بنی‌مخزوم: تفاوت میان نسخه‌ها

بنی‌مخزوم به تبار [[مخزوم بن یقظه|مخزوم بن یقظة]] بن [[مرة بن کعب]] گفته می‌شد<ref>نسب قریش، ج9، ص299؛ جمهرة نسب قریش، ج3، ص54.</ref> که نسبشان در جد ششم پیامبر، مرة بن کعب، با هم مشترک است.

مخزوم فرزندانی به نام عمر، عامر، عمران و عمیره داشت.<ref>نسب قریش، ج9، ص299؛ جمهرة نسب قریش، ج3، ص54؛ جمهرة انساب العرب، ص141.</ref> خاندان بنی‌مغیرة بن عبدالله بن عمر با توجه به اثرگذاری‌اش در رویدادهای مکه و داشتن شخصیت‌های برجسته همانند [[هشام بن مغیره]] که تاریخ درگذشتش مبدا تاریخ عرب جاهلی شد،<ref>انساب الاشراف، ج10، ص172.</ref> مشهورترین شاخه بنی‌مخزوم به‌شمار می‌آید.<ref>نسب قریش، ج9، ص299؛ انساب الاشراف، ج10، ص169.</ref>  

آن‌ها پیش از [[اسلام]] در شهر [[مکه]]، در همسایگی مسجدالحرام در دامنه [[کوه صفا]] می‌زیستند.<ref>اخبار مکه، ج2، ص257-259، 290-292.</ref> خانه [[ارقم بن ابی‌ارقم|ارقم بن ابی‌ارقم مخزومی]] در پای کوه صفا در سال‌های نخست دعوت پیامبر(ص) مکانی امن برای تازه مسلمانان بود.

نیز برخی از درهای [[مسجدالحرام]] به نام [[باب بنی‌مخزوم]] خوانده می‌شدند.<ref>اخبار مکه، ج1، ص7؛ ج2، ص90.</ref> بر پایه گزارشی، پیامبر(ص) همیشه از این در وارد [[صفا]] می‌شد.<ref>البدایة و النهایه، ج5، ص152؛ سبل الهدی، ج8، ص462.</ref>  

در دوره اسلامی و پس از فتوحات، برخی مخزومی‌ها در شهرهای [[یمن]]،<ref>نسب قریش، ج9، ص317؛ انساب الاشراف، ج10، ص186؛ جمهرة انساب العرب، ص146.</ref> [[بصره]]،<ref>النسب، ص210؛ نسب قریش، ج9، ص318؛ انساب الاشراف، ج10، ص179، 185.</ref> [[کوفه]]<ref>نسب قریش، ج9، ص305، 329؛ انساب الاشراف، ج10، ص179، 185.</ref> و [[شام]]<ref>نسب قریش، ج9، ص302، 321، 324-325؛ انساب الاشراف، ج10، ص175، 183، 209؛ جمهرة انساب العرب، ص148.</ref> ساکن شدند؛

شغل بیشتر افراد بنی‌مخزوم در دوران جاهلی بازرگانی بود.<ref>نک: زاد المسیر، ج8، ص314؛ التکمیل و الاتمام، ص452؛ تفسیر قرطبی، ج20، ص45.</ref> در گزارشی مبالغه‌آمیز، عبدالله بن ابی‌ربیعه از بازرگانان توانگر بنی‌مخزوم را به سبب ثروت فراوانش که به تنهایی با ثروت [[قریش]] برابری می‌کرد، عِدْل می‌گفتند. وی به تنهایی هزینه [[پوشش کعبه]] را می‌پرداخت.<ref>النسب، ص210؛ جمهرة انساب العرب، ص144؛ الاغانی، ج1، ص80.</ref>  

ولید بن مغیره را نخستین کسی دانسته‌اند که در روزگار جاهلیت کفش‌های خود را هنگام ورود به [[کعبه]] بیرون آورد. در اسلام نیز مردم با پای برهنه درون کعبه شدند.<ref>المعارف، ص551.</ref>  

مخزومی‌ها در بسیاری از نبردهای قبیله‌ای پیش از اسلام حضور فعال داشتند. آن‌ها در روز شُمَطه که از ایام فِجار و معروف به [[یوم عکاظ|یوم عُکّاظ]] بود، با مشارکت قریش به نبرد با [[بنی‌کنانه|بنی‌کِنانه]] برخاستند.<ref>الاغانی، ج22، ص307-314.</ref> ریاست و فرماندهی این نبرد برعهده هشام بن مغیره از بزرگان بنی‌مخزوم بود.<ref>المحبر، ص170؛ المنمق، ص172.</ref>  

