مسجد ابی بن کعب
| اطلاعات اوليه | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | مسجد البقیع؛ مسجد بنی جدیله |
| مکان | داخل دیوار غربی بقیع |
| کاربری | مسجد |
| تاریخ بنا | |
| زمان پایه‌گذاری | صدر اسلام |
| رویدادها | نمازخواندن پیامبر |
| وضعیت فعلی | |
| وضعیت بنا | ناموجود |
مسجد ابی بن کعب یا مسجد بنی جُدَیله (بنی حُدیله) یا مسجد البقیع در داخل بقیع قرار داشت اما امروزه اثری از آن نیست. این مسجد در اصل خانه ابی بن کعب صحابی رسول‌الله بود.
تاریخچه
این مسجد از مسجدهایی است که در مکان نماز خواندن پیامبر ساخته شده است. این مسجد منزل ابی بن کعب بود که تبدیل به مسجد شد و بعدها در محدوده قبرستان بقیع قرار گرفت. به روایتی پیامبر به نماز خواندن در مسجد ابی بن کعب تمایل داشت و بارها در آن نماز گزارد.[۱]
سده نهم و دهم قمری
سمهودی(م.۹۱۱) نام این مسجد را در شمار مساجدی آورده که مکان آن اجمالا معلوم است اما اثری از آن نیست. سمهودی از مطری (۷۴۱ق.) نقل می‌کند که در زمان او هم این مسجد همین وضعیت را داشته است.[۲]
به گزارش سمهودی(م۹۱۱ق.) مسجد ابی بن کعب در غرب آرامگاه عقیل و امهات المومنین قرار داشت و در زمان سمهودی تنها دو ستون از آن باقی مانده بود. به نظر سمهودی بقایای باقی مانده از بنا نشان می‌داد که مسجد در زمان عمر بن عبدالعزیز ساخته شده بود.[۲]
سده چهاردهم قمری
برخی تاریخ‌نگاران در دوره‌های بعدی از وجود مسجد خبر داده اند. به گفته ابراهیم رفعت پاشا در مرآة الحرمین این مسجد را در زمان حکومت عثمانی بازسازی کرده و بنایی مستحکم و محرابی برای آن ساخته بودند.[۳] کتاب او حاصل سفرهای حجش در فاصله سال‌های 1318 تا 1325 قمری (1901-1907م.) است.[۴] یاسین الخیاری (م.۱۳۸۰ق/۱۹۶۰م.)، تاریخ‌نگار مدینه، نیز همین عبارت را از کتاب مرآة الحرمین نقل کرده است.[۵] او که کتابش را در سال ۱۳۸۰ قمری نگاشته است می‌نویسد: «این مسجد امروزه همان بنایی است که در داخل بقیع در سمت راست قرار دارد. الله اعلم».[۵]
وضعیت امروزی
این مسجد امروزه از میان رفته است. عبیدالله بن محمد امین کردی که بر چاپ کتاب معالم المدینه المنوره خیاری در سال ۱۴۱۰ قمری تعلیقه نوشته در پاورقی اشاره می‌کند که مسجد ابی بن کعب امروزه خراب شده و اثری از آن نیست.[۵]