لذت‌های جنسی: تفاوت میان نسخه‌ها

واژه التذاذ از ریشه «ل ـ ذ ـ ذ» به معنای لذت بردن و مزه یافتن است.<ref>تاج العروس، ج5، ص393، «لذذ. لغت‌نامه، ج2، ص2724، «التذاذ.</ref> مقصود از التذاذ جنسی، هرگونه بهره‌وری جنسی است که در متون و منابع دینی با تعابیری چون [[استمتاع]]<ref>مختلف الشیعه، ج4، ص146؛ وسائل الشیعه، ج13، ص107.</ref> (سوره نساء، آیه 24)، [[تمتع]]<ref>احکام القرآن، ابن عربی، ج1، ص486؛ اعانة الطالبین، ج4، ص90.</ref> و مقدمات جماع<ref>فتح العزیز، ج7، ص480؛ مواهب الجلیل، ج4، ص243؛ مسالک الافهام، ج7، ص307.</ref> بدان اشاره می‌شود.

التذاذ جنسی، خواه به گونه مشروع و خواه نامشروع، مصادیق گوناگون دارد؛ از جمله [[آمیزش]]، [[بوسیدن]]، نگاه کردن، [[تماس شهوت‌آمیز]]، و [[استمناء]]. بهره‌وری‌ جنسی از دیدگاه شرعی گاه جایز به شمار می‌رود و گاه حرام است. نوع نخست از نظر تکلیفی بر چهار گونه است: واجب، مستحب، مکروه و مباح. نوع دوم نیز خود بر دوگونه است: 1. التذاذی که ذاتاً و در اصل حرام باشد؛ مانند کامیابی‌های جنسیِ بیرون از چارچوب ازدواج و مالکیت. 2. التذاذ حرام بالْعَرَض؛ یعنی کامیابی‌های جنسی که ذاتاً حرام نیست، اما در وضعیتی خاص حرام می‌شود؛ مانند کامیابی جنسی از همسر در هنگام عادت ماهانه یا پاره‌ای کامیابی‌های جنسی در هنگام روزه، اعتکاف، و حالت [[احرام]].<ref>نک: الموسوعة الفقهیه، ج3، ص78-80.</ref> از موارد ممنوعیت التذاذ جنسی، کامیابی برای شخص محرم، خواه زن و خواه مرد، است که تا هنگام بیرون آمدن از احرام (تحلّل) ادامه دارد. به باور شماری از فقیهان، وجه نام‌گذاری [[حج تمتع]] همین است که انجام دادن [[محرمات احرام]]، از جمله کامیابی جنسی، در فاصله میان اتمام [[عمره]] تا احرام بستن دیگر بار برای [[حج]] پس از گزاردن عمره، حلال می‌شود.<ref>تذکرة الفقهاء، ج7، ص212؛ فتح العزیز، ج7، ص127.</ref> این مقاله از میان مصادیق التذاذ جنسی به حکم تکلیفی و وضعی مهم‌ترین آن‌ها جز آمیزش و استمناء (نک: آمیزش؛ خودارضایی) در [[مناسک حج]] می‌پردازد.

برخی آیات [[قرآن]] به حکم التذاذ جنسی در حج پرداخته‌اند. مثلاً در آیه 197 [[سوره بقره]] از «رَفَثْ» در حج منع شده است: {{قلم رنگ|سبز|فَمَن فَرَضَ فِیهِنَّ الحَجَّ فَلا رَفَثَ وَلا فُسُوقَ وَلا جِدَالَ فِی الحَجِّ...}} به باور مشهور،<ref>جامع البیان، ج2، ص365؛ مجمع البیان، ج2، ص43.</ref> مقصود از «رفث» [[آمیزش جنسی]] یا اموری دیگر است؛ اما برخی معانی دیگر نیز برای آن یاد شده است؛ از جمله سخن گفتن درباره آمیزش، معین کردن هنگام آمیزش،<ref>مجمع البیان، ج2، ص43؛ تفسیر قرطبی، ج2، ص408.</ref> مقدمات آمیزش همچون شوخی، لمس و تماس جنسی، و نیز مفهومی عام که شامل همه موارد پیشین می‌گردد.<ref>احکام القرآن، جصاص، ج1، ص372؛ التفسیر الکبیر، ج5، ص180؛ الامثل، ج2، ص50.</ref> در این آیه، حکمت ممنوعیت التذاذ جنسی و دیگر بهره‌مندی‌های مادی، ایجاد ملکه تقوا در انسان یاد شده است: {{قلم رنگ|سبز|وَ تَزَوَّدُوا فَاِنَّ خَیرَ الزَّادِ التَّقوی‏ وَ اتَّقُونِ یا اُولِی الاَلبابِ}} در برخی حدیث‌ها نیز بهره‌وری جنسی در حال احرام ممنوع به شمار رفته است.<ref>وسائل الشیعه، ج13، ص129-140؛ جامع احادیث الشیعه، ج11، ص169.</ref>  