اینان همانند دیگر قبایل با برخی تیره‌ها و قبایل هم‌پیمان شدند. آل عمرو بن اعظم از [[خزاعه]]،<ref>المنمق، ص247.</ref> آل فضیل بن کلیب، آل خراش بن امیه، و آل ابی‌یاسر از [[بنی‌تمیم]] از جمله آن‌ها بودند.<ref>المنمق، ص257.</ref>  

[[بنی‌عدی]] از قریش به دلیل ازدواج خطاب بن نفیل عدوی با حنتمه دختر‌ هاشم بن مغیره مخزومی و زاده شدن [[عمر بن خطاب]]، هم‌پیمان بنی‌مخزوم شدند.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص286؛ اسد الغابه، ج2، ص134.</ref> همچنین از طریق ازدواج هبیره مخزومی با‌ [[ام‌ هانی]]، خواهر [[علی بن ابی‌طالب(ع)]] با [[بنی‌هاشم]] خویشاوند شدند.<ref>نسب قریش، ج10، ص344؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص769-770.</ref>  

بنی‌مخزوم در اختلافات میان [[بنی‌عبدالدار]] و [[بنی‌عبدمناف]] که بر سر [[مناصب کعبه]] روی داد، جانب بنی‌عبدالدار را گرفتند و در [[پیمان لعقة الدم]] (حلف الاحلاف) حضور یافتند.<ref>الطبقات، ج1، ص63؛ التنبیه و الاشراف، ص180.</ref> گاهی میان بنی‌مخزوم و [[بنی‌قصی]] و [[بنی‌امیه]] در اثبات شرف و بزرگی، فخرفروشی روی می‌داد.<ref>المنمق، ص23-26.</ref>  

بنی‌مخزوم در بازسازی [[کعبه]] (5 سال پیش از بعثت) همراه [[بنی‌تیم]]، مسؤولیت ساخت محدوده میان [[رکن حجر اسماعیل|رکن حِجر اسماعیل]] و [[رکن یمانی]] را عهده‌دار شدند.<ref>الطبقات، ج1، ص116؛ المنتظم، ج2، ص326.</ref>  

ابووهب مخزومی، از اشراف قریش در جاهلیت، در ساخت کعبه و نصب [[حجرالاسود]] حضور داشت.<ref>نسب قریش، ج10، ص344؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص769.</ref>  

از ویژگی‌های شماری از بنی‌مخزوم در دوران جاهلیت و نیز دوره اسلامی، گشاده دستی و اطعام و مهمان‌نوازی بود.<ref>انساب الاشراف، ج10، ص170؛ المحبر، ص139؛ المنمق، ص372-373.</ref>  

از بنی‌مخزوم جز چند تن که در سال‌های نخست مسلمان شدند و برخی از آن‌ها به [[حبشه]] مهاجرت کردند،<ref>السیرة النبویه، ج2، ص468؛ نسب قریش، ج9، ص315؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص751-752.</ref> دیگر افراد این تیره تا [[فتح مکه]] (8ق.) با پیامبر مخالفت کردند و از سرسخت‌ترین دشمنان [[اسلام]] بودند.

آنان در کوشش‌های [[قریش]] بر ضد پیامبر مانند تلاش برای بازگرداندن مسلمانان از حبشه،<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص29-30.</ref> محاصره مسلمانان در [[شعب ابی‌طالب]]،<ref>السیرة النبویه، ج1، ص351-352؛ تاریخ طبری، ج2، ص335.</ref> توطئه [[دار الندوه]]،<ref>الطبقات، ج1، ص176؛ المنتظم، ج3، ص45؛ عیون الاثر، ج1، ص205.</ref> استهزاء و تمسخر آیات الهی و [[پیامبر(ص)]] و دیگر مسلمانان و ضرب و شتم آن‌ها<ref>تاریخ یعقوبی، ج2، ص24، 28؛ الطبقات، ج1، ص157؛ انساب الاشراف، ج1، ص150-151.</ref> و نیز در نبردهای قریش بر ضد پیامبر(ص) در [[مدینه]] حضور داشتند‌.<ref>المغازی، ج1، ص86-87، 140، 149؛ النسب، ص209-210؛ انساب الاشراف، ج1، ص357-359.</ref>  

