خان حماد: تفاوت میان نسخه‌ها

| عنوان           = خان حماد

| تصویر           = خان حماد.jpg

| اندازه تصویر     =

| بنيانگذار        =  

| تأسیس           = 1189ق

| کاربری           = کاروانسرا

| مکان             = وسط راه [[نجف]]-[[کربلا]]

| نام‌های دیگر     = خان نص

| وقایع مرتبط     =

| ظرفیت           =

| وضعیت           =

| مساحت           =

| امکانات         =

| شماره ثبت       =

| معمار           =

| سبک             = اسلامی

| بازسازی         =

| وبگاه           =  

'''خان حماد''' یا '''خان نُص'''، مجموعه‌ای از چند کاروانسرا است، که وسط راه [[نجف]]-[[کربلا]] واقع شده، و تا نجف 44 کیلومترفاصله دارد. این کاروانسرا در سال 1189ق ساخته شده و در سال‌های بعدی، دیگران، کاروانسراهایی به آن افزوده‌اند.  

خان حماد یا خان نُص، در وسط [[ناحیه حیدریه]]، در استان [[نجف]] قرار دارد.<ref>شبکة الأمام علی (پایگاه رسمی آستان علوی). https://www.imamali.net/?id=4824</ref> این کاروانسرا، اکنون در وسط راه نجف-[[کربلا]] واقع شده است. از خان حماد تا نجف نزدیک 44 کیلومتر، تا [[خان مصلی]] 22 کیلومتر<ref>منزل‌گاه‌هاى راه كربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره7، ص69.</ref> و تا [[خان نخلیه]] 21 کیلومتر فاصله است. این منزلگاه، در جنوب شرقی خان نخلیه واقع شده است. خان حماد، از جاده اصلی، از کربلا به سمت نجف، در سمت چپ جاده با فاصله 240 متر قرار دارد. این کاروانسرا مساحت زیادی دارد و از نظر هندسی چند ضلعی نامتنظم است. معماری آن اسلامی بوده، دارای ایوان‌ها و طاق‌ها است.<ref>[https://www.imamali.net/?id=4824 العتبة العلویة المقدسة]</ref>

خان حماد برای استراحت زائران '''عتبات''' مقدس ساخته شده بود.<ref>پايگاه اينترنتى www. Irarer. dr</ref>

خان حماد، از دیگر منزلگاه‌های مسیر [[نجف]]_[[کربلا]]، کهن‌تر است. براى آغاز بناى خان حماد، تاریخ‌های مختلفی<ref>در عصر سلیمان، والی عثمانی (1774م. 1189ق)؛ پايگاه اينترنتى www. Irarer. Dr. و در سال 1200ق؛ اعيان الشيعه، ج48، ص62.</ref> بیان شده است. حیدر الجد، هر کدام از تاریخ‌ها را مربوط به یکی از کاروانسراهای این مجموعه دانسته، اولین کاروانسرا را مربوط به عصر سلیمان، والی عثمانی در سال 1189ق (1774م) می داند.<ref>منزلگاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 7، ص86.</ref>

خان حماد، در گزارش فرمانده لشكر [[بريتانيا]]، در سال ١٣٢٩ق (١٩١١م) دارای 10  کاروانسرا، 100 خانه و تعدادی آب‌انبار که در آن‍ها آب خوردن وجود دارد، معرفی شده است.<ref>النجف الاشرف مدينة العلم و العمران، ص٣٠٩</ref>  

برای خان حماد سازندگان مختلفی معرفی شده‌اند. حیدر الجد، معتقد است، هر کدام از منزلگاه‌های این مجموعه را کسی ساخته است.<ref>منزلگاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 7، ص86.</ref> سازندگان آن، [[سید مهدی بحرالعلوم]]<ref>اعيان الشيعه، ج48، ص62.</ref> محمدصالح بن مصطفى كاسب بغدادى<ref>اعيان الشيعه، ج۴٨، ص١۴١.</ref> (متوفاى ١٢٨٧ق. ١٨٧٠م)<ref>او از خاندان آل کبه بغدادی است. نام او را محمدصالح بن مصطفی کبه نیز گفته‌اند؛ خان المصلى لوحة تاريخية فى العهد العثمانى الاخير، ص٢.</ref> و [[مرتضی انصاری]]<ref>النجف الاشرف، مدينة العلم و العمران، ص۶٢.</ref> معرفی شده‌اند.  

موقعيت خان حماد، بهترين مكان براى ساخت خان بوده، زیرا [[خان مصلى]] در نزديكى [[خان جذعان]]، آن را كم اهميت مى‌ساخت و [[خان نخيله]] نيز در نزديكى [[كربلا]] بوده است. بنابراین زائران به يك كاروانسرا در این مکان نياز داشته‌اند.<ref>منزلگاه‌های راه کربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 7، ص85.</ref>

جان پترز، جهانگرد و استاد آمریکایی، خان حماد را در سال 1208ق (1890م) 5 منزلگاه کوچک در یک منزلگاه بزرگ معرفی کرده است.<ref>حرز الدين، معارف الرجال، ج٣، ص١۵٢.</ref> لیدی دراور، این کاروانسرا را دارای دیوارهای بلند، خانه‌ها، چند اسطبل، چند دکان و بخش‌هایی مخصوص زائران معرفی کرده است.<ref>فى بلاد الرافدين، ص ٨١ و ٨٣.</ref>

حماد، در زبان بادیه‌نشینان به معنی صحرا است؛ خان حماد به این نام شهرت یافته، زیرا در صحرا قرار گرفته است و به جهت اين كه اين خان، وسط راه [[كربلا]] و [[نجف]] واقع شده به آن نص گفته‌اند. نص در لهجه عوام [[عراق]] به معنای نصف است.<ref>النجف الاشرف مدينة العلم و العمران، ص ۶١ و ۶٢.</ref>  

بر پایه آخرین آمار، در سال 1426ق، خان حماد، دارای پنج منزلگاه بوده است. حیاطی به شکل دایره و سقف دار در ورودیِ آن، ایوان‌های قوسی‌شکل و بلند، آثار چاه آب، رواق آجری، اتاقک‌هایی برای مراقبت و [[اذان]]، و [[محراب]] از سازه‌هایی است که در این کاروانسرا دیده شده است.<ref>منزل‌گاه‌هاى راه كربلا و نجف، فصلنامه فرهنگ زیارت، شماره 7، ص 88 و 89.</ref>

مقاله منزل‌گاه‌هاى راه كربلا و نجف، اطلاعاتی دقیق از معماری این کارونسرا ارائه داده است.

| منبع = منزل‌گاه‌هاى راه كربلا و نجف، حيدر الجد/محمد مهدى رضايى،

| پس از لینک = فصلنامه فرهنگ زیارت، سال هشتم، شماره هفتم، تابستان 1390،

| لینک = http://lib.hajj.ir/View/fa/Book/BookView/Image/929/1/69