آداب الحرمین: تفاوت میان نسخه‌ها

۶۲۵ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۴ سپتامبر ۲۰۱۷
اضافه کردن الگوی تکمیل مقاله
جز (حذف برچسب ویرایش + اضافه کردن رده تکمیل)
(اضافه کردن الگوی تکمیل مقاله)
خط ۴: خط ۴:


==مفهوم‌شناسی==
==مفهوم‌شناسی==
آداب جمع ادب و به معنای رسوم و روش‌های پسندیده<ref>لغت نامه، ج۱، ص۴۳؛ فرهنگ فارسی، ج۱، ص۱۶، «ادب».</ref> و در اصطلاح به مفهوم انجام دادن برخی کارهای [[مستحب]] و پرهیز از انجام پاره‌ای کارهای [[مکروه]] است؛ هر چند برخی چون [[شافعی]] هر کار مطلوب، خواه واجب و خواه مستحب، را از آداب دانسته‌اند.<ref>البحر الرائق، ج۱، ص۵۶؛ القاموس الفقهی، ص۱۷؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۲.</ref>
آداب جمع ادب و به معنای رسوم و روش‌های پسندیده<ref>لغت نامه، ج۱، ص۴۳؛ فرهنگ فارسی، ج۱، ص۱۶، «ادب».</ref> و در اصطلاح به مفهوم انجام دادن برخی کارهای [[مستحب]] و پرهیز از انجام پاره‌ای کارهای [[مکروه]] است؛ هر چند برخی چون [[شافعی]] هر کار مطلوب، خواه [[واجب]] و خواه مستحب، را از آداب دانسته‌اند.<ref>البحر الرائق، ج۱، ص۵۶؛ القاموس الفقهی، ص۱۷؛ معجم الفاظ الفقه الجعفری، ص۲۲.</ref>


واژه [[حرمین]] تثنیه حرم به معنای محیط پیرامون مکان‌های مقدس است<ref>العین، ج۳، ص۲۲۱؛ لغت نامه، ج۶، ص۷۷۸۷؛ فرهنگ فارسی، ج۱، ص۵۲۱، «حرم».</ref> که به طور خاص به حرم مکی و مدنی گفته می‌شود<ref>جمهرة اللغه، ج۱، ص۵۲۱؛ لغت نامه، ج۶، ص۷۷۹۲، «حرم».</ref> و هرگاه مطلق به‌کار رود، به معنای حرم مکی است.<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۶۰؛ معجم لغة الفقهاء، ص۱۷۸.</ref> بر پایه روایات، حدود حرم به فرمان خداوند متعالی و از طریق جبرئیل برای ابراهیم۷ مشخص شده<ref>المجموع، ج۷، ص۴۶۲؛ سبل الهدی، ج۱، ص۲۰۱.</ref> و ایشان نشانه‌هایی را برای شناسایی آن نهاده است.<ref>مستدرک الوسائل، ج۹، ص۳۶۷؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۱۱۱.</ref> با این حال، مصادیق حدود حرم در روایات و اقوال فقها دچار اختلاف و معمولاً به طور تقریبی معین شده ‌است.<ref>الحج و العمرة فی الکتاب والسنه، ص۵۱-۵۵.</ref>
