پژوهشکده حج و زیارت
پژوهشکده حج و زیارت یا مرکز تحقیقات حج یکی از زیر مجموعه‌های حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت است. شعبه مرکزی این پژوهشکده در شهر قم قرار گرفته و به پژوهش در موضوعات تاریخ، اخلاق، کلام، فقه و مطالعات اجتماعی با رویکرد حج و زیارت می‌پردازد. پژوهشکده حج و زیارت از سال ۱۳۷۰ش آغاز به کار کرد و در سال ۱۳۸۹ش به پژوهشکده تبدیل شد.
پژوهشکده حج تنها مرکز تخصصی مطالعات حج و زیارت در کشور ایران بوده و تاکنون بیش از هزار عنوان کتاب منتشر کرده است. انتشار مجله تخصصی با موضوع حج و زیارت، رونمایی از دانشنامه حج و زیارت، تأسیس ویکی حج (دانشنامه مجازی حج و زیارت)، راه‌اندازی کتابخانه تخصصی و راه‌اندازی مرکز اسناد و موزه حج با نگهداری از ۴۴۱۲ عنوان سند از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده به‌شمار می‌رود.
پیشینه[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پژوهشکده حج و زیارت در سال ۱۳۷۰ش و با نام «مرکز تحقیقات حج» فعالیت خود را تحت نظارت حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت آغاز کرد.[۱] مرکز تحقیقات حج در مدت ۱۹ سال فعالیت، بیش از ۸۰۰ اثر در موضوعات مرتبط با موضوع حج و زیارت عرضه کرده است.[۲] این مرکز در ۲۱ اسفند ۱۳۸۹ش با کسب مجوز از شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی کشور به پژوهشکده حج و زیارت ارتقا یافت.[۳]
اهداف و وظایف[ویرایش | ویرایش مبدأ]
مسئولان و مؤسسان پژوهشکده حج و زیارت، با توجه به اهمیت مسئله حج و جایگاه ویژه آن در بین مسلمانان، اهداف و وظایفی را برای این پژوهشکده تعیین کرده‌اند:[۴]
- توسعه و ارتقای کیفیت آموزش و پژوهش در ابعاد عبادی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و بین‌المللی حج
- همکاری پژوهشی با مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور و فراهم آوردن امکانات لازم و متناسب با فعالیت‌های پژوهشی
- گسترش و توسعه مطالعات بین مذاهب اسلامی به منظور دستیابی به وحدت امت اسلامی
- تقویت فرهنگ و بنیه‌های فکری گردشگری دینی
- برگزاری نشست‌ها و همایش‌های علمی ـ تخصصی، ملی و بین‌المللی
ساختار[ویرایش | ویرایش مبدأ]
این پژوهشکده از پنج گروه و هشت واحد علمی ـ پژوهشی تشکیل شده است:[۵]
- تاریخ و سیره
- اخلاق و اسرار
- مطالعات سیاسی-اجتماعی
- کلام و معارف
- فقه و حقوق
- واحد ترجمه
- واحد احیای میراث و نسخ خطی
- واحد بقیع پژوهی
- واحد مطالعات راهبردی
- واحد فضای مجازی
- واحد ادبیات و هنر
- واحد کتابخانه، آرشیو، اسناد و موزه
- دفتر پژوهشکده حج و زیارت در خراسان رضوی
فعالیت‌ها[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پژوهشکده حج و زیارت از زمان تأسیس تاکنون توانسته است فعالیت‌های فراوانی در راستای موضوع حج و زیارت انجام دهد که بخشی از آن عبارت است از:[۶]
کتابخانه تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
کتابخانه تخصصی یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های کشور در موضوع حج و زیارت است. تعداد کتاب‌های موجود در این کتابخانه تا بهار ۱۳۹۹ش، بیش از ۲۷۰۰۰ عنوان بوده است.[۷]
موزه حج و زیارت[ویرایش | ویرایش مبدأ]
موزه آثار هنری و فرهنگی از دیگر فعالیت‌های این پژوهشکده است که در آن قرآن‌های نفیس و کتب خطی متعلق به خطاطان ایرانی و غیر ایرانی و هدایای کشورهای اسلامی به مسئولان جمهوری اسلامی ایران خصوصا رهبر انقلاب اسلامی اشاره کرد.[۸]
ویکی حج[ویرایش | ویرایش مبدأ]
دانشنامه مجازی ویکی حج (wikihaj.com) در سال ۱۳۹۶ش و با هدف بهره‌گیری از ابزارهای روزآمد ارتباطی به منظور گسترش عمومی معارف مرتبط به حج و زیارت و دسترس‌پذیری بیشتر تولیدات علمی پژوهشکده حج و زیارت راه‌اندازی شد.[۹]
برگزاری همایش‌ها و نشست‌های تخصصی[ویرایش | ویرایش مبدأ]
از جمله وظایف و مأموریت‌های پژوهشکده، ساماندهی همایش‌ها و نشست‌های تخصصی مرتبط با موضوع حج و زیارت بوده است که تاکنون همایش‌هایی همچون «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»،[۱۰] «همایش حج و جهانی‌شدن»،[۱۱] «همایش حج و اقتصاد»[۱۲] و «همایش مسعای قلم»[۱۳] از جمله آنهاست.
