پوشاندن صورت (فتاوای مراجع)

فتوای مراجع درباره پوشاندن صورت
دسته	محرمات احرام برای زنان
مربوط به آیین	احرام در عمره و حج تمتع
مکان	حرم مکی
زمان	در هنگام احرام
حکم	جایز نیست
کفاره	به نظر برخی فقها کفاره ندارد
اشیای وابسته	نقاب، برقع
مفاهیم فقهی وابسته	محرمات احرام
جستارهای وابسته	پوشاندن صورت

این صفحه شامل فتوای مراجع تقلید درباره احکام پوشاندن صورت است. برای آشنایی بیشتر با این مفهوم نگاه کنید به مقاله پوشاندن صورت.

پوشاندن صورت ویرایش

پوشاندن صورت
امام خمینی: [از محرمات احرام است:] پوشاندن زن روی خود را به نقاب و روبند و برقع. ^{[م* ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: در غیر حال ضرورت، مانند تحفّظ از مگس و نحو آن در حال خوابیدن.

مسئله 428
امام خمینی: پوشانیدن رو را به هر چیز، اگرچه چیزهای غیر متعارف باشد ؛^{[م428 ۱]} مثل پوشال و گل و چیزهای دیگر، جایز نیست بنا بر احتیاط، و جایز نیست با بادبزن روی خود را بپوشاند.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله نوری: پوشاندن رو هرچند به چیزهای غیر متعارف؛ مثل پوشال و گل نیز جایز نیست و جایز نیست با بادبزن روی خود را بپوشاند.

پوشاندن بخشی از صورت ویرایش

مسئله 429
امام خمینی: بعض رو در حکم تمام آن است و نباید آن را بپوشاند. ^{[م429 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله تبریزى: بنا بر احتیاط. آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد. آیت‌الله سیستانی: به احتیاط واجب، و لذا پوشیدن مقنعه که اطراف صورت را می‌گیرد خلاف احتیاط است و همچنین جایز نیست بنا بر احتیاط خشک کردن صورت با حوله یا دستمال، هرچند همه صورت را نپوشاند، ولی تمیز کردن بینی و مانند آن اشکال ندارد. آیت‌الله فاضل: بعض رو در حکم تمام است. و بنا بر اقوی پوشاندن صورت در قسمت پایین آن؛ یعنی از بینی تا چانه جایز نیست و در قسمت بالایی آن به احتیاط واجب. آیت‌الله مکارم: پوشانیدن بعض صورت، به طوری که نقاب و برقع به آن نگویند جایز است. آیت‌الله نوری: با توجه به حرمت پوشیدن صورت برای زنان در حال احرام، چون چانه جزو صورت محسوب می‌شود، باید مقنعه را طوری ببندد که زیر چانه قرار بگیرد، چون زیر چانه جزو صورت نیست.

گذاشتن دست‌ها روی صورت ویرایش

مسئله 430
امام خمینی: اگر دست‌های خود را روی صورت بگذارد مانع ندارد.

گذاشتن صورت روی بالش برای خواب ویرایش

مسئله 431
امام خمینی: اگر روی خود را برای خوابیدن روی بالش بگذارد مانع ندارد. ^{[م431 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی: بلکه برای خواب می‌تواند روانداز را روی صورتش بکشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است.

در نماز ویرایش

مسئله 432
امام خمینی: واجب است برای نماز سر را بپوشاند و مقدمتاً برای پوشانیدن سر کمی از اطراف رو را بپوشاند ،^{[م432 ۱]} لیکن واجب است بعد از نماز فوراً آن را باز کند. ^{[م432 ۲]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: پوشانیدن رو به مقداری که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد و می‌تواند سراندازش را آویزان نماید در نماز و بعد از آن. آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی، گلپایگانی: پوشانیدن رو که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد. ↑ آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی: احتیاط این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد. آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن اطراف صورت از بالا یا پایین و یا دو طرف آن، به طوری که زنان هنگام پوشیدن مقنعه به نحو متعارف و یا هنگام پوشاندن سر در نماز انجام می‌دهند و پوشاندن صورت بر آن صدق نمی‌کند، اشکال ندارد، چه در نماز باشد و چه در حال دیگر. آیت‌الله سیستانی: احتیاط واجب این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد. آیت‌الله مکارم: واجب نیست.

