رباط زنجیلی

بنای تاریخی رباط زنجیلی (579ق.)، یکی از کاروان‌سراهای شهر مکه بود که در نزدیکی باب الامراء در جهت شمال غربی کعبه قرار داشته و توسط عثمان بن علی زنجیلی در سال 579 هجری قمری وقف گردید.

رباط زنجبیلی

اطلاعات اوليه
بنيانگذار	عثمان بن علی زنجیلی
تأسیس	سال 579 هجری قمری
کاربری	وقف برای اقامت حاجیان و هر مسلمان نیازمند
مکان	در نزدیکی درب باب الامراء در جهت شمال غربی کعبه
نام‌های دیگر	رباط الهنود
مشخصات
وضعیت	غیرفعال

نام دیگر این کاروان‌سرا، "رباط الهنود" بوده و مخارج آن از طریق درآمد موقوفات بندر عدن، تامین می‌شد. امروزه در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار این بنا از بین رفته است.

موقعیت جغرافیایی

کاروان‌سرای زنجیلی، روبه‌روی مدرسه‌ای به همین نام، در نزدیکی یکی از درهای حرم، به نام باب الامراء در جهت شمال غربی قرار داشته است.

واقف

عثمان بن علی زنجیلی (م. 583)، واقف این رباط، از سوی توران‌شاه ایوبی، حاکم یمن شده بود. فاسی معتقد است که هر دو بنا (مدرسه و کاروان‌سرا) همزمان در سال 579 هجری قمری وقف شده‌اند.

نام دیگر

در روزگار فاسی این رباط به نام «رباط الهنود» شهرت داشت که احتمالاً نشان‌دهنده ویژگی عمومی قاطبه ساکنان بوده است.

مخارج رباط

مخارج رباط زنجیلی از طریق درآمد موقوفات متعددی در بندر عدن، در جنوب یمن، تامین می‌شد. شواهد حاکی از آن است که صلاح‌الدین ایوبی قلمرو ولایت زنجیلی را به حجاز نیز تسری داده است.

وضعیت کنونی

امروزه به غیر از آنچه در برخی منابع تاریخی آمده، هیچ نشان و مدرکی از آثار این رباط‌ یافت نمی‌شود زیرا در اثر طرح‌های بازسازی و نوسازی بافت شهر مکه، تمامی آثار برجا مانده از این بنا توسط وهابیت از بین رفته است.

منابع

این مقاله برگرفته از فصلنامه علمی ترویجی میقات حج، ش 104. بخش «رباط‌های مکه در قرون میانه اسلامی»، ص94. است.

• العقد الثمین فی‏ تاریخ البلد الأمین: فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1959م، قاهره.
• شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام: فاسی، تقی الدین محمد بن احمد، 1985م، بیروت.