سکینه دختر امام حسین(ع)
سُکَیْنه بنت الحسین (درگذشت: ۱۱۷ق) از دختران امام حسین(ع) است که در حادثه کربلا حضور داشت. سکینه را از شمار راویان حدیث و اهل شعر شمرده‌اند. بنابر گزارش منابع معتبر تاریخی او در مدینه درگذشت اما قبری منسوب به او در دمشق وجود دارد که صحت آن از سوی برخی پژوهشگران مورد تردید قرار گرفته است.
زندگی
سُکَینه بنت الحسین، دختر امام حسین(ع) و رَباب بِنت اِمرؤ القیس[۱] در سال ۴۷ یا ۵۱ هجری قمری، متولد شد.[۲] نام او را آمنه، آمینه و اُمَیمنه ذکر کرده‌اند.[۳] گفته‌اند وی زنی با آرامش و وقار بود و از همین جهت مادرش او را سکینه لقب داد.[۴] سکینه در قیام امام حسین(ع) حضور داشت و پس از واقعه کربلا جزء اسرا بود.[۵] برخی منابع عمر وی را هشتاد سال ذکر کرده‌اند.[۶]
ازدواج
مورخان درباره تعداد ازدواج حضرت سکینه اختلاف نظر دارند؛[۷] بعضی معتقدند امام حسین(ع) او را به عقد عبدالله پسر امام حسن(ع)، درآورد.[۸] گفته‌اند پیش از آنکه ازدواج آنان به زفاف بینجامد عبدالله در واقعه کربلا به شهادت رسید.[۹] در گزارشی دیگر نیز عبدالله بن مسلم بن عقیل همسر وی معرفی شده است.[۱۰] برخی از منابع از ازدواج‌های متعدد او سخن گفته‌اند[۱۱] اما برخی پژوهشگران این گزارش‌ها را ضعیف می‌دانند.[۱۲]
فضل و هنر
سکینه روایاتی از اهل بیت(ع)[۱۳] از جمله از پدرش[۱۴] نقل کرده است. گفته شده سکینه از نوادر عصر خود در شعر بود؛ به گونه‌ای که اهل شعر پس از سرودن شعر خود نزد او می‌رفتند تا عیب شعرشان را بفهمند.[۱۵] درباره شخصیت وی نقل شده که از زیرک‌ترین و بااخلاق‌ترین زنان زمان خود بود؛ چنان‌که او را سیده نساء عصر خود می‌دانستند.[۱۶] همچنین او در زیبایی و حسن خلق نیز مشهور بود.[۱۷]
محل دفن
سکینه در روز پنجشنبه پنجم ربیع‌الاول سال ۱۱۷ هجری در مدینه درگذشت[۱۸] و در همان شهر دفن شد.[۱۹] برخی پژوهشگران در تایید احتمال دفن او در بقیع استدلال کرده‌اند.[۲۰] گزارش‌های دیگری درباره محل وفات و دفن سکینه وجود دارد؛ از جمله گزارش‌هایی از وفات او در مکه،[۲۱] کوفه،[۲۲] دمشق[۲۳] و قاهره[۲۴] در دست است.
مزار سکینه بنت حسین(ع) در دمشق
طبق نقلی مزار سکینه بنت حسین(ع)، در قبرستان باب‌الصغیر شهر دمشق در کشور سوریه قرار دارد.[۲۵] انتساب این زیارتگاه به سکینه دختر امام حسین(ع)، به سبب درگذشت وی در مدینه مورد تردید قرار گرفته است. عالمانی مانند سیدمحسن امین (درگذشت:۱۳۷۱ق) و شیخ عباس قمی (درگذشت: ۱۳۵۹ق) تصریح کرده‌اند این مزار هیچ ارتباطی به حضرت سکینه جز تشابه اسمی ندارد و مربوط به سکینه دیگری است که دختر یکی از ملوک بوده است؛ چنان‌که بر صندوقی که بر این قبر نهاده بودند به خط کوفی عنوان «سکینه بنت الملک» را نوشته بودند.[۲۶]
پانویس
- ↑ الأغانی، ص۹۴؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
- ↑ السیدة سکینة، ص۱۴۱.
- ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
- ↑ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۰.
- ↑ مناقب آل ابی طالب، ج۳، ص۱۲۵۷.
- ↑ رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۳، ص۲۵۷.
- ↑ الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد، ص۴۶۵؛ جمهرة أنساب العرب، ص۱۰۵.
- ↑ انساب الاشراف، ج۲، ص۱۹۵؛ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۶.
- ↑ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۵.
- ↑ رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه، ج۴، ص۲۵۵.
- ↑ الأغانی، ج۱۷، ص۳۶۶؛ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
- ↑ عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، ص۹۵–۹۸.
- ↑ الثقات، ج۴، ص۳۵۲ .
- ↑ سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۳۴۸؛ تاريخ مدينة دمشق، ج۶۹، ص۲۰۴.
- ↑ الأغانی، ج۱۶، ص۳۶۳.
- ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۴؛ الوافى بالوفيات، ج۱۵، ص۱۸۲.
- ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
- ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶.
- ↑ وفيات الأعيان، ج۲، ص۳۹۶؛ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.
- ↑ مهرجویی، «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها ، شخصیتی کم نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین ع)»، ص۸۲.
- ↑ شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ج۲، ص۸۲.
- ↑ رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۱۶۷.
- ↑ رحلة ابن بطوطة، ج۱، ص۷۵؛ تهذیب الاسماء و اللغات، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، ص۳۶۲.
- ↑ تاريخ الأمم و الملوک، ج۵، ص۱۵۵؛ إعلام الورى بأعلام الهدى، ج۱، ص۳۹۶.
- ↑ أعیان الشیعة، ج۳، ص۴۹۲.
منابع
- الارشاد فى معرفة حجج الله على العباد (فارسى)، مفید، محمد بن محمد، مترجم: محلاتی، تهران، انتشارات علمیه اسالمیه، بی‌تا.
- إعلام الورى بأعلام الهدى، شیخ طبرسی، قم، آل‌البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ق.
- أعیان الشیعة، امین، محسن، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق.
- الأغانی، ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، چ1 ،بیروت، دار احیاء التراث العربی. 1415ق.
- انساب الاشراف، بلاذری، احمد بن یحیی، تحقیق: محمدباقر محمودی، بیروت، چ1، دارالتعارف، 1977م.
- تاريخ الأمم و الملوک، محمد بن جریر طبری، بیروت، دار التراث، بی‌تا.
- تاريخ مدينة دمشق، ابن عساکر، علی بن حسن، محقق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
- تهذیب الاسماء و اللغات، نووی، ابوزکریا، بیروت، انتشارات دار الکتب العلمیه، بى‌تا.
- الثقات، ابن حبان، محمد بن حبان، حیدرآباد، انتشارات دائرة المعارف العثمانیه، 1393ق/1973م.
- رحلة ابن بطوطة، ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، بیروت، انتشارات دار التراث، 1968م.
- رياحين الشريعة در ترجمه دانشمندان بانوان شيعه (فارسی)، محلاتی، ذبیح الله، تهران، دار الکتب االسالمیة، بی‌تا.
- جمهرة أنساب العرب، ابن حزم، علی بن احمد، بیروت، دار الکتب العلمية، ۱۴۱۸ق.
- «سکینه بنت الحسین سلام الله علیها، شخصیتی کم‌نظیر خفته در خاک بقیع (بررسی اسناد تاریخی وفات و محل دفن سکینه بنت الحسین)»، مهرجویی، زهرا، و مریم زارعی، میقات حج، شماره ۱۲۷، ۱۴۰۳ش.
- سیر اعلام النبلاء، ذهبی، محمد بن احمد، قاهره، انتشارات دارالحدیث، 1427ق/ 2006م.
- السیدة سکینة، مقرم، عبدالرزاق، بیروت، انتشارات دار االضواء، بی‌تا.
- شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، ابن عماد حنبلی، عبدالحی بن احمد، بی‌جا. بی‌تا.
- عقیلة قریش آمنة بنت الحسین، الحلو، محمد علی، چ1، قم، انتشارات مؤسسة السبطین، 1423ق.
- مناقب آل ابی طالب، ابن شهرآشوب، محمد بن علی، تحقیق محمدحسین آشتیانی، چ1 ،قم، انتشارات عالمه، 1379ق.
- نور الابصار فی مناقب آل البیت المختار، شراب، محمدحسن، بیروت، انتشارات دار القلم، دار الشامیه، بى‌تا.
- الوافى بالوفيات، الصفدی، صلاح‌الدین، بیروت، دار إحیاء التراث، 1420ق.
- وفيات الأعيان، ابن خلکان، احمد بن محمد، بیروت، دار صادر، بی‌تا.