واژه [[حرمین]] تثنیه حرم به معنای محیط پیرامون مکان‌های مقدس است<ref>العین، ج۳، ص۲۲۱؛ لغت نامه، ج۶، ص۷۷۸۷؛ فرهنگ فارسی، ج۱، ص۵۲۱، «حرم».</ref> که به طور خاص به حرم [[حرم مکی|مکی]] و [[حرم مدنی|مدنی]] گفته می‌شود<ref>جمهرة اللغه، ج۱، ص۵۲۱؛ لغت نامه، ج۶، ص۷۷۹۲، «حرم».</ref> و هرگاه مطلق به‌کار رود، به معنای حرم مکی است.<ref>جواهر الکلام، ج۵، ص۶۰؛ معجم لغة الفقهاء، ص۱۷۸.</ref> بر پایه روایات، حدود حرم به فرمان [[خداوند|خداوند متعالی]] و از طریق [[جبرئیل]] برای [[حضرت ابراهیم(ع)|ابراهیم(ع)]] مشخص شده<ref>المجموع، ج۷، ص۴۶۲؛ سبل الهدی، ج۱، ص۲۰۱.</ref> و ایشان نشانه‌هایی را برای شناسایی آن نهاده است.<ref>مستدرک الوسائل، ج۹، ص۳۶۷؛ جامع احادیث الشیعه، ج۱۰، ص۱۱۱.</ref> با این حال، مصادیق حدود حرم در روایات و اقوال [[فقیه|فقها]] دچار اختلاف و معمولاً به طور تقریبی معین شده ‌است.<ref>الحج و العمرة فی الکتاب والسنه، ص۵۱-۵۵.</ref>


مدینه نیز مانند مکه، حرمی معین دارد که شامل مسجد نبوی و مناطق پیرامون آن می‌شود و احکام آن در مواردی با حرم مکه تفاوت‌ دارد.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۳۸۰؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۲۷۷.</ref>
[[مدینه]] نیز مانند [[مکه]]، حرمی معین دارد که شامل [[مسجد نبوی]] و مناطق پیرامون آن می‌شود و احکام آن در مواردی با حرم مکه تفاوت‌ دارد.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۷، ص۳۸۰؛ جامع المقاصد، ج۳، ص۲۷۷.</ref>


آداب الحرمین به مجموعه‌ای از کارها و پرهیزهای ناواجب گفته می‌شود که زائر برای پاسداشت حرمت این دو مکان به جا می‌آورد<ref>نک: الموسوعة الفقهیة المیسره، ج۱، ص۸۵.</ref> و در منابع روایی و فقهی از آن‌ها به مستحبات تعبیر شده است.<ref>الکافی، ج۴، ص۴۰۱؛ وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۱۴-۳۳۲؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۳۴۲.</ref> هر یک از اعمال حج، خود، آدابی دارد که به تفصیل در مدخل مرتبط خواهد آمد؛ اما این‌جا به همه آداب حج و حرمین نگرشی جامع داریم. این آداب به دو دسته مشترک و اختصاصی تقسیم می‌شوند.
آداب الحرمین به مجموعه‌ای از کارها و پرهیزهای ناواجب گفته می‌شود که زائر برای پاسداشت حرمت این دو مکان به جا می‌آورد<ref>نک: الموسوعة الفقهیة المیسره، ج۱، ص۸۵.</ref> و در منابع روایی و فقهی از آن‌ها به مستحبات تعبیر شده است.<ref>الکافی، ج۴، ص۴۰۱؛ وسائل الشیعه، ج۹، ص۳۱۴-۳۳۲؛ مستند الشیعه، ج۱۳، ص۳۴۲.</ref> هر یک از [[اعمال حج]]، خود، آدابی دارد که به تفصیل در مدخل مرتبط خواهد آمد؛ اما این‌جا به همه آداب حج و حرمین نگرشی جامع داریم. این آداب به دو دسته مشترک و اختصاصی تقسیم می‌شوند.


