مسجد بلال بن رباح (مناخه)

مسجد بِلال بن رَباح در محله مُناخه مدینه با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی قرار داشته. مسجد بعد از سال 850 قمری در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) ساخته شده است. بلال حبشی از اولین ایمان آورندگان به اسلام و موذن حضرت محمد(ص) بود و بر اساس برخی گزارش‌ها در مکان این مسجد نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بود. از قرن دهم تا چهاردهم مسجد در ذیل ساختمان دارالحکومه به حیات خود ادامه داده و در قرن 15 قمری تخریب شده است.

مسجد بلال در محدوده مصلای پیامبر

اطلاعات اوليه
مکان	مدینه
کاربری	مسجد
جنبه دینی
بزرگداشت نزد	مسلمانان
تاریخ بنا
زمان پایه‌گذاری	850 قمری
وضعیت فعلی
مساحت	130متر
طول	13
عرض	10
وضعیت بنا	نا موجود
مسیریابی در حال بارگیری نقشه... {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"300px","height":"250px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"copycoords":false,"static":false,"zoom":13,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"image layers":[],"overlays":[],"resizable":false,"fullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"cluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","clicktarget":"https://www.google.com/maps/search/?api=1\u0026query=24.464865,39.606488","imageLayers":[],"locations":[{"text":"\u003Cdiv class=\"mw-content-rtl mw-parser-output\" lang=\"fa\" dir=\"rtl\"\u003E\u003Cp\u003E\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0644\u0627\u0644 \u062f\u0631 \u0645\u062d\u062f\u0648\u062f\u0647 \u0645\u0635\u0644\u0627\u06cc \u067e\u06cc\u0627\u0645\u0628\u0631\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"\u0645\u0633\u062c\u062f \u0628\u0644\u0627\u0644 \u062f\u0631 \u0645\u062d\u062f\u0648\u062f\u0647 \u0645\u0635\u0644\u0627\u06cc \u067e\u06cc\u0627\u0645\u0628\u0631\n","link":"","lat":24.464865,"lon":39.606488,"icon":""}],"imageoverlays":null}

نام

برخی معتقدند که نام بلال بر مسجد به این علت است که بلال بن رباح، از نخستین مسلمانان مکه و موذن پیامبر(ص)، در این مکان نماز نافله می‌خوانده و اینجا خانه‌ای برای سکونت بلال و خانواده‌اش بوده است.

مکان و تاریخچه

مسجد بِلال بن رَباح با فاصله 350متر در جنوب غربی مسجد النبی در محدوده مصلای نماز عید پیامبر(ص) و در نزدیکی شمال مسجد عمر قرار داشت.

نماز پیامبر(ص)

مطابق نقلی پیامبر(ص) یکی از نمازهای عید را در حالی خواند که قلعه بنی زُریق در طرف چپ او بود. برخی از محققان معاصر بر این باور اند که این مکان مطابق با مکان مسجد بلال است.

تاریخچه بنای مسجد

ساختمان مسجد توسط شمس الدین محمد سلاوی بعد از سال 850 قمری ساخته شد و در قرن دهم قمری داخل مدرسه خاسکیه (متعلق به دارالحکومه و امور دولتی و نظامی) قرار گرفت. تا سال 1303 قمری / 1885 میلادی مسجد همچنان با یک مناره درون ساختمان خاسکیه قرار داشت. همچنین گزارش شده که بنای مسجد در دوره ای پیش از تخریب بخشی از ساختمان دارالحکومه (که مجموعه ای از ادارات دولتی بود) به حساب می‌آمد. در قرن 15قمری ساختمان مذکور به همراه مسجد برای توسعه راه تخریب شد و در بخش کوچکی از محدوده بنای پیشین، ساختمان ارتباطات بنا شده است.

توصیف بنا پیش از تخریب

براساس گزارش‌ها، مسجد مناخه پیش از ساخت دارالحکومه، گنبدی کوچک و بنایی از جنس سنگ داشت. مسجد پیش از تخریب به همراه دارالحکومه، 130 متر مساحت و بنایی مستطیل شکل(10در13متر) و یک مناره داشته است.

نگارخانه

• 
  تصویر قدیمی از جهت شمالی ساختمان دارالحکومه. ورودی مسجد و مناره آن دیده می‌شود.
• 
  نقشه هوایی محدوده مسجد
• 
  تصویر هوایی
• 
  ساختمان جدید ارتباطات که در محل مسجد ساخته شد.
• 
  وضعیت کنونی محدوده مسجد در شمال مسجد عمر

جستارهای وابسته

• مسجدهای مدینه
• مسجد جدید بلال در جنوب مسجد النبی
• غزوه بدر

منابع

• آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۹۱ش.
• عمدة الاخبار فی مدینة المختار، احمد عباسی، قاهره، اسعد طرابزونی، بی‌تا.
• المساجد الاثریة فی المدینة المنورة، محمد الیاس عبدالغنی، مدینه، مطابع الرشید، ۱۴۱۹ق، ۱۹۹۹م.
• وفاء الوفا باخبار دار المصطفی، علی بن عبدالله سمهودی، لندن، موسسه التراث، ۲۰۰۱م.
• المعالم المدینه المنوره بین العماره و التاریخ، عبدالعزیز بن عبدالرحمن کعکی، جزء الرابع، بیروت، ۲۰۱۱.
• وصف المدینه المنوره، علی بن موسی الافندی، مطبعة نهضة مصر.
• أسد الغابة، ابن اثیر، بیروت، درالکتاب العربی، بی‌تا.