موزه حج و زیارت

موزه حج و زیارت نخستین موزه دائمی مرتبط با حج و زیارت در ایران است. این موزه از سوی بعثه مقام معظم رهبری در سال ۱۳۹۶ش با هدف حفظ آثار هنری مربوط به حج و زیارت در شهر قم راه‌اندازی شد. اهتمام به حفظ آثار هنری در عرصه دین به ویژه در پیوند با فریضه حج از اهداف برپایی این موزه معرفی شده است.

در موزه حج و زیارت اشیای ارزشمندی نگهداری می‌شود که می‌توان آنها را در بخش‌هایی همچون گنجینه قرآن، فرش، عکس، خط، نقاشی و صنایع دستی، هدایا و ماکت مدینه منوره تقسیم کرد.

تاریخچه

موزه حج و زیارت در تاریخ چهارم آذرماه سال 1374ش و با مسئولیت سید علی قاضی عسکر، معاون آموزش و پژوهش و با جمع‌آوری قرآن‌ها، فرش‌ها، تابلوها، خط نوشته‌ها، تصاویر و هدایا در تهران راه‌اندازی شد.

مکان موزه ابتدا در ساختمان سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری در تهران بود که در سال 1396ش و پس از اتمامِ بنایِ جدید بعثه به شهر قم انتقال پیدا کرد. اشیا این موزه دائمی در مساحت 1500 مترمربع نگهداری می‌شود.

آثار موجود

گنجینه قرآن

فرش

هدایا

ماکت

در موزه حج و زیارت اشیای ارزشمندی نگهداری می‌شود که می‌توان آنها را در چند بخش دسته‌بندی کرد:

• گنجینه قرآن شامل 1046 جلد قرآن از ایران و کشورهای مختلف (۶۰ جلد قرآن خطی و 41 جلد چاپ سنگی)

• فرش

از 47 فرش و تابلوفرش دست بافت و ماشینی در موزه حج نگهداری می‌شود که از بین آنها فرشی که روضة النبی را به صورت سه بعدی نشان می‌دهد، دارای جاذبه منحصربه فردی است.

• عکس

از 98 عکس زیبا و ارزشمند در موزه حج و زیارت نگهداری می‌شود که از این تعداد، 56 عکس به مکه و مدینه کنونی تعلق دارند و 27 عکس، وضعیت مکه و مدینه و اماکن زیارتی و مقدس سرزمین وحی به ویژه مسجدالحرام و کعبه را در سال‌های قدیم و پیش از تغییرات ایجادشده، نشان می دهند.

• خط، نقاشی و صنایع دستی

نگهداری از تابلوهایی از خطاطی هنرمندان ایرانی، ده نقاشی رنگ و روغن و صنایع دستی با مفاهیم مرتبط با حج از دیگر آثار موجود در این موزه است. از میان این آثار، کار مربوط به درِ کعبه، جلوه ممتازی دارد.

• هدایا

نگهداری از اشیای ارزشمندی که از سوی مسئولان سیاسی یا مذهبی کشورهای دیگر به مسئولان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری هدیه شده از دیگر آثار موجود در این موزه است.

• ماکت مدینه منوره

ماکتی در ابعاد 8×5 متر که تقریباً کلیه اماکن تاریخی صدر اسلام در مدینه منوره و جنگ‌های احد و خندق بر روی آن جاگذاری شده است. سیر تاریخی این ماکت از صدر اسلام شروع شده و تا دوران عثمانی ادامه پیدا کرده و مساجد سبعه و قبرستان بقیع همراه با مهم ترین بقاع آن، نمایش داده شده است. نکته قابل اهمیت آن است که بازدیدکنندگان از موزه با دیدن این ماکت، به خوبی با شهر مدینه قبل از استقرار حکومت آل‌سعود و اماکن تاریخی آن، آشنا می‌شوند.

منابع

• موزه حج و زیارت: تهيه و تنظيم: علی احمدی، به کوشش پژوهشکده حج و زیارت.