== آداب مشترک ==
== آداب مشترک ==
خط ۸۵: خط ۸۵:


==منابع==
==منابع==
* '''منبع اصلی: دانشنامه حج، [http://phz.hajj.ir/422/9564 مدخل آداب الحرمین]؛ نویسنده محمود گودرزی'''
{{منابع}}
{{منابع}}
* '''اتحاف الزائر''': ابن عساکر (م.۶۸۶ق.)، به کوشش شکری، بیروت،‌دار الارقم
* '''اتحاف الزائر''': ابن عساکر (م.۶۸۶ق.)، به کوشش شکری، بیروت، دار الارقم
* '''الاحتجاج''': ابومنصور الطبرسی (م.۵۲۰ق.)، به کوشش سید محمد باقر،‌دار النعمان، ۱۳۸۶ق
* '''الاحتجاج''': ابومنصور الطبرسی (م.۵۲۰ق.)، به کوشش سید محمد باقر، دار النعمان، ۱۳۸۶ق
* '''احیاء علوم الدین''': الغزالی (م.۵۰۵ق.)، بیروت،‌دار الکتب العربی
* '''احیاء علوم الدین''': الغزالی (م.۵۰۵ق.)، بیروت، دار الکتب العربی
* '''اعمال الحرمین''': علی بن منصور المرهون،‌دار الهدی، ۱۴۲۲ق
* '''اعمال الحرمین''': علی بن منصور المرهون، دار الهدی، ۱۴۲۲ق
* '''الاقتصاد الهادی''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش حسن سعید، تهران، مکتبة جامع چهل ستون، ۱۴۰۰ق
* '''الاقتصاد الهادی''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش حسن سعید، تهران، مکتبة جامع چهل ستون، ۱۴۰۰ق
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م.۱۱۱۰ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
* '''بحار الانوار''': المجلسی (م.۱۱۱۰ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
* '''البحر الرائق''': ابونجیم المصری (م.۹۷۰ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت،‌دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
* '''البحر الرائق''': ابونجیم المصری (م.۹۷۰ق.)، به کوشش زکریا عمیرات، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۸ق
* '''بحرالعلوم''': السمرقندی (م.۳۷۵ق.)، به کوشش محمود مطرجی، بیروت،‌دار الفکر
* '''بحرالعلوم''': السمرقندی (م.۳۷۵ق.)، به کوشش محمود مطرجی، بیروت، دار الفکر
* '''تاریخ المدینة المنوره''': ابن شبّة النمیری (م.۲۶۲ق.)، به کوشش شلتوت، قم،‌دار الفکر، ۱۴۱۰ق
* '''تاریخ المدینة المنوره''': ابن شبّة النمیری (م.۲۶۲ق.)، به کوشش شلتوت، قم، دار الفکر، ۱۴۱۰ق
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق
* '''تحریر الاحکام الشرعیه''': العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، به کوشش بهادری، قم، مؤسسة الامام الصادق۷، ۱۴۲۰ق
* '''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، آل البیت:، قم، ۱۴۱۴ق
* '''تذکرة الفقهاء''': العلامة الحلی (م.۷۲۶ق.)، آل البیت:، قم، ۱۴۱۴ق
* '''تهذیب الاحکام''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش
* '''تهذیب الاحکام''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش موسوی و آخوندی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۶۵ش
* '''الثمر الدانی''': الآبی الازهری (م.۱۳۳۰ق.)، بیروت، المکتبة الثقافیه
* '''الثمر الدانی''': الآبی الازهری (م.۱۳۳۰ق.)، بیروت، المکتبة الثقافیه
