رخام حمراء
رخام حمراء، بنابر برخی گزارش‌ها سنگ مرمر سرخی بوده که در کف کعبه قرار داشته است. در روایات آمده پیامبر و ائمه در محل این سنگ نماز خوانده‌اند. برخی از روایات نیز این سنگ را محل تولد امام علی(ع) دانسته‌اند. منابع تاریخی و جغرافیایی اشاره‌ای به این سنگ نکرده‌اند. تنها ناصر خسرو در سفرنامه خود به وجود این سنگ در کف خانه کعبه اشاره کرده و ابن عساکر نیز گزارشی نقل کرده است مبنی بر این که یکی از تابعان تلاش می‌کرد که بر این سنگ نماز بخواند.
رخام حمراء چیست؟[ویرایش | ویرایش مبدأ]
رخام حمراء سنگ مرمر سرخ رنگی است که در کف کعبه قرار دارد. محل این سنگ بنابر آن‌چه در منابع و روایات آمده میان دو ستون داخل کعبه ذکر شده[۱]، همچنین برخی منابع با دقت بیشتر آن را میان ستون آخرِ سمت حجر اسماعیل و ستون ماقبل آن، از سه ستون داخل کعبه، تعیین کرده‌اند.[۲]
تولد امام علی(ع) در رخام حمراء؟[ویرایش | ویرایش مبدأ]
بنابر روایاتی این سنگ محل تولد علی بن ابی‌طالب (ع) بوده است.[۳] اگرچه این دست اخبار در منابع روایی اصلی و معتبر شیعه نقل نشده، اما این باور در میان برخی متأخرین رواج یافته است.[۴]
مکان نماز پیامبر و امامان[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در برخی از روایات شیعه، به وجود سنگ مرمرین سرخ رنگی در کف کعبه اشاره شده که پیامبر(ص) و امامان (ع) بر آن نماز گزارده‌اند. بنا بر روایتی از امام سجاد (ع)[۵] و روایتی از امام صادق (ع)[۶]، رسول خدا (ص) بر این سنگ نماز خوانده؛ و بنا بر روایتی از امام باقر (ع)، امام زین‌العابدین (ع) بر این سنگ نماز خوانده[۷]، و در گزارش دیگری نیز این سنگ، محل نماز خواندن امام کاظم (ع) دانسته شده است.[۸]
نماز در رخام حمراء[ویرایش | ویرایش مبدأ]
در روایاتی نماز خواندن در این محل را توصیه شده است.[۹]
فقهای متقدم شیعه نیز در بیان آداب و اعمال حج به نماز خواندن بر این سنگ توصیه[۱۰] و فقهای متأخر نیز به استحباب این نماز حکم کرده‌اند.[۱۱]
آداب این نماز بدین ترتیب است: در رکعت اول پس از سوره حمد، سوره سجده و در رکعت دوم معادل تعداد آیات این سوره (55 آیه)، از آیات دیگر قرآن خوانده می‌شود.[۱۲]
در منابع تاریخی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
منابع تاریخی و جغرافیایی و حتی تواریخ محلی مکه، اشاره چندانی به این سنگ نکرده‌اند. تنها ناصر خسرو در سفرنامه خود به وجود این سنگ در کف خانه کعبه اشاره کرده و آن را محل نماز خواندن رسول خدا (ص) دانسته است.[۱۳] ابن عساکر نیز گزارشی نقل کرده است مبنی بر این‌که مسلم بن یسار، تابعی معروف و فقیه معاصر عبدالملک بن مروان، تلاش می‌کرد که بر این سنگ نماز بخواند.[۱۴]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ الکافی، ج4، ص528-530، 545، سفرنامه مکه حسام السلطنه، ص113
- ↑ رحلات السید محسن الامین، ص40
- ↑ مجموعة نفیسه فی تاریخ الئمه علیهم السلام، ص163
- ↑ میقات الحج، ش14، ص 187«قراءة فی کتاب علیّ ولید الکعبة»
- ↑ دعائم الاسلام، ج1، ص333، السرائر، ج1، ص614
- ↑ الکافی، ج4، 528-529
- ↑ الکافی، ج4، ص545
- ↑ الکافی، ج4، ص529
- ↑ الکافی، ج4، ص528-530
- ↑ المقنعه، 424 و 426، مصباح المجتهد، ص705
- ↑ هدایة الامة إلی أحکام الائمة علیهم السلام، ج5، ص198؛ حج در آینه فقه، ج3، ص137-138
- ↑ الکافی، ج4، ص528، تهذیب الاحکام، ج5، ص276
- ↑ سفرنامه ناصر خسرو، ص131
- ↑ تاریخ مدینه دمشق، ج58، ص137-138
فهرست منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
محتوای این مقاله برگرفته شده از: دانشنامه حج و حرمین شریفین مدخل رخام حمراء.
• تاريخ مدينة دمشق، علي بن الحسن ابن عساكر، تحقيق علي شيري، بيروت، دار الفكر، 1415ق.
• تهذيب الاحکام في شرح المقنعة للشيخ المفيد، محمد بن حسن الطوسي (شيخ طوسي)، تحقيق سيد حسن موسوي خرسان و علي آخوندي، تهران، انتشارات دارالکتب اسلاميه، 1365ش.
• حج در آينه فقه، حوزه نمايندگى ولى فقيه در امور حج و زيارت. پژوهشكده حج و زيارت، تهران، مشعر، 1394ش.
• دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضايا و الاحکام، نعمان بن محمد المغربي، تحقيق آصف بن علي اصغر فيضي، قاهره، دار المعارف، 1383ق.
• رحلات السيد محسن الامين في لبنان و العراق وايران ومصر و الحجاز، سيد محسن الامين، بيروت، دارالتراث الاسلامي بي تا.
• السرائر الحاوي لتحرير الفتاوي، محمد بن احمد ابن ادريس، قم، انتشارات الاسلامي ، 1410ق.
• سفرنامه مكه حسام السلطنه، سلطان مراد ميرزا حسام السلطنه، تحقیق رسول جعفريان، تهران، مشعر، 1374ش.
• سفرنامه ناصرخسرو، ناصر خسرو، تصحيح محمد دبير سياقي، تهران، زوار، 1381ش.
• الکافي، محمد بن يعقوب الکليني، تحقيق علي‌اکبر غفاري، تهران، دار الکتب اسلاميه، 1363ش.
• مجموعه نفیسه فی تاریخ الائمه علیهم السلام، سید شهاب المرعشی النجفی، بیروت، دارالقاری، 1422ق.
• مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، محمد بن حسن الطوسي (شيخ طوسي)، تصحيح اسماعيل انصاري زنجاني، اعداد علي اصغر مرواريد، بيروت، فقه الشيعه، 1411ق.
• المقنعه، محمد بن محمد بن النعمان(شيخ مفيد)، قم، انتشارات الاسلامي، 1410ق.
• ميقات الحج، (فصلنامه)، تهران، نمايندگي ولي فقيه در حج امور حج و زيارت، 1435ق.
• هدایه الامه الی احکام الائمه علیهم السلام، محمد بن حسن شیخ حر عاملی، مشهد، آستان قدس رضوی، 1414ق.