از کوشش‌های دیگر بنی‌مخزوم بر ضد مسلمانان می‌توان به شکنجه [[یاسر]] و [[سمیه]] و فرزندشان [[عمار یاسر|عمار]] و [[زنیره رومی|زِنّیره رومی]] اشاره کرد.<ref>جامع البیان، ج14، ص237؛ روض الجنان، ج12، ص102؛ اسد الغابه، ج4، ص691.</ref>  

[[ولید بن مغیره]]، [[عاص بن هشام]]، و دو پسر عمویش [[اباقیس بن ولید]] و [[قیس بن فاکه|قیس بن فاکة بن مغیره]] از سرسخت‌ترین دشمنان رسول خدا بودند.<ref>انساب الاشراف، ج1، ص140؛ امتاع الاسماع، ج1، ص41.</ref> [[ابوجهل|ابوجهل مخزومی]] نیز از سران کفر دانسته شده و برخی مفسران آیه {{قلم رنگ|سبز|﴿فَقاتِلُوا اَئِمَّةَ الْکُفْر...﴾}}<ref>جامع البیان، ج10، ص113؛ مجمع البیان، ج5، ص21.</ref> را بر او تطبیق کرده‌اند.

این عده همراه [[زهیر بن ابی‌امیه]]، [[اسود بن عبدالاسد]] و [[صیفی بن سائب]] در [[موسم حج]]، راه‌های ورودی [[مکه]] را میان خود تقسیم می‌کردند و با سحر و افسانه شمردن [[قرآن]]، مردم را از رفتن نزد پیامبر(ص) بازمی‌داشتند.<ref>المحبر، ص160.</ref>  

با هجرت پیامبر به [[مدینه]] (13 [[بعثت]]) دشمنی قریش از جمله بنی‌مخزوم با مسلمانان ادامه یافت. آن‌ها از مهاجرت برخی مسلمانان مخزومی به مدینه پیشگیری کردند.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص321-323؛ المحبر، ص83-85؛ انساب الاشراف، ج10، ص221.</ref> پیامبر در سال دوم ق. به کاروان تجاری بنی‌مخزوم در [[نخله]]، ناحیه‌ای میان [[مکه]] و [[طائف]]، حمله کرد. در این‌میان، یک تن از مشرکان کشته و کاروان تصرف شد. وقوع این نبرد در ماه حرام، تبلیغات منفی مشرکان را بر ضد پیامبر(ص) و مسلمانان در پی داشت.<ref>تاریخ طبری، ج2، ص411-413؛ تفسیر قرطبی، ج3، ص41-42.</ref>  

منابع از کشتگان<ref>المغازی، ج1، ص86-87، 140، 149-150؛ النسب، ص209-210؛ انساب الاشراف، ج1، ص357-359.</ref> و اسیران بنی‌مخزوم در [[نبرد بدر]] گزارش داده‌اند. بسیاری از کشته شدگان و نیز اسیران بدر مخزومی بودند.<ref>السیرة النبویه، ج2، ص528-532؛ عیون الاثر، ج1، ص332.</ref> نیز آن‌ها با مشرکان در [[احد|اُحد]]<ref>المغازی، ج1، ص308؛ انساب الاشراف، ج1، ص407-408؛ جمهرة انساب العرب، ص146.</ref> و [[جنگ خندق|خندق]]<ref>المغازی، ج2، ص496؛ النسب، ص210.</ref> همراهی کردند.

با [[فتح مکه]] (8ق.) بنی‌مخزوم نیز همانند دیگر قریش اسلام آوردند و در غزوه‌های حُنین و [[غزوه طائف|طائف]] کنار مسلمانان قرار گرفتند.<ref>نک: السیرة النبویه، ج4، ص891-892، 919-920.</ref>  

پیامبر(ص) برخی از مسلمانان بنی‌مخزوم را به‌عنوان کارگزار خود برگزید. [[عبدالله بن ابی‌ربیعه]] را که پیش از اسلام آوردن از بزرگان قریش و ثروتمندان بنی‌مخزوم بود، بر [[منطقه جند|منطقه جَنَد]] و توابع آن در [[یمن]] گمارد. وی تا پایان خلافت [[عمر]] (23ق.) کارگزار این ناحیه بود.<ref>الاغانی، ج1، ص80-81؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص709.</ref>  