* '''جامع احادیث الشیعه''': اسماعیل معزی ملایری، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۹۹ق
* '''جامع احادیث الشیعه''': اسماعیل معزی ملایری، قم، المطبعة العلمیه، ۱۳۹۹ق
* '''جامع السعادات''': محمد مهدی النراقی (م.۱۲۰۹ق.)، به کوشش کلانتر، نجف،‌دار النعمان
* '''جامع السعادات''': محمد مهدی النراقی (م.۱۲۰۹ق.)، به کوشش کلانتر، نجف، دار النعمان
* '''جامع المقاصد''': الکرکی (م.۹۴۰ق.)، آل البیت:، قم، ۱۴۱۱ق
* '''جامع المقاصد''': الکرکی (م.۹۴۰ق.)، آل البیت:، قم، ۱۴۱۱ق
* '''جامع عباسی''': العاملی البهائی (م.۱۰۳۱ق.)، تهران، مؤسسه فراهانی
* '''جامع عباسی''': العاملی البهائی (م.۱۰۳۱ق.)، تهران، مؤسسه فراهانی
* '''الجامع للشرایع''': یحیی بن سعید الحلی (م.۶۹۰ق.)، به کوشش گروهی از فضلاء، قم، سید الشهداء، ۱۴۰۵ق
* '''الجامع للشرایع''': یحیی بن سعید الحلی (م.۶۹۰ق.)، به کوشش گروهی از فضلاء، قم، سید الشهداء، ۱۴۰۵ق
* '''جمهرة اللغه''': ابن درید (م.۳۲۱ق.)، به کوشش رمزی بعلبکی، بیروت،‌دار العلم للملایین، ۱۹۸۷م
* '''جمهرة اللغه''': ابن درید (م.۳۲۱ق.)، به کوشش رمزی بعلبکی، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۸۷م
* '''جواهر الکلام''': النجفی (م.۱۲۶۶ق.)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی
* '''جواهر الکلام''': النجفی (م.۱۲۶۶ق.)، به کوشش قوچانی و دیگران، بیروت، دار احیاء التراث العربی
* '''الحج و العمرة فی الکتاب و السنه''': ری شهری، قم،‌دار الحدیث، ۱۳۷۶ش
* '''الحج و العمرة فی الکتاب و السنه''': ری شهری، قم، دار الحدیث، ۱۳۷۶ش
* '''الحدائق الناضره''': یوسف البحرانی (م.۱۱۸۶ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش
* '''الحدائق الناضره''': یوسف البحرانی (م.۱۱۸۶ق.)، به کوشش آخوندی، قم، نشر اسلامی، ۱۳۶۳ش
* '''الخرائج والجرائح''': الراوندی (م.۵۷۳ق.)، قم، مؤسسة الامام المهدی[
* '''الخرائج والجرائح''': الراوندی (م.۵۷۳ق.)، قم، مؤسسة الامام المهدی[
* '''الدروس الشرعیه''': الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''الدروس الشرعیه''': الشهید الاول (م.۷۸۶ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۲ق
* '''الرسائل العشر''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، قم، النشر الاسلامی
* '''الرسائل العشر''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، قم، النشر الاسلامی
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت،‌دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق
* '''سبل الهدی''': محمد بن یوسف الصالحی (م.۹۴۲ق.)، به کوشش عادل احمد و علی محمد، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۴۱۴ق
* '''صهبای حج''': جوادی آملی، قم، اسراء، ۱۳۷۷ش
* '''صهبای حج''': جوادی آملی، قم، اسراء، ۱۳۷۷ش
* '''العین''': خلیل (م.۱۷۵ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی،‌دار الهجره، ۱۴۰۹ق.
* '''العین''': خلیل (م.۱۷۵ق.)، به کوشش المخزومی و السامرائی، دار الهجره، ۱۴۰۹ق.