موارد جواز ویرایش

مسئله 433
امام خمینی: جایز است برای روگرفتن از نامحرم ^{[م433 ۱]}چادر یا جامه را که به سر افکنده پایین بیندازد تا محاذی بینی، بلکه چانه، بلکه در صورت احتیاج تا گردن و چیزی بر او نیست.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: بلکه مطلقاً و اختیاراً و تا حد نحر علی الأظهر. آیت‌الله خامنه‌ای: جایز است زن در حال احرام، چادر یا جامه‌ای را که بر سر انداخته طرف آن را بر روی صورت بیاویزد، به نحوی که بخشی از صورت و پیشانی‌اش را تا بالای بینی بپوشاند، اما احوط آن است که اگر مرد اجنبی او را نمی‌بیند، از این کار اجتناب نماید. آیت‌الله زنجانی: بلکه مطلقاً جایز است. آیت‌الله سیستانی: و در جایی که نامحرم نیست این‌گونه پوشش نیز جایز نیست.

مسئله 434
امام خمینی: بهتر آن است که آن چیزی را که در موقع حاجت از سر پایین می‌اندازد، با دست یا چیز دیگر دور از رو نگه دارد که به صورت نچسبد، بلکه این کار احوط است. ^{[م434 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: تحفظ آن از رسیدن به صورت لازم نیست. آیت‌الله تبریزى: این احتیاط ترک نشود. آیت‌الله خامنه‌ای: احوط آن است که پوشش مذکور با صورت تماس نداشته باشد. آیت‌الله خویی: احوط آن است که از صورت دور نگه دارد. آیات عظام سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید با دست یا چیز دیگری آن را از صورت دور نگه دارد. آیت‌الله نوری: زن‌ها در حال احرام باید سعی کنند که مقنعه در حال درآوردن و پوشیدن صورتشان را نپوشاند.

مسئله 435
امام خمینی: بعضی برای دور نگه نداشتن جامه از صورت، کفاره لازم دانسته‌اند و آن احوط است، گرچه اقوی واجب نبودن آن است. ^{[م435 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: احتیاط واجب آن است که یک گوسفند کفاره دهد.

کفاره ویرایش

مسئله 436
امام خمینی: در نقاب انداختن و پوشاندن رو، به هر نحو که باشد، کفاره لازم نیست، ^{[م436 ۱]}گرچه موافق احتیاط است.
مراجع دیگر: ↑ آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی: بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند بدهد. آیت‌الله زنجانی: کفاره پوشاندن رو با چیزهای پوششی مانند نقاب و پوشیه، یک گوسفند است و با غیر لباس ظاهراً کفاره ندارد، البته به جهت حاجتی چون بیماری، پوشاندن صورت جایز است و کفاره نیز ندارد. آیت‌الله سیستانی: احتیاط مستحب آن است که یک گوسفند بدهد. آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: باید یک گوسفند کفاره بدهد.

استفتائات ویرایش

مسئله 505
امام خمینی: سئوال: با توجه به حرمت پوشیدن صورت برای زنان در حال احرام، آیا چانه هم جزو صورت محسوب می‌شود و باید باز باشد یا اینکه اگر مقنعه‌ای بر سر گذاشته شود که چانه را تا لب‌ها بپوشاند مانعی ندارد؟ جواب: زیر چانه جزو صورت محسوب نمی‌شود ولی پوشاندن به نحوی که در سؤال ذکر شده اشکال دارد.^{[م505 ۱]}
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: چانه جزو صورت است که نباید پوشانده شود و بعض صورت نیز در حکم تمام آن است، ولی دست گذاشتن روی صورت مانعی ندارد. آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد. آیت‌الله مکارم: اشکال ندارد.

مسئله 507
امام خمینی: سئوال: زن‌ها که در حال احرام برای پوشیدن و در آوردن مقنعه، صورتشان پوشیده می‌شود، چه صورت دارد؟ جواب: باید سعی کنند پوشیده نشود ،^{[م507 ۱]} و اگر عامداً و از روی علم پوشیده نشود مانع ندارد.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله بهجت: تحفظ آن از رسیدن به صورت لازم نیست. آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله مکارم: این مقدار مانعی ندارد. آیت‌الله سیستانی: پوشیدن مقنعه که مقداری از اطراف صورت را می‌پوشاند به احتیاط واجب جایز نیست.