نشست‌های تخصصی با موضوعاتی همچون حج و دیپلماسی عمومی، مقایسه میان وهابیت و سلفی‌گری، آینده‌پژوهشی حج و حج و ظرفیت‌های فرهنگی نیز تاکنون به‌همت این پژوهشکده برگزار شده است.
محصولات[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پژوهشکده حج و زیارت تا پاییز سال 1402ش در موضوعاتی همچون فلسفه و اسرار، اخلاق و آداب، تاریخ و جغرافیای اماکن زیارتی، پژوهش‌های قرآنی و حدیثی، احکام و مناسک، سفرنامه‌ها و خاطرات، مطالعات سیاسی- اجتماعی، گزارش‌های حج‌گزاری ایرانیان و آثاری در زمینه دفاع از اعتقادات مذهب تشیع و پاسخ به«شبهات منتشره» برضد شیعه و وهابیت‌شناسی، حدود 1200 عنوان کتاب ( حدود 1300 جلد) و 250 شماره نشریه منتشر کرده است؛ «فصلنامه میقات حج»، «مجموعه آثار فاجعه منا» و «فصلنامه فرهنگ زیارت» از جمله آنهاست.[۱۴]
پروژه «کتابشناسی حج و زیارت» به‌منظور جمع‌آوری و نمایه‌زنی تمامی کتب و منشورات مرتبط با موضوع حج و زیارت و تبدیل آثار مکتوب به نرم‌افزارهای رایانه‌ای همچون «کتابخانه جامع حج۳»[۱۵] از دیگر آثار و فعالیت‌های این مرکز به‌شمار می‌رود.
جستارهای وابسته[ویرایش | ویرایش مبدأ]
پانویس[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- ↑ «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
- ↑ «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
- ↑ «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»، مقدمه.
- ↑ «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
- ↑ «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
- ↑ «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
- ↑ «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت.
- ↑ «افتتاحیه موزه حج و زیارت»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»، سازمان حج و زیارت استان تهران.
- ↑ «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «همایش حج و جهانی‌شدن»، خبرگزاری مهر.
- ↑ «همایش حج و اقتصاد»، مشرق نیوز.
- ↑ «دومین همایش مسعای قلم»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت.
- ↑ «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت.
- ↑ «کتابخانه جامع حج۳»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
منابع[ویرایش | ویرایش مبدأ]
- «کتابخانه تخصصی حج و زیارت».، سایت کتابخانه تخصصی حج و زیارت - پژوهشکده حج و زیارت، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «همایش جهانی بقیع؛ مدفن امامان و اصحاب»، سایت حوزه نمایندگی ولی‌فقیه در امور حج و زیارت، تاریخ انتشار: ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «پژوهشکده حج و زيارت در يک نگاه»، سایت پژوهشکده حج زیارت، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- «سایت ویکی حج و زیارت راه اندازی شد»، سازمان حج و زیارت استان تهران، تاریخ انتشار: 29 تیر 1399ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «همایش حج و اقتصاد»، مشرق نیوز، تاریخ انتشار: ۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۱ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «همایش حج و جهانی‌شدن»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۲۸ بهمن ۱۳۸۹ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «افتتاحیه موزه حج و زیارت»، خبرگزاری مهر، تاریخ انتشار: ۳۰ آبان ۱۳۸۵ش، تاریخ بازدید: ۹ بهمن ۱۴۰۳ش.
- «کتابخانه جامع حج۳»، سایت مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، تاریخ بازدید: ۲۲ دی ۱۴۰۳ش.
- «آینه آثار (معرفی آثار منتشر شده در پژوهشکده حج و زیارت)»: اباذر نصر اصفهانی، به کوشش حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، ۱۴۰۲ش.