* '''غنائم الایام''': میرزا ابوالقاسم القمی (م.۱۲۲۱ق.)، به کوشش تبریزیان، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۷ق
* '''غنائم الایام''': میرزا ابوالقاسم القمی (م.۱۲۲۱ق.)، به کوشش تبریزیان، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۷ق
* '''فرهنگ فارسی''': معین (م.۱۳۵۰ش.)، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۵ش
* '''فرهنگ فارسی''': معین (م.۱۳۵۰ش.)، تهران، امیرکبیر، ۱۳۷۵ش
* '''فقه السنه''': سید سابق، بیروت،‌دار الکتاب العربی
* '''فقه السنه''': سید سابق، بیروت، دار الکتاب العربی
* '''القاموس الفقهی لغةً و اصطلاحاً''': سعدی ابوجیب، دمشق،‌دار الفکر، ۱۴۱۹ق
* '''القاموس الفقهی لغةً و اصطلاحاً''': سعدی ابوجیب، دمشق، دار الفکر، ۱۴۱۹ق
* '''الکافی''': الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران،‌دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
* '''الکافی''': الکلینی (م.۳۲۹ق.)، به کوشش غفاری، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۷۵ش
* '''کامل الزیارات''': ابن قولویه القمی (م.۳۶۸ق.)، به کوشش القیومی، قم، نشر الفقاهه، ۱۴۱۷ق
* '''کامل الزیارات''': ابن قولویه القمی (م.۳۶۸ق.)، به کوشش القیومی، قم، نشر الفقاهه، ۱۴۱۷ق
* '''الکشاف''': الزمخشری (م.۵۳۸ق.)، مصطفی البابی، ۱۳۸۵ق
* '''الکشاف''': الزمخشری (م.۵۳۸ق.)، مصطفی البابی، ۱۳۸۵ق
خط ۱۲۴: خط ۱۲۵:
* '''لغت نامه''': دهخدا (م.۱۳۳۴ش.) و دیگران، تهران، مؤسسه لغتنامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش
* '''لغت نامه''': دهخدا (م.۱۳۳۴ش.) و دیگران، تهران، مؤسسه لغتنامه و دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه
* '''المبسوط فی فقه الامامیه''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش بهبودی، تهران، المکتبة المرتضویه
* '''المبسوط''': السرخسی (م.۴۸۳ق.)، بیروت،‌دار المعرفه، ۱۴۰۶ق
* '''المبسوط''': السرخسی (م.۴۸۳ق.)، بیروت، دار المعرفه، ۱۴۰۶ق
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م.۶۷۶ق.)،‌دار الفکر
* '''المجموع شرح المهذب''': النووی (م.۶۷۶ق.)، دار الفکر
* '''المرشد الی الکتاب المقدس''': بیروت،‌دار الکتاب المقدس ـ مجلس کنائس الشرق الاوسط، ۲۰۰۰م
* '''المرشد الی الکتاب المقدس''': بیروت، دار الکتاب المقدس ـ مجلس کنائس الشرق الاوسط، ۲۰۰۰م
* '''المزار الکبیر''': محمد بن المشهدی (م.۶۱۰ق.)، به کوشش القیومی، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق
* '''المزار الکبیر''': محمد بن المشهدی (م.۶۱۰ق.)، به کوشش القیومی، قم، النشر الاسلامی، ۱۴۱۹ق
* '''مستدرک الوسائل''': النوری (م.۱۳۲۰ق.)، بیروت، آل البیت:، ۱۴۰۸ق
* '''مستدرک الوسائل''': النوری (م.۱۳۲۰ق.)، بیروت، آل البیت:، ۱۴۰۸ق
خط ۱۳۳: خط ۱۳۴:
* '''المعتمد فی شرح المناسک''': محاضرات الخوئی (م.۱۴۱۳ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۱۰ق
* '''المعتمد فی شرح المناسک''': محاضرات الخوئی (م.۱۴۱۳ق.)، الخلخالی، قم، مدرسة دارالعلم، ۱۴۱۰ق
* '''معجم الفاظ الفقه الجعفری''': احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق
* '''معجم الفاظ الفقه الجعفری''': احمد فتح‌الله، الدمام، ۱۴۱۵ق
* '''معجم لغة الفقهاء''': محمد قلعجی، بیروت،‌دار النفائس، ۱۴۰۸ق
* '''معجم لغة الفقهاء''': محمد قلعجی، بیروت، دار النفائس، ۱۴۰۸ق
* '''مغنی المحتاج''': محمد الشربینی (م.۹۷۷ق.)، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق
* '''مغنی المحتاج''': محمد الشربینی (م.۹۷۷ق.)، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۳۷۷ق
* '''المقنع''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، قم، مؤسسة الامام الهادی۷، ۱۴۱۵ق
* '''المقنع''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، قم، مؤسسة الامام الهادی۷، ۱۴۱۵ق
* '''المقنعه''': المفید (م.۴۱۳ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق
* '''المقنعه''': المفید (م.۴۱۳ق.)، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۰ق
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق
* '''من لا یحضره الفقیه''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، به کوشش غفاری، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۴ق
* '''مناسک الحج''': السید محمدرضا الگلپایگانی (م.۱۴۱۴ق.)، قم،‌دار القرآن الکریم، ۱۴۱۳ق
* '''مناسک الحج''': السید محمدرضا الگلپایگانی (م.۱۴۱۴ق.)، قم، دار القرآن الکریم، ۱۴۱۳ق
* '''الموسوعة الفقهیة المیسره''': محمد علی الانصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۵ق
* '''الموسوعة الفقهیة المیسره''': محمد علی الانصاری، قم، مجمع الفکر الاسلامی، ۱۴۱۵ق
* '''المهذب''': القاضی ابن البراج (م.۴۸۱ق.)، به کوشش مؤسسة سیدالشهداء۷، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۶ق
* '''المهذب''': القاضی ابن البراج (م.۴۸۱ق.)، به کوشش مؤسسة سیدالشهداء۷، قم، نشر اسلامی، ۱۴۰۶ق
* '''نزهة الناظر''': یحیی بن سعید حلی (م.۶۸۹ق.)، به کوشش حسینی و واعظی، نجف، مطبعة الآداب، ۱۳۸۶ق
* '''نزهة الناظر''': یحیی بن سعید حلی (م.۶۸۹ق.)، به کوشش حسینی و واعظی، نجف، مطبعة الآداب، ۱۳۸۶ق
* '''النهایه''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش آغا بزرگ تهرانی، بیروت،‌دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق
* '''النهایه''': الطوسی (م.۴۶۰ق.)، به کوشش آغا بزرگ تهرانی، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۰ق
* '''نیل الاوطار''': الشوکانی (م.۱۲۵۵ق.)، بیروت،‌دار الجیل، ۱۹۷۳م
* '''نیل الاوطار''': الشوکانی (م.۱۲۵۵ق.)، بیروت، دار الجیل، ۱۹۷۳م
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، به کوشش ربانی شیرازی، بیروت،‌دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
* '''وسائل الشیعه''': الحر العاملی (م.۱۱۰۴ق.)، به کوشش ربانی شیرازی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۰۳ق
* '''الوسیلة الی نیل الفضیله''': ابن حمزه (م.۵۶۰ق.)، به کوشش محمد الحسون، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۸ق
* '''الوسیلة الی نیل الفضیله''': ابن حمزه (م.۵۶۰ق.)، به کوشش محمد الحسون، قم، مکتبة النجفی، ۱۴۰۸ق
* '''الهدایه''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، قم، مؤسسة الامام الهادی۷، ۱۴۱۸ق.
* '''الهدایه''': الصدوق (م.۳۸۱ق.)، قم، مؤسسة الامام الهادی۷، ۱۴۱۸ق.
{{پایان}}
{{پایان}}
محمود گودرزی
<onlyinclude>{{تکمیل مقاله
| شناسه = شد
| جعبه اطلاعات =
| عنوان‌بندی = شد
| ویرایش = شد
| لینک‌دهی = شد
| عکس =
| جعبه نقل قول =
| پیوند به بیرون =
| مطالعه بیشتر =
| پانویس و منابع = شد
| ناوبری =
| رده = شد
| تغییر مسیر = شد
}}<onlyinclude>


[[رده:مکه]]
[[رده:مکه]]
[[رده:مدینه]]
[[رده:مدینه]]
[[رده:مستحبات حج]]
[[رده:مستحبات حج]]
[[رده:اعمال حج]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
[[رده:مقاله‌های تکمیل‌شده]]
۲٬۱۰۴

ویرایش