ابن تیمیه: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(←منابع) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
ابن تیمیه به سبب کثرت و تنوع فعالیت‌ها و شیوه رفتار خاصش در امور سیاسی و برخورد سختگیرانه با پیروان مذاهب اسلامی، شخصیتی چالش برانگیز به شمار رفته و دو مواجهه کاملاً متفاوت پدید آورده است؛ از طرفداری سرسختانه کسانی مانند ابن کثیر دمشقی، ابن قیم جوزیه و وهابیان در دوره معاصر تا مخالفان سرسخت از علمای بارز مذاهب اسلامی. افزون بر این، آرای او درباره زیارت قبور و تبرک و توسل و شفاعت، مبنای نگرش وهابیان در اداره امور حرمین قرار گرفته است. هر چند آرای تندروانه ابن تیمیه درباره موضوعات پیش گفته و نیز نگرش تعصب آمیزش به مذاهب اسلامی، نقش یک مؤسس را در جریان سلفی به وی داده است. پیش از وی نیز شخصیت‌هایی چون عز بن عبدالسلام و محمد بربهاری (م.۳۲۹ق.) و برخی حنبلیان تندرو چنین دیدگاه‌هایی داشته‌اند. | ابن تیمیه به سبب کثرت و تنوع فعالیت‌ها و شیوه رفتار خاصش در امور سیاسی و برخورد سختگیرانه با پیروان مذاهب اسلامی، شخصیتی چالش برانگیز به شمار رفته و دو مواجهه کاملاً متفاوت پدید آورده است؛ از طرفداری سرسختانه کسانی مانند ابن کثیر دمشقی، ابن قیم جوزیه و وهابیان در دوره معاصر تا مخالفان سرسخت از علمای بارز مذاهب اسلامی. افزون بر این، آرای او درباره زیارت قبور و تبرک و توسل و شفاعت، مبنای نگرش وهابیان در اداره امور حرمین قرار گرفته است. هر چند آرای تندروانه ابن تیمیه درباره موضوعات پیش گفته و نیز نگرش تعصب آمیزش به مذاهب اسلامی، نقش یک مؤسس را در جریان سلفی به وی داده است. پیش از وی نیز شخصیت‌هایی چون عز بن عبدالسلام و محمد بربهاری (م.۳۲۹ق.) و برخی حنبلیان تندرو چنین دیدگاه‌هایی داشته‌اند. | ||
وی را با القابی چون مفسّر، رجالی، حافظ، مفتی، ادیب و لغت‌شناس<ref>العقود الدریه، ص۵۷؛ البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۳۷؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۴۵.</ref> و آگاه از کلام، ملل و نحل، تاریخ و اصول<ref>العقود الدریه، ص۷۰. </ref> در کنار اوصافی چون زاهد و شجاع<ref>العقود الدریه، ص۷۰؛ فوات الوفیات، ج۱، ص۷۴.</ref> ستوده‌اند. وی تندخو بود و در برابر مخالفان خود پرخاش می‌کرد.<ref>الدرر الکامنه، ج۱، ص۱۷۰.</ref> از قریحه شعر<ref>نک: العقود الدریه، ص۶۴-۶۹.</ref> و حافظه قوی برخوردار بود.<ref>العقود الدریه، ص۵۹. </ref> خاندان وی بیش از یک قرن<ref>ابن تیمیة حیاته عقائده، ص۱۷.</ref> از دانشمندان دینی به شمار می‌آمدند.<ref>نک: تاریخ الاسلام، ج۴۵، ص۱۳۴؛ ج۴۸، ص۱۶۱؛ ج۵۰، ص۲۵۷؛ ج۵۱، ص۱۰۴؛ العقود الدریه، ص۵۷. </ref> محمد بن خضر (م.۶۲۲ق.) جدّ اعلای وی از دانشمندان حنبلی مذهب و نخستین فرد ملقب به ابن تیمیه بود که سبط بن جوزی (م.۶۵۴ق.) او را فردی انحصارطلب خوانده که در آن خطه مجال فعالیت به هیچ دانشوری نمی‌داد.<ref>وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۸۶-۳۸۷. </ref> درباره سبب نام‌گذاری مادر وی به تیمیه. دیدگاه‌هایی چند وجود دارد.<ref>تاریخ الاسلام، ج۴۵، ص۱۳۴. </ref> | ==تاریخ تولد، ویژگیها، خانواده == | ||