بر پایه مذاهب گوناگون فقهی، هرگونه التذاذ جنسی در حال احرام، حرام به شمار می‌رود و موجب کفاره است. اما به باور برخی [[مذاهب]]، تنها‌ اندکی از آن‌ها موجب فساد حج می‌شود.<ref>نک: الموسوعة الفقهیه، ج3، ص78-80.</ref> مهم‌ترین مصداق‌های التذاذ جنسی یاد شده در منابع فقهی عبارتند از:

به باور فقیهان [[شیعه]]<ref>رسائل المرتضی، ج3، ص65؛ المبسوط، ج1، ص320؛ کتاب الحج، ج4، ص96.</ref> و [[اهل سنت]]<ref>بدائع الصنائع، ج2، ص195؛ الموسوعة الفقهیه، ج3، ص79.</ref> به پشتوانه آیه 197 سوره بقره و احادیث، بوسیدن شهوت‌آمیز بر محرم حرام است. حتی برخی فقیهان بوسیدن بدون شهوت را نیز بر او حرام شمرده‌اند.<ref>جواهر الکلام، ج18، ص303-304.</ref> با این همه، فقیهان این کار را موجب بطلان حج ندانسته‌اند<ref>المغنی، ج3، ص324؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص244.</ref> ؛ هر چند برخی فقیهان اهل سنت<ref>المغنی، ج3، ص323؛ حاشیة الدسوقی، ج2، ص68؛ بدایة المجتهد، ج1، ص297.</ref> از [[مالکیان]] و [[حنبلیان]]، در صورتی که بوسه به انزال بینجامد، حج را باطل می‌شمرند. کفاره بوسیدن شهوت‌آمیز همسر، خواه به انزال منجر شود یا نشود، به باور بیشتر فقیهان اهل سنت، [[قربانی کردن گوسفند]] است.<ref>المغنی، ج3، ص324، 328؛ البحر الرائق، ج3، ص25؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص244.</ref> به باور برخی فقیهان امامی،<ref>المبسوط، طوسی، ج1، ص338؛ رسائل المرتضی، ج3، ص70.</ref> [[کفاره]] این کار به پشتوانه برخی روایات، [[قربانی کردن شتر]] است. اما شماری دیگر<ref>المراسم العلویه، ص118؛ السرائر، ج1، ص552.</ref> به پشتوانه حدیث‌های خاص یا اقتضای سازگاری احادیث<ref>تذکرة الفقهاء، ج8، ص56؛ کتاب الحج، ج4، ص97.</ref> در فرضی که بوسه به انزال بینجامد، قربانی کردن شتر و در فرض حاصل نشدن انزال، قربانی کردن گوسفند را واجب شمرده‌اند. تفصیل میان انزال و عدم انزال، مورد نقد برخی فقیهان قرار گرفته است.<ref>کتاب الحج، ج4، ص97-98.</ref>  

به باور فقیهان امامی<ref>المبسوط، ج1، ص338؛ تحریر الاحکام، ج2، ص62.</ref> کفاره بوسیدن همسر بدون شهوت، گوسفند است. فقیهان اهل سنت این کار را جایز دانسته، مشمول کفاره نمی‌دانند.<ref>المجموع، ج7، ص411.</ref> بر پایه حدیثی از [[امام صادق(ع)]] بوسه بر بدن مادر از روی رحمت (= بدون شهوت) بر [[احرام‌گزار]] حرام نیست.<ref>الکافی، ج4، ص377؛ نک: جواهر الکلام، ج18، ص304.</ref> کفاره بوسیدن همسر پس از ‌گزاردن [[طواف نساء]] در حال احرام، گوسفند است که در صورت پذیرش زن، بر عهده او است وگرنه بر عهده شوهر است.<ref>المقنعه، ص439-440؛ کتاب الحج، ج4، ص98-99.</ref> به تصریح برخی فقیهان امامی،<ref>المبسوط، ج1، ص337.</ref> بوسیدن غیر همسر اگر به انزال بینجامد، مشمول کفاره شتر است.

تماس شهوانی مُحرم با همسر خود یا فرد بیگانه به پشتوانه آیه 197 سوره بقره و احادیث، حرام و موجب کفاره است.<ref>المبسوط، ج1، ص320؛ المجموع، ج7، ص410-411؛ بدائع الصنائع، ج2، ص195.</ref> اما تماس با همسر یا هر فرد دیگر بدون شهوت بر احرام‌گزار حرام نیست و کفاره نیز ندارد،<ref>المجموع، ج7، ص411؛ جامع المقاصد، ج3، ص351؛ کتاب الحج، ج4، ص100-101.</ref> حتی اگر به باور برخی فقیهان<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص62؛ کتاب الحج، ج4، ص102.</ref> اتفاقاً به انزال بینجامد. برخی فقیهان اهل سنت<ref>نک: الموسوعة الفقهیه، ج3، ص79.</ref> لمس شهوت‌آمیز را اگر مقدمه آمیزش شود و به انزال بینجامد، موجب بطلان حج دانسته‌اند. کفاره لمس با شهوت به باور فقیهان امامی، به پشتوانه روایات، گوسفند است، خواه با انزال همراه باشد و خواه نباشد.<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص62؛ جواهر الکلام، ج18، ص303، 389؛ کتاب الحج، ج4، ص101.</ref> به باور مشهور فقیهان اهل سنت<ref>المجموع، ج2، ص194؛ المغنی، ج3، ص328؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص244-245.</ref> کفاره آن گوسفند است؛ هر چند برخی فقیهان در پاره‌ای موارد، به ویژه هنگامی که لمس به انزال منتهی شود، کفاره آن را کفاره آمیزش یعنی شتر دانسته‌اند.<ref>نک: المغنی، ج3، ص322؛ الموسوعة الفقهیه، ج3، ص95.</ref>  