[[مهاجر بن ابی‌امیه]] نیز از سوی پیامبر(ص) عهده‌دار صدقات صنعا در یمن بود. پس از پیامبر(ص)، [[ابوبکر]] او را در مقامش ابقا کرد.<ref>نسب قریش، ج9، ص316؛ معجم البلدان، ج5، ص272-273.</ref>  

همچنین پیامبر(ص) برخی از بنی‌مخزوم را به عنوان امیر سرایا بر‌گزید. [[ابوسلمة بن عبدالاسد|ابوسلمة بن عبدالاسد مخزومی]] از آن جمله است که پیامبر پس از شهادت وی با همسرش‌ [[ام سلمه]] ازدواج کرد.<ref>السیرة النبویه، ج4، ص1030؛ المحبر، ص83، 85؛ انساب الاشراف، ج10، ص200-222.</ref>  

بنی‌مخزوم پس از پیامبر(ص) در رویدادهایی مهم همچون [[سقیفه]]،<ref>الاصابه، ج1، ص699.</ref> [[رده|ردّه]]،<ref>نسب قریش، ج9، ص320-321.</ref> فتوحات و نبردهای عصر [[امام علی(ع)]] حضور داشتند.<ref>جمهرة نسب قریش، ج2، ص708، 732؛ النسب، ص210.</ref>  

منابع از کشته شدن برخی از آن‌ها در [[واقعه حره|رخداد حره]] مدینه (63ق.) یاد کرده‌اند.<ref>جمهرة نسب قریش، ج2، ص747؛ شرح نهج البلاغه، ج18، ص305.</ref>  

[[حارث بن خالد]]، عامل [[یزید بن معاویه]] بر [[مکه]]؛<ref>نسب قریش، ج9، ص313.</ref> و [[هشام بن اسماعیل]] و دو پسرش [[ابراهیم بن هشام|ابراهیم]] و [[محمد بن هشام|محمد]]، عاملان [[عبدالملک بن مروان]] (حک: 65-85ق.) و [[هشام بن عبدالملک]] بر [[مدینه]] بودند.<ref>نسب قریش، ج9، ص328-329؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص739-741.</ref>  

از قاضیان مکه در دوران [[عباسیان]] می‌توان به محمد بن عبدالرحمن بن هشام، معروف به [[اوقص]]<ref>نسب قریش، ج9، ص315؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص701.</ref> و [[محمد بن عبدالرحمن بن ابی‌سلمه]] اشاره کرد.<ref>نسب قریش، ج10، ص338؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص755.</ref>  

[[عبدالعزیز بن مطلب]]<ref>نسب قریش، ج10، ص341؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص762.</ref> و [[هشام بن عبدالملک الاصغر]] نیز از قاضیان مدینه بودند.<ref>نسب قریش، ج9، ص309.</ref> [[ابوهود سعید بن یربوع|ابوهود سعید بن یربوع مخزومی]] از بازسازندگان [[انصاب حرم]] بود.<ref>اخبار مکه، ج2، ص129.</ref>  

از دیگر [[صحابه]] و چهره‌های برجسته مخزومی می‌توان به [[سلمة بن هشام]]،<ref>نسب قریش، ج9، ص311، 320؛ انساب الاشراف، ج10، ص174، 183؛ جمهرة نسب قریش، ج2، ص664-665.</ref> [[عیاش بن ابی‌ربیعه]]،<ref>نسب قریش، ج9، ص317-318؛ انساب الاشراف، ج10، ص197-198.</ref> [[هشام بن ابی‌حذیفه]]، [[هبار بن سفیان]]، [[عمر بن سفیان]]، [[عبدالله بن سفیان]]، [[شماس بن عثمان]]، [[ارقم بن ابی‌ارقم]]، [[ابوسلمة بن عبدالاسد]]،<ref>جمهرة نسب قریش، ج2، ص703، 751-752، 755.</ref> [[حارث بن هشام]]، [[عبدالرحمن بن حارث بن هشام]]، [[عمر بن عبدالله بن ابی‌ربیعه]]، [[حارث بن عبدالله بن ابی‌ربیعه]]،<ref>حذف من نسب قریش، ص68-70.</ref> [[مجاهد بن جبیر]]<ref>تاریخ یعقوبی، ج1، ص292.</ref> و [[ابوهشام مخزومی]]<ref>اسد الغابه، ج1، ص66.</ref> اشاره کرد که برخی از آن‌ها به حبشه مهاجرت نمودند.<ref>نسب قریش، ج9، ص315؛ ج10، ص338.</ref> بیشتر این افراد از شاخه [[بنی‌مغیره]] بودند.