تقی الدین ابوالعباس احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرّانی دمشقی (م.۷۲۸ق.) در دوازدهم ربیع الاول سال ۶۶۱ق. در حَرّان زاده شد.<ref>العقود الدریه، ص۵۸؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۴۳.</ref> وی را با القابی چون مفسّر، رجالی، حافظ، مفتی، ادیب و لغت‌شناس<ref>العقود الدریه، ص۵۷؛ البدایة و النهایه، ج۱۴، ص۱۳۷؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۴۵.</ref> و آگاه از کلام، ملل و نحل، تاریخ و اصول<ref>العقود الدریه، ص۷۰. </ref> در کنار اوصافی چون زاهد و شجاع<ref>العقود الدریه، ص۷۰؛ فوات الوفیات، ج۱، ص۷۴.</ref> ستوده‌اند. وی تندخو بود و در برابر مخالفان خود پرخاش می‌کرد.<ref>الدرر الکامنه، ج۱، ص۱۷۰.</ref> از قریحه شعر<ref>نک: العقود الدریه، ص۶۴-۶۹.</ref> و حافظه قوی برخوردار بود.<ref>العقود الدریه، ص۵۹. </ref> خاندان وی بیش از یک قرن<ref>ابن تیمیة حیاته عقائده، ص۱۷.</ref> از دانشمندان دینی به شمار می‌آمدند.<ref>نک: تاریخ الاسلام، ج۴۵، ص۱۳۴؛ ج۴۸، ص۱۶۱؛ ج۵۰، ص۲۵۷؛ ج۵۱، ص۱۰۴؛ العقود الدریه، ص۵۷. </ref> محمد بن خضر (م.۶۲۲ق.) جدّ اعلای وی از دانشمندان حنبلی مذهب و نخستین فرد ملقب به ابن تیمیه بود که سبط بن جوزی (م.۶۵۴ق.) او را فردی انحصارطلب خوانده که در آن خطه مجال فعالیت به هیچ دانشوری نمی‌داد.<ref>وفیات الاعیان، ج۴، ص۳۸۶-۳۸۷. </ref> درباره سبب نام‌گذاری مادر وی به تیمیه. دیدگاه‌هایی چند وجود دارد.<ref>تاریخ الاسلام، ج۴۵، ص۱۳۴. </ref> | |||
شرح | == شرح زادگاه== | ||
حرّان در ترکیه کنونی قرار داشته و به رغم پیشینه درخشان، به گفته ابن جبیر (۶۱۴م.ق.) در آن سال‌ها در وضع جغرافیایی خشک و خشن و دور از مظاهر تمدن بوده است.<ref>رحلة ابن جبیر، ص۱۹۷. </ref> از دیرباز صابئیان<ref>جغرافیای حافظ ابرو، ج۲، ص۳۵. </ref> و گاه مسیحیان در این شهر می‌زیسته‌اند.<ref>سفرنامه ناصر خسرو، ص۱۵. </ref> سبط بن عجمی (م.۸۸۴ق.) قصیده‌ای در هجو اهالی این دیار سروده و آنان را به بخل، اخلاق خشن، و فرومایگی وصف کرده است.<ref>کنوز الذهب، ج۲، ص۳۵۷. </ref> ساکنان این شهر از قبیله مضر به شمار می‌رفتند.<ref>المسالک و الممالک، ص۱۱۱. </ref> پس از فتوحات در زمان خلیفه دوم، مردم این شهر به تدریج به اسلام گرویدند. این شهر در جنگ‌های صلیبی و یورش مغولان مورد تاخت و تاز مهاجمان قرار گرفت.<ref>ابن تیمیة حیاته عقائده، ص۲۳-۲۴.</ref> مردمش حنبلی بوده و همچنان وفاداری خود را به آل امیه حفظ کرده‌اند و رسوب افکار اموی در میان دانشمندان سده‌های متأخر این دیار نیز یافت می‌شود.<ref>سیر اعلام النبلاء، ج۱۴، ص۵۱۱. </ref> | |||
==حاکمان هم دوره== | |||
روزگار ابن تیمیه با حکومت ممالیک (۶۴۸-۷۸۴ق.) همراه بود. او دوران حکمرانی بَیبَرَس (۶۲۵-۶۷۶ق.)<ref>الاعلام، ج۲، ص۷۹. </ref> و دو فرزندش محمد برکه (م.۶۷۸ق.)<ref>الاعلام، ج۶، ص۵۲. </ref> و سلامش (م.۶۹۰ق.)<ref>الاعلام، ج۳، ص۱۰۶.</ref> و آن‌گاه سلطان قلاوون (م.۶۸۹ق.)<ref>البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۸۹. </ref> و فرزندانش اشرف (م.۶۹۳ق.) و پس از کشته شدن وی<ref>الاعلام، ج۲، ص۳۲۱.</ref> ملک ناصر (م.۷۴۱ق.) را درک کرد و در اوج جنگ‌های ممالیک با ایلخانان مغول می‌زیست.<ref>الاعلام، ج۷، ص۱۱.</ref> وی در سال ۶۶۷ق. در شش سالگی در پی تهدید مغول، همراه خانواده و بسیاری از مردم حران کوچ کرد و عازم شام گشت.<ref>العقود الدریه، ص۵۸؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۶۳.</ref> | روزگار ابن تیمیه با حکومت ممالیک (۶۴۸-۷۸۴ق.) همراه بود. او دوران حکمرانی بَیبَرَس (۶۲۵-۶۷۶ق.)<ref>الاعلام، ج۲، ص۷۹. </ref> و دو فرزندش محمد برکه (م.۶۷۸ق.)<ref>الاعلام، ج۶، ص۵۲. </ref> و سلامش (م.۶۹۰ق.)<ref>الاعلام، ج۳، ص۱۰۶.</ref> و آن‌گاه سلطان قلاوون (م.۶۸۹ق.)<ref>البدایة و النهایه، ج۱۳، ص۲۸۹. </ref> و فرزندانش اشرف (م.۶۹۳ق.) و پس از کشته شدن وی<ref>الاعلام، ج۲، ص۳۲۱.</ref> ملک ناصر (م.۷۴۱ق.) را درک کرد و در اوج جنگ‌های ممالیک با ایلخانان مغول می‌زیست.<ref>الاعلام، ج۷، ص۱۱.</ref> وی در سال ۶۶۷ق. در شش سالگی در پی تهدید مغول، همراه خانواده و بسیاری از مردم حران کوچ کرد و عازم شام گشت.<ref>العقود الدریه، ص۵۸؛ شذرات الذهب، ج۸، ص۱۶۳.</ref> | ||