مسئله 486
امام خمینی: جایز است از جاهای دور مثل تهران با نذر محرم شود ،^{[م486 ۱]} ولی اگر زیر سقف سفر می‌کند باید کفاره بدهد.
مراجع دیگر: ↑ آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله مکارم: نذری که سبب می‌شود محرم ناچار گردد با وسیله سرپوشیده سفر کند باطل است. آیت‌الله سبحانی: احتیاطاً این شخص در میقات یا اگر نشد در ادنی‌ الحل تجدید احرام کند. آیت‌الله سیستانی: نذرِ احرام قبل از میقات، برای کسی که می‌داند ناچار می‌شود زیر سقف برود محل اشکال است. آیت‌الله فاضل: صحت نذر برای کسی که می‌داند باید در روز با وسیله مسقف حرکت کند محل اشکال است. بلی اگر بداند که برای احرام عمره تمتع نمی‌تواند به یکی از مواقیت معروفه برود، نذر اشکال ندارد و معصیت هم نکرده است، ولی احتیاط آن است که در ادنی‌ الحل تجدید احرام کند. و در هر صورت کفاره زیر سقف رفتن را باید بدهد.

جستار وابسته ویرایش

پوشاندن صورت

منبع ویرایش

این مقاله برگرفته از صفحه 226 تا 228 کتاب مناسک حج پژوهشکده حج و زیارت، سال انتشار: ۱۳۹۷ است.

[1] 
آیت‌الله بهجت: در غیر حال ضرورت، مانند تحفّظ از مگس و نحو آن در حال خوابیدن.

[2] آیت‌الله بهجت: در غیر حال ضرورت، مانند تحفّظ از مگس و نحو آن در حال خوابیدن.

[2] 
آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله نوری: پوشاندن رو هرچند به چیزهای غیر متعارف؛ مثل پوشال و گل نیز جایز نیست و جایز نیست با بادبزن روی خود را بپوشاند.

[4] آیت‌الله زنجانی، آیت‌الله نوری: پوشاندن رو هرچند به چیزهای غیر متعارف؛ مثل پوشال و گل نیز جایز نیست و جایز نیست با بادبزن روی خود را بپوشاند.

[3] 
آیت‌الله تبریزى: بنا بر احتیاط.

آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد.

آیت‌الله سیستانی: به احتیاط واجب، و لذا پوشیدن مقنعه که اطراف صورت را می‌گیرد خلاف احتیاط است و همچنین جایز نیست بنا بر احتیاط خشک کردن صورت با حوله یا دستمال، هرچند همه صورت را نپوشاند، ولی تمیز کردن بینی و مانند آن اشکال ندارد.

آیت‌الله فاضل: بعض رو در حکم تمام است. و بنا بر اقوی پوشاندن صورت در قسمت پایین آن؛ یعنی از بینی تا چانه جایز نیست و در قسمت بالایی آن به احتیاط واجب.

آیت‌الله مکارم: پوشانیدن بعض صورت، به طوری که نقاب و برقع به آن نگویند جایز است.

آیت‌الله نوری: با توجه به حرمت پوشیدن صورت برای زنان در حال احرام، چون چانه جزو صورت محسوب می‌شود، باید مقنعه را طوری ببندد که زیر چانه قرار بگیرد، چون زیر چانه جزو صورت نیست.

[6] آیت‌الله تبریزى: بنا بر احتیاط.

[7] آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد.

[8] آیت‌الله سیستانی: به احتیاط واجب، و لذا پوشیدن مقنعه که اطراف صورت را می‌گیرد خلاف احتیاط است و همچنین جایز نیست بنا بر احتیاط خشک کردن صورت با حوله یا دستمال، هرچند همه صورت را نپوشاند، ولی تمیز کردن بینی و مانند آن اشکال ندارد.