از دیدگاه فقهی، نگاه شهوت‌آمیز احرام‌گزار به همسر خود مطلقاً حرام است، حتی اگر به انزال نینجامد.<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص226؛ تذکرة الفقهاء، ج7، ص382؛ الموسوعة الفقهیه، ج2، ص192.</ref> اما نگاه بدون شهوت جایز به شمار می‌رود، حتی اگر به انزال بینجامد.<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص61-62؛ کتاب الحج، ج4، ص106.</ref> به باور‌اندکی از فقیهان اهل سنت، برخی مصداق‌های نگاه ممکن است به تباهی حج بینجامد.<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص242.</ref> به باور فقیهان شیعه، نگاه شهوت‌آمیز به نامحرم بدون تحقق انزال کفاره ندارد.<ref>کتاب الحج، ج4، ص105.</ref> اما در صورتی که این کار به بیرون آمدن منی بینجامد، به پشتوانه احادیث، کفاره آن بدین‌گونه است: کفاره شخص توانگر، شتر؛ کفاره شخص معمولی، گاو؛ و کفاره فقیر، گوسفند است.<ref>شرائع الاسلام، ج1، ص226؛ تحریر الاحکام، ج2، ص61؛ کتاب الحج، ج4، ص104.</ref> تشخیص توانگر یا فقیر بودن شخص محرم با عرف است.<ref>کتاب الحج، ج4، ص104.</ref> همچنین به باور فقیهان امامی<ref>جواهر الکلام، ج20، ص387-388؛ کتاب الحج، ج4، ص106.</ref> نگاه شهوت‌آمیز احرام‌گزار به همسر خود در صورتی کفاره دارد که به بیرون آمدن منی بینجامد و کفاره آن به پشتوانه احادیث، شتر است.

به باور برخی فقیهان اهل سنت،<ref>المغنی، ج3، ص330؛ المجموع، ج7، ص413.</ref> نگاه شهوت‌آمیز حتی اگر با انزال همراه باشد، کفاره ندارد. برخی<ref>المغنی، ج3، ص330؛ المجموع، ج7، ص413.</ref> کفاره آن را گوسفند دانسته و شماری دیگر<ref>المغنی، ج3، ص330؛ المجموع، ج7، ص413؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص245.</ref> در صورت تکرار نگاه، شتر و در غیر این صورت گوسفند را کفاره شمرده‌اند. برخی فقیهان اهل سنت<ref>المغنی، ج3، ص332.</ref> نگاه همراه با بیرون آمدن مَذْی را نیز موجب کفاره گوسفند دانسته‌اند. اما به باور فقیهان امامی، در این فرض کفاره‌ای واجب نیست.<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص61.</ref> شماری دیگر از فقیهان اهل سنت، تنها در صورت انزال، کفاره گوسفند را واجب می‌دانند.<ref>نک: المغنی، ج3، ص333؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص245.</ref>  

در پاره‌ای منابع فقهی، مصداق‌هایی دیگر از التذاذ جنسی موجب تباهی حج یا وجوب کفاره قلمداد شده است. مثلاً به باور برخی فقیهان اهل سنت، از جمله [[مالک بن انس]]، اگر فکر شهوانی و تخیّل آمیخته با شهوت تداوم یابد و به انزال بینجامد، حجِ احرام‌گزار را باطل می‌سازد و در صورت تحقق نیافتن انزال، کفاره شتر را واجب می‌کند.<ref>مواهب الجلیل، ج4، ص242؛ الموسوعة الفقهیه، ج3، ص95؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص245.</ref> اما بر پایه مذاهب دیگر، فقط فکر شهوانی از آن‌رو که تبعات آن اختیاری نیست، کفاره‌ای در بر ندارد و حتی حرام نیز نیست.<ref>المغنی، ج3، ص333-334؛ کتاب الحج، ج4، ص110؛ الفقه الاسلامی، ج3، ص245.</ref> بازی جنسی مُحرم با همسر نیز هر گاه به انزال بینجامد، به باور فقیهان امامی<ref>التهذیب، ج5، ص327؛ تحریر الاحکام، ج2، ص62؛ کتاب الحج، ج4، ص103.</ref> مشمول کفاره شتر و در صورت ناتوانی، گوسفند است. اما به باور آنان، شنیدن صداهای شهوت‌آمیز که به انزال بینجامد، وجوب کفاره را در پی ندارد، مگر آن‌که انزال برآمده از نگاه شهوانی باشد.<ref>تحریر الاحکام، ج2، ص62-63.</ref>