رحلة ابن‌بطوطة، ج۱، ص۳۲۵.
  13. تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۳۹.
  14. معجم البلدان، ج۲، ص۴۶۵.
  15. نهايه الارب في فنون الادب، ج۳۲، ص۲۹۶.
  16. مختصر تاریخ دمشق، ۱۴۰۲ق، ج۱، ص۲۸۲.
  17. كتاب المزار، ص۱۰۶.
  18. تذكرة بالإخبار عن اتّفاقات الأسفار، ص۲۲۰.
  19. الدارس في تاريخ المدارس، ج۲، ص۳۳۸.
  20. الإشارات إلى معرفة الزيارات، ج۱، ص۲۰.
  21. الإشارات إلى معرفة الزيارات، ج۱، ص۲۱.
  22. سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، ج۷، ص۱۹۹.
  23. بحارالانوار، ج۳، ص۳۶۳؛ الامالی، ص۳۰۴.
  24. سفینة البحار و مدینة الحکم و الآثار، ج۷، ص۱۹۹.
  25. احسن القصص، ۱۳۹۱ش، ج۱، ص۲۲۳؛ نظم الدرر في تناسب الايات والسور، ج۶، ص۹۳.
  26. بحارالانوار، ۱۴۰۳ق، ج۱۳، ص۲۵۱-۲۵۲.
  27. الأعلاق الخطيرة في ذكر أمراء الشام والجزيرة، ج۱، ص۱۱۰.
  28. تاریخ مدینه دمشق، ج۲، ص۳۳۹.

منابع

  • تاریخ النجف الاشرف، الشیخ محمدحسین حرز‌ الدین، تحقیق: عبدالرزاق حرز الدین، تهران، ط۱، ۱۳۸۵ق.