[9] آیت‌الله فاضل: بعض رو در حکم تمام است. و بنا بر اقوی پوشاندن صورت در قسمت پایین آن؛ یعنی از بینی تا چانه جایز نیست و در قسمت بالایی آن به احتیاط واجب.

[10] آیت‌الله مکارم: پوشانیدن بعض صورت، به طوری که نقاب و برقع به آن نگویند جایز است.

[11] آیت‌الله نوری: با توجه به حرمت پوشیدن صورت برای زنان در حال احرام، چون چانه جزو صورت محسوب می‌شود، باید مقنعه را طوری ببندد که زیر چانه قرار بگیرد، چون زیر چانه جزو صورت نیست.

[4] 
آیت‌الله زنجانی: بلکه برای خواب می‌تواند روانداز را روی صورتش بکشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است.

[13] آیت‌الله زنجانی: بلکه برای خواب می‌تواند روانداز را روی صورتش بکشد، هرچند خلاف احتیاط استحبابی است.

[5] 
آیت‌الله بهجت: پوشانیدن رو به مقداری که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد و می‌تواند سراندازش را آویزان نماید در نماز و بعد از آن.

آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی، گلپایگانی: پوشانیدن رو که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد.

[15] آیت‌الله بهجت: پوشانیدن رو به مقداری که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد و می‌تواند سراندازش را آویزان نماید در نماز و بعد از آن.

[16] آیات عظام تبریزی، خویی، سیستانی، گلپایگانی: پوشانیدن رو که مقدمه پوشانیدن سر می‌باشد، در حال نماز عیبی ندارد.

[6] 
آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی: احتیاط این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد.

آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن اطراف صورت از بالا یا پایین و یا دو طرف آن، به طوری که زنان هنگام پوشیدن مقنعه به نحو متعارف و یا هنگام پوشاندن سر در نماز انجام می‌دهند و پوشاندن صورت بر آن صدق نمی‌کند، اشکال ندارد، چه در نماز باشد و چه در حال دیگر.

آیت‌الله سیستانی: احتیاط واجب این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد.

آیت‌الله مکارم: واجب نیست.

[18] آیت‌الله تبریزى، آیت‌الله خویی: احتیاط این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد.

[19] آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن اطراف صورت از بالا یا پایین و یا دو طرف آن، به طوری که زنان هنگام پوشیدن مقنعه به نحو متعارف و یا هنگام پوشاندن سر در نماز انجام می‌دهند و پوشاندن صورت بر آن صدق نمی‌کند، اشکال ندارد، چه در نماز باشد و چه در حال دیگر.

[20] آیت‌الله سیستانی: احتیاط واجب این است که پس از فراغت از نماز آن را بردارد.

[21] آیت‌الله مکارم: واجب نیست.

[7] 
آیت‌الله بهجت: بلکه مطلقاً و اختیاراً و تا حد نحر علی الأظهر.

آیت‌الله خامنه‌ای: جایز است زن در حال احرام، چادر یا جامه‌ای را که بر سر انداخته طرف آن را بر روی صورت بیاویزد، به نحوی که بخشی از صورت و پیشانی‌اش را تا بالای بینی بپوشاند، اما احوط آن است که اگر مرد اجنبی او را نمی‌بیند، از این کار اجتناب نماید.

آیت‌الله زنجانی: بلکه مطلقاً جایز است.

آیت‌الله سیستانی: و در جایی که نامحرم نیست این‌گونه پوشش نیز جایز نیست.

[23] آیت‌الله بهجت: بلکه مطلقاً و اختیاراً و تا حد نحر علی الأظهر.

[24] آیت‌الله خامنه‌ای: جایز است زن در حال احرام، چادر یا جامه‌ای را که بر سر انداخته طرف آن را بر روی صورت بیاویزد، به نحوی که بخشی از صورت و پیشانی‌اش را تا بالای بینی بپوشاند، اما احوط آن است که اگر مرد اجنبی او را نمی‌بیند، از این کار اجتناب نماید.

[25] آیت‌الله زنجانی: بلکه مطلقاً جایز است.

[26] آیت‌الله سیستانی: و در جایی که نامحرم نیست این‌گونه پوشش نیز جایز نیست.

[8] 
آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: تحفظ آن از رسیدن به صورت لازم نیست.

