چاه سقیا

موقعیت مکانی

زمین اطراف چاه به نام "الفلجان" شناخته می‌شد که در اصطلاح کشاورزان به معنی زمین‌هایی است که توسط کانالی واحد آبیاری می‌شوند. همچنین، این منطقه به نام "البقع" نیز شناخته می‌شد که به مجموعه‌ای از زمین‌ها اطلاق می‌شد که از هم توسط زمین‌های خشک (حرة) جدا می‌شدند.

طبق این روایت، نام بئر «السقیا» بوده و مکان آن در منطقه‌ای به نام «الفُلجان» قرار داشت.

وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵

چاه‌های مشابه دیگری به اشتباه به عنوان چاه السقیا معرفی شدند، اما چاه اصلی در نزدیکی مسجد السقیا قرار داشت

در نزدیکی چاه‌هایی که به «السقیا» مشهور بودند، خانه‌هایی وجود نداشت. اما بررسی‌ها نشان می‌دهند که در آن منطقه خانه‌ها و روستاهایی نیز وجود داشته است.

وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵

اين چاه در جنوب مسجد سقيا ، يا جنوب غربى ايستگاه قديمى راه آهن مدينه - دمشق واقع

وفاء الوفاء ج۳ ص ۳۸۰ تا ۳۸۵

پیشینه

در زمان جنگ بدر، زمانی که پیامبر اسلام (ص) و مسلمانان در حال مبارزه با یهودیان بودند، به این مکان رسیدند و جنگیدند. یکی از صحابه نقل می‌کند که پدرش به او گفت: «ما در نزدیکی بئر السقیا با یهودیان در منطقه حسیکه ( حُسَيكه نام جايى است در مدينه ، در كنار كوه ذباب، در اين آبادى يهوديان سكونت داشتند ) نبرد کردیم و پیروز شدیم. سپس پیامبر اسلام (ص) در مسیر بدر از این مکان عبور کرد و به من گفت که اگر زنده ماندم و به خانه برگشتم، این بئر را خریداری کن.

این چاه را بنی‌مخزوم حفر کرده‌اند، و بعد ها متعلق به ذُکوان بن عبد قیس شد و بعد از او سعد بن ابی وقاص این بئر را خریداری کرد.

چاه سقیا در طول تاریخ به نام های بئر مالك و بئر الأعجام نیز به کار رفته است. این چاه در منزله النقا و در دل کوه واقع بوده و چاه بزرگ و زیبای بوده است.

پیامبر و چاه سقیا

چاه سقیا یکی از چاه‌های معروف و تاریخی است پیامبر اسلام (ص) در هنگام عبور از این چاه در جنگ بدر، لشکر خود را در کنار آن مستقر کرده و در مسجد آن نماز خوانده و برای اهل مدینه دعا کرده است.

زمانی که آب چاه‌های مدینه به علت بیماری‌ و آلودگی‌ استفاده نمی‌شد، برای پیامبر اسلام (ص) آب تازه از چاه ‌سقیا می‌آوردند؛ و آب این چاه برای غسل توصیه شده است.

مالك و فرزندانش، آب را از بئر السقیا به خانه‌های همسران پیامبر می‌آوردند. همچنین رباح، غلام سیاه پیامبر، به‌طور دوره‌ای از "بئر غرس" یا "بئر السقیا" برای پیامبر آب می‌آورد.

پیامبر اسلام از آب گوارای این بئر برای خود و یارانش استفاده می‌کرد؛ این بئر به عنوان یکی از منابع مهم آب در زمان پیامبر شناخته می‌شد.

این چاه زمان‌های بحرانی و در جنگ‌ها به ویژه در غزوه بدر استفاده می‌شده، زیرا تأمین آب یکی از نیازهای اساسی لشکریان مسلمان در مسیر جنگ‌ها بود.

تاریخچه

چاه سقيا 14 متر عمق و 6 متر قطر داشته است. این چاه توسط حسن بن ابراهیم در سال ۶۸۶ ه.ق تجدید بنا شد؛ و بعد از آن در سال 778 ه.ق توسّط عدّه‌اى از ايرانيان مسلمان بازسازی شد، كه سال‌ها به بئرالأعجام شهرت یافت. بدرالدّين بن عليبة در 886 ه .ق به بازسازى و مرمّت آن چاه همّت گماشت.

بئر السقیا در دوره کنونی خشک شده و هیچ آبی در آن موجود نیست، و با گسترش و توسعه‌های بعدی در این منطقه، این چاه برای پروژه‌های توسعه‌ای سعودی مسدود و به عنوان بخشی از پروژه‌های توسعۀ شهری از بین رفت.