آیت‌الله تبریزى: این احتیاط ترک نشود.

آیت‌الله خامنه‌ای: احوط آن است که پوشش مذکور با صورت تماس نداشته باشد.

آیت‌الله خویی: احوط آن است که از صورت دور نگه دارد.

آیات عظام سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید با دست یا چیز دیگری آن را از صورت دور نگه دارد.

آیت‌الله نوری: زن‌ها در حال احرام باید سعی کنند که مقنعه در حال درآوردن و پوشیدن صورتشان را نپوشاند.

[28] آیت‌الله بهجت، آیت‌الله مکارم: تحفظ آن از رسیدن به صورت لازم نیست.

[29] آیت‌الله تبریزى: این احتیاط ترک نشود.

[30] آیت‌الله خامنه‌ای: احوط آن است که پوشش مذکور با صورت تماس نداشته باشد.

[31] آیت‌الله خویی: احوط آن است که از صورت دور نگه دارد.

[32] آیات عظام سبحانی، صافی، گلپایگانی: باید با دست یا چیز دیگری آن را از صورت دور نگه دارد.

[33] آیت‌الله نوری: زن‌ها در حال احرام باید سعی کنند که مقنعه در حال درآوردن و پوشیدن صورتشان را نپوشاند.

[9] 
آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: احتیاط واجب آن است که یک گوسفند کفاره دهد.

[35] آیات عظام تبریزی، خویی، صافی، گلپایگانی: احتیاط واجب آن است که یک گوسفند کفاره دهد.

[10] 
آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی: بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند بدهد.

آیت‌الله زنجانی: کفاره پوشاندن رو با چیزهای پوششی مانند نقاب و پوشیه، یک گوسفند است و با غیر لباس ظاهراً کفاره ندارد، البته به جهت حاجتی چون بیماری، پوشاندن صورت جایز است و کفاره نیز ندارد.

آیت‌الله سیستانی: احتیاط مستحب آن است که یک گوسفند بدهد.

آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: باید یک گوسفند کفاره بدهد.

[37] آیات عظام بهجت، تبریزی، خویی: بنا بر احتیاط واجب باید یک گوسفند بدهد.

[38] آیت‌الله زنجانی: کفاره پوشاندن رو با چیزهای پوششی مانند نقاب و پوشیه، یک گوسفند است و با غیر لباس ظاهراً کفاره ندارد، البته به جهت حاجتی چون بیماری، پوشاندن صورت جایز است و کفاره نیز ندارد.

[39] آیت‌الله سیستانی: احتیاط مستحب آن است که یک گوسفند بدهد.

[40] آیت‌الله صافی، آیت‌الله گلپایگانی: باید یک گوسفند کفاره بدهد.

[11] 
آیت‌الله بهجت: چانه جزو صورت است که نباید پوشانده شود و بعض صورت نیز در حکم تمام آن است، ولی دست گذاشتن روی صورت مانعی ندارد.

آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد.

آیت‌الله مکارم: اشکال ندارد.

[42] آیت‌الله بهجت: چانه جزو صورت است که نباید پوشانده شود و بعض صورت نیز در حکم تمام آن است، ولی دست گذاشتن روی صورت مانعی ندارد.

[43] آیت‌الله خامنه‌ای: پوشاندن صورت در حال احرام به‌گونه‌ای که متعارف زنان در حجاب از نامحرم یا خودداری از شناخته شدن است برای زنان جایز نیست. بنابراین پوشاندن بخشی از صورت به نحوی که پوشاندن صورت بر آن صدق کند، مانند پوشاندن گونه‌ها و بینی و دهان و چانه جهت حجاب یا شناخته نشدن، مانند پوشاندن تمام صورت است و جایز نمی‌باشد. [اما] استفاده از ماسک برای پوشش بینی و دهان برای زنان در حال احرام مانع ندارد.

[44] آیت‌الله مکارم: اشکال ندارد.

[م* ۱]

[م428 ۱]

[م429 ۱]

[م431 ۱]

[م432 ۱]

[م432 ۲]

[م433 ۱]

[م434 ۱]

[م435 ۱]

[م436 ۱]

[م505 ۱]

[م507 ۱]

